ناکامی آمریکا در نشست نیویورک

نشست وزیران خارجه گروه موسوم به "پنج بعلاوه یک " در "نیویورک" جمعه شب با ناکامی آمریکا و متحد تازه‌اش (فرانسه ) پایان یافت و اعضای شرکت‌کننده پس از مشاجره های بسیار، سرانجام به جای تدوین پیش نویس قطعنامه سوم علیه ایران به صدور بیانیه ای مبنی بر تعویق صدور قطعنامه تا ماه نوامبر (آبان ماه ) رضایت دادند.

براساس بیانیه این گروه، صدور قطعنامه جدید شورای امنیت در رابطه با اعمال تحریم علیه ایران تا زمان ارایه گزارش بعدی "محمد البرادعی" مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی،(ماه نوامبر) و همچنین نشست "خاویر سولانا" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و "علی لاریجانی" دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به تعویق افتاده است .

مذاکراتی که به صدور این بیانیه انجامید در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک و با ریاست "کاندولیزا رایس " وزیرخارجه آمریکا و شرکت "سرگئی لاوروف " وزیرخارجه روسیه، "یانک جیه چی" وزیرخارجه چین، "دیوید میلیبند" وزیرخارجه انگلیس، " برنار کوشنر " وزیر خارجه فرانسه،" فرانک والتر اشتاین مایر" وزیرخارجه آلمان و "خاویر سولانا" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام گرفت.

چکیده بیانیه "‪ "۵+۱درباه ایران :

-آمادگی برای انجام مذاکرات با ایران جهت رسیدن به توافقی دراز مدت برای حل مساله هسته ای

-درخواست از ایران برای پذیرش شرایط مندرج در پیشنهاد ماه ژوئن ‪ ۲۰۰۶به منظور ایجاد توافق مشروح و دراز مدت بر اساس احترام متقابل

-درخواست از خاویر سولانا -رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا تا با علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار و زمینه را برای مذاکرات بعدی آماده کند

-استقبال از توافق بعمل آمده میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل سوالاتی که درباره فعالیتهای هسته ای گذشته ایران بوجود آمده است

-لزوم شفافیت و همکاری کامل از طرف ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی -توافق اعضا بر سر متن پیش نویس قطعنامه سوم براساس ماده ‪ ۴۱فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد و ارائه آن به شورای امنیت برای رای گیری، مگر این که گزارشهای سولانا و البرادعی نشان از نتایج مثبت داشته باشد.

آمریکا و چرخشی ‪ ۱۸۰درجه ای در مواضع برای توجیه ناکامی:

ایالات متحده که تا زمان نشست گروه پنج بعلاوه یک در نیویورک از تشدید تحریم‌ها علیه ایران در چارچوب قطعنامه جدید سخن می‌گفت و به ویژه موضع گیری های ضدایرانی مقام های فرانسه و همراهی دولتمردان بریتانیا به آنها این اطمینان را می‌داد که تدوین پیش نویس را آسان تر از قبل تصور کنند، ناگهان در حین برگزاری این نشست متوجه شدند که از همراهی های پیشین انگلیس چندان خبری نیست و آلمان نیز در مخالفت با اعمال تحریم های شدیدتر علیه ایران در کنار روسیه و چین جای گرفته است.

در نشست روز جمعه نیویورک، اما پیش زمینه ناخوشایندی نیز از دو روز قبل برای آمریکا به چشم می‌خورد، مشاجره لفظی رایس و لاوروف در ضیافت شام وزیران خارجه گروه هشت.

به گزارش "رویترز"، "این یک مشاجره بسیار صریح و بی‌تعارف میان سرگئی و کاندی بود."

حاضران در این نشست گفته اند: لاوروف در انتقاد شدید از اقدامات غرب برای اتخاذ تحریم های یک جانبه خارج از چارچوب سازمان ملل در صورت به بن بست رسیدن در شورای امنیت بسیار خشمگین بود.

بر اساس این گزارش، برنار کوشنر وزیر امور خارجه فرانسه، در پاسخ به این سوال که آیا آنها (لاوروف و رایس ) پیشرفتی درباره ایران حاصل کرده اند، خندید و گفت : من دقیقا نمی‌گویم "نه".

"مارک مالوچ براون" از مقام های ارشد وزارت امور خارجه انگلیس نیز گفت که لحن آنها "خالی از نزاکت بود".

نتیجه این مشاجره‌ها هرچه که بود در نشست نیویورک به نفع ایران خاتمه یافت و موجب شد آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها در عقب نشینی آشکار از مواضع پیشین خود به خواسته چهار عضو دیگر گروه تن دهند و صدور قطعنامه را برای دو ماه به تعویق بیاندازند.

