یارانه ها در ایران بیداد مى کند/دکتر علینقى مشایخى‎*

بصیرت: یارانه اى که دولت ها طى چند سال گذشته پرداخته اند رو به فزونى گذاشته است و اصولاً یارانه ها با هدف عدم فشار به عموم مردم در اختیار خریداران و مصرف کنندگان قرار مى گیرد.
هنگامى که یارانه ها به کالا یا محصول اختصاص داده مى شود افراد با هر سطح درآمدى از آن کالا یا محصول استفاده مى کنند و از آن بهره مند مى شوند. به طور مثال یارانه بنزین بدون صرف نظر از درآمد افرادى که از بنزین بهره مند مى شوند مورد استفاده قرار مى گیرد اما مدتى است که بحث هدفمند کردن یارانه ها در جامعه مطرح است لذا ذکر این نکته ضرورى است هنگامى که ما از هدفمند کردن یارانه ها سخن مى گوییم منظورمان تناسب بهره برى افراد جامعه از یارانه ها با سطح درآمد است. شاید بهتر است بگوییم هدف، عدم پرداخت یکنواخت یارانه ها است.
متأسفانه در کشور ما یارانه ها به کالاهایى مانند سوخت، دارو، نان و غیره به صورت غیرهدفمند اختصاص داده مى شود و این مسئله مدت هاست مشکلاتى را در این زمینه در اقتصاد ایران ایجاد کرده است و البته استمرار آن ابعادى را به وجود آورده که پرداخت هاى آینده یارانه ها در اقتصاد ایران را غیرممکن نموده است.
بحثى که در مورد یارانه ها موردنظر است عدالت است. سؤال اینجاست که چرا ما باید به کسانى یارانه تخصیص بدهیم که از امکانات مالى خوبى بهره مند هستند و چرا دولت از منابع خود که متعلق به تمام مردم است سهم بیشترى به ثروتمندان و سرمایه داران اختصاص مى دهد. لذا ما معتقدیم این مسئله عین بى عدالتى است. چرا که سهم استفاده دهک پائین درآمدى از انرژى بسیار پائین است. نکته دومى که در این زمینه نباید ناگفته بماند این است که یارانه ها ایجاد کننده علامت دهى غلط قیمت ها هستند.
هنگامى که یک کالا به صورت ارزان عرضه مى گردد تولید کننده آن هرگز به دنبال تولید آن کالا نخواهد رفت چرا که تولید براى تولیدکننده مقرون به صرفه نیست و این عمل در واقع یعنى تخریب تولید و وابستگى به کالاهاى بى کیفیت خارجى. به طور مثال باید به این مسئله نیز توجه داشت که چرا پالایشگاه هاى ایران طى چندین سال گذشته توسعه پیدا نکرده طبیعى است که پاسخ ارزان بودن قیمت بنزین در ایران است لذا قیمت هاى اقتصادى در اقتصاد یک مقوله بسیار مهمى است که دولت ها باید به آن توجه کنند.
هنگامى که قیمت ها اقتصادى نباشد طبیعتاً مصرف نیز غیراقتصادى بوده و بى رویه افزایش پیدا مى کند؛ مسئله اى که کاملاً در ایران به اثبات رسیده و آن را مى توان مشاهده کرد. لذا باید کارى کرد. مصرف انرژى در ایران در سال هاى گذشته نزدیک به ۱۰ درصد رشد کرده و اگر این روند رو به رشد انرژى ادامه دار باشد ممکن است در آینده اى نه چندان دور با آسیب هاى جبران ناپذیر برخورد کرده و حتى نفت خودمان کفاف مصرف داخلى را ندهد.
عاقلانه ترین راه حل در مورد مصرف انرژى و بحث یارانه ها این است که روند قبلى را ادامه ندهیم و به فکر اصلاح قوانین و مقررات خود باشیم.