دولتمردان نومحافظه کار آمریکا که برای صدور قطعنامه علیه ایران از تمامی ابزارهای خود از جنک روانی، تهدید و ارعاب گرفته تا دیپلماسی عمومی و رسانه ای بهره می‌بردند، برای توجیه ناکامی روز جمعه از زبان "تام کیسی " یکی از سخنگویان وزارت خارجه خود اینگونه اظهارنظر کرده اند:"تلاش وزیران خارجه شرکت‌کننده در نشست ‪ ۵+۱در این راستا بود که به ایرانیان و دولت ایران فرصتی بدهند تا کار درست را برای مردم و جامعه بین‌الملل انجام دهند."

کیسی ادعا کرد: در واقع آنچه که گروه ‪ ۵+۱پیشنهاد داده نه تنها به نگرانی های جامعه بین‌الملل پاسخ می‌دهد بلکه پایه ای برای روابط بسیار جدید و متفاوت با کشورهای دیگر بصورت بالقوه ایجاد می‌کند.

مواضع دیگر اعضای گروه "‪:"۵+۱

با توجه به آنچه که جمعه شب در نشست پنج بعلاوه یک در نیویورک گذشت، عملا گروه جدید "‪ "۳+۳شکل گرفته و سه کشور آلمان، روسیه و چین با مخالفت به تشدید تحریم‌ها در چارچوب قطعنامه سوم علیه ایران مقابل آمریکا، فرانسه و انگلیس قرار گرفته اند.

به گفته ناظران آگاه، آلمان همزمان با برگزاری نشست نیویورک با صراحت اعلام کرد که به دو شرط به همراهی با آمریکا و متحدانش ادامه خواهد داد، در کوتاه مدت هرگونه تحریمی علیه ایران باید از حمایت شورای امنیت سازمان ملل برخوردار باشد و در دراز مدت باید از کاربرد اقدام نظامی علیه ایران اجتناب کند.

براساس برخی گزارش ها،دولت آلمان بر خلاف فرانسه و آمریکا حاضر نیست خارج از سازمان ملل برای اعمال تحریم‌ها عمل کند.این کشور علاوه بر آن شک دارد که اتحادیه اروپا بتواند در زمینه تحریم های جداگانه خود به اتفاق نظر دست یابد.

در این میان، وزیر خارجه روسیه نیز که به شدت با اعمال تحریم های شدیدتر علیه ایران مخالفت کرده معتقد است : در زمان حاضر، دخالت کردن با اعمال هرگونه تحریمی به معنای از بین بردن تلاش های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.

سرگئی لاوروف گفت: برای اعمال تحریم های جدید باید منتظر ماند تا بازرسی های بین‌المللی از فعالیت های هسته یی ایران انجام گیرد.

به گفته لاوروف، " آمریکا می‌خواهد آژانس را مانند گذشته نادیده بگیرد." چین نیز بر موضع گذشته خود مبنی بر فرصت دادن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با مساله هسته ای ایران تاکید کرده است .

در این میان - "برنارد کوشنر" وزیر خارجه فرانسه نیز روز جمعه گفت :

قدرتهای بزرک فهرستی از ‪ ۱۴تحریم احتمالی علیه ایران به دلیل برنامه هسته ای تهران تهیه کرده‌اند اما هیچ توافقی در مورد هیچ یک از آنها وجود ندارد.

کوشنر پس از شرکت در جلسه نمایندگان آمریکا، روسیه، چین، فرانسه،آلمان، انگلیس و اتحادیه اروپا به خبرنگاران گفت که تدابیر بالقوه مذکور از بلوکه کردنهای مالی و سرمایه گذاری تا تحریم تسلیحاتی و محدودیتهای احتمالی در تجارت نفت را شامل می‌شوند.

کوشنر ضمن گفتن اینکه "برخی تحریمها مورد توافقند و بقیه نیستند-" متذکر شد که قدرتهای بزرک باردیگر برای پالایش فهرست تحریمها تشکیل جلسه می دهند تا در پیش نویسی که قرار است در ماه نوامبر مورد بحث شورای امنیت سازمان ملل قرار گیرد، گنجانده شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا نوعی محدودیت در تجارت نفت نیز در فهرست وجود دارد یا نه ، گفت "من نگفتم که نیست. چیزهای زیادی دراین فهرست است ".

وی همچنین گفت که نامه ای به شرکای فرانسه در اتحادیه اروپا می‌نویسد و خواستار بحث در مورد تحریمهای اروپایی علیه ایران در نشست بعدی وزیران خارجه در ‪ ۱۵اکتبر (‪ ۲۳مهر) خواهد شد.

کوشنر گفت که می‌داند برخی دولتهای اروپایی در ابتدا فکر اعمال تحریم های جداگانه خارج از چارچوب سازمان ملل را رد می‌کنند اما او می‌خواهد بحث در این مورد شروع شود.

ارزیابی :

‪۱- در بیانیه اخیر گروه پنج بعلاوه یک چند نکته جدید ومهم به چشم می‌خورد:

نخست، استقبال گروه از توافق میان ایران و آژانس بین الملللی انرژی اتمی که در نوع خود کم سابقه است و دیگری، استقبال از آغاز دور جدید گفت وگوها میان سولانا و لاریجانی است.

این دو موضوع از آن جهت اهمیت بیشتری می‌یابد که آمریکا نیز با عدول از مواضع پیشین خود که نمونه بارز آن در نشست دو هفته پیش آژانس در وین نمود یافت، سرانجام واقعیت را پذیرفت.

در واقع، وزیرخارجه آمریکا درحالی در استقبال از توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با دیگر اعضای شورای امنیت همراهی کرده که دولت آمریکا از آغاز برخوردی بدبینانه با این توافق داشته و آن را ناکافی دانسته است.

‪ 2- به باور ناظران آگاه، تداوم روند شکل گرفته براساس توافق های اخیر ایران و آژانس می‌تواند فضای روانی و سیاسی شکل گرفته براساس اراده آمریکا و متحدانش را تغییر دهد و نوعی رویکرد منطقی و عقلانی بین‌المللی در حل و فصل مساله هسته ای ایران ایجاد کند. رویکردی که غرب به شدت به مخالفت با آن برخاسته اما در شرایطی به ناچار با آن کنار آمده است . نشست نیویورک به طور غیرمستقیم بازخورد چنین فضایی است .

۳- از نگاه بسیاری از ناظران، نشست نیویورک ناکامی دیگری برای دیپلماسی آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران قلمداد می‌شود. در این نشست با مخالفت های روسیه و چین و همچنین نزدیک شدن مواضع آلمان با این دو کشور، عملا گروه ‪ ۵+ ۱به گروه ‪ ۳+۳تبدیل شد.

‪۴- روسیه و چین معتقدند که با توجه به توافق اخیر میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، نباید قطعنامه تازه ای علیه ایران صادر شود مگر آنکه آژانس انرژی اتمی نقض تعهد ایران را گزارش کند.

بیانیه نشست نیویورک نیز در نهایت نظر این دو کشور را تامین کرده است.

احساس رضایت روسیه و چین نیز از این بابت است که آمریکایی‌ها بر خلاف انتقاد قبلی، در این نشست توافقنامه میان البرادعی و ایران را تایید کرده اند.

‪ 5- اگرچه شورای امنیت تصمیم گرفته است صدور قطعنامه علیه ایران را به تعویق بیاندازد اما آمریکا و فرانسه مدتی است اقداماتی به منظور اعمال تحریمهای تازه علیه ایران، خارج از چارچوب شورای امنیت آغاز کرده اند.

کنگره آمریکا در روزهای اخیر قانون تازه ای برای افزایش تحریم ایران تصویب کرد و دولت فرانسه نیز از سرمایه‌گذاران فرانسوی و همچنین دیگر کشورهای اتحادیه اروپا خواست تا دیگر در ایران سرمایه گذاری نکنند و دادوستد خود با این کشور را به حداقل برسانند.

‪ 6- جمهوری اسلامی ایران همواره با استناد به مقررات بین‌المللی از جمله معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (ان .پی .تی ) -غنی سازی را حق خود می داند و به هیچ وجه از این حق نمی‌گذرد. بنابراین تلاش اروپایی ها، چین، روسیه و آژانس بین‌المللی این است که آمریکا را آماده کنند تا حد وسط را بپذیرد.

در این بین، البرادعی نیز این امید را دارد که بتواند از رهگذر مذاکره با ایران درجه غنی سازی اورانیوم در ایران را در یک حدی(پنج یا شش درصد) نگاهدارد تا به این طریق، حق ایران برای غنی سازی اورانیوم محفوظ ماند.

همراهی برخی کشورهای اروپایی با این ایده البرادعی در چارچوب پیش گفته قابل بررسی است.

در این راستا، روز گذشته " ماسیمو دالما" معاون نخست وزیر و وزیرامور خارجه ایتالیا "پایین آوردن سطح غنی سازی اورانیوم تا زیرسقف بحرانی آن را " را به عنوان شرطی برای از سرگیری مذاکرات با ایران، پیشنهاد کرد.