- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
* جناب سفیر اجازه بدهید نخستین سوال را از انتخابات اخیر ترکیه شروع کنیم. از نظر شما با نتایج به دست آمده حزب حاکم عدالت و توسعه شکست سختی خورده است؟
** وقتی به نتایج نگاه می‌کنیم حزب حاکم بالاترین رای را آورد و حزب نخست شد؛ البته نسبت به انتخابات پیشین ریزش رای داشت. در انتخابات پارلمانی سال 2011 حزب حاکم 49 درصد رای داشت ولی در این انتخابات به 41 درصد رسید که در اثر این کاهش اکثریت مطلق کرسی‌های پارلمان را از دست داد. تحلیل نتایج انتخابات بستگی به زاویه‌دید شما دارد و اینکه بخواهید این موضوع را از چه جنبه‌ای مورد بررسی قرار دهید ولی در نتیجه کلی حزب حاکم افت آرا داشته است.
* من از این زاویه نگاه می‌کنم که اردوغان با این انتخابات می‌خواست سیستم ریاستی بنا کند اما با نتیجه انتخابات اخیر، در عمل به این خواسته ناکام می‌ماند؟
** بله، خب حزب حاکم در شعارهای این انتخابات، سیستم ریاستی را پیشنهاد داده بود ولی احزاب دیگر در شعارهای انتخاباتی همگی با این سیستم مخالفت کردند. بنابراین اگر از این زاویه نگاه کنیم حزب حاکم از نظر به دست آوردن شرایط لازم برای تغییر نظام پارلمانی به سیستم ریاستی موفق نبوده است. البته نباید فراموش کنیم که در سیاست همه چیز ممکن است. تغییر نظام سیاسی از طریق تغییر قانون اساسی ممکن است و این مساله بستگی به پارلمان جدید، نوع ائتلاف‌های شکل گرفته و توافقات احزاب داخل پارلمان آتی دارد.
* از نظر شما پس از این انتخابات ممکن است تغییری در سیاست خارجی ترکیه ایجاد شود؟ چون می‌دانیم سیاست‌های چهار سال گذشته به‌طور گسترده مورد انتقاد احزاب مخالف بود.
** البته خیلی زود است در مورد این موضوعات صحبت کنیم چون هنوز نمی‌دانیم چگونه دولتی خواهیم داشت؛ دولت ائتلافی یا دولت اقلیت. ما نمی‌دانیم که در دولت ائتلافی محتمل هم وزارت خارجه در دست کدام حزب خواهد بود. در 13 سال گذشته حزب حاکم عدالت و توسعه دولت تک‌حزبی داشت و به همین خاطر خط‌مشی‌های اصلی سیاست خارجی را تعیین می‌کرد. در دوره جدید طبیعتا می‌تواند متفاوت باشد. اگر دولت ائتلافی شکل گیرد خیلی طبیعی است که نه‌تنها در سیاست‌های خارجی، بلکه در تمامی سیاست‌های داخلی کشور تغییراتی حاصل شود؛ البته زمان این موضوع را نشان خواهد داد.
* به موضوع سوریه بپردازیم. می‌دانیم که در چهار سال گذشته این کشور شاهد یک جنگ داخلی وحشتناک بوده است. دولت ترکیه از سال 2011 و همزمان با آغاز موج بهار عربی و شروع ناآرامی‌های داخلی در سوریه در روابط خود با حکومت سوریه تجدیدنظر کرد و در چهار سال گذشته مخالف جدی حکومت بشار اسد بوده و از مخالفان حکومت سوریه حمایت کرده است. اگر امروز شرایطی به وجود بیاید که سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه مورد بازبینی قرار گیرد یا یک ابتکار جدید بین‌المللی با حضور قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در مورد بحران سوریه پیش کشیده شود، آیا همچنان همان‌گونه که در چهار سال گذشته شاهد بوده‌ایم سیاست ترکیه در قبال سوریه بدون تغییر و بر محور «رفتن بشار اسد از قدرت» خواهد بود؟
** همان‌طور که گفتید تا سال 2011 روابط ما با سوریه نزدیک بود. سوریه نیز از بهار عربی متاثر شد و مردم سوریه مطالبات مشروعی داشتند که باعث شد ما سیاست‌هایمان را در قبال سوریه تغییر بدهیم. ما در آغاز اعتراضات داخلی توصیه‌ها و پیشنهادهایی به‌منظور میانجیگری و حل و فصل بحران ارائه کردیم ولی متاسفانه دولت بشار اسد به توصیه‌های ما و مطالبات معترضان عمل نکرد و از آن زمان ما در روابط خود با سوریه تجدید نظر کردیم.
از زمان آغاز بحران سوریه بیش از 200 هزار نفر کشته - و به روایتی نزدیک به 300 هزار نفر- و میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند. ما با تابلویی درام روبه‌رو هستیم. ما از آغاز بحران سوریه مخالف رویکرد نظامی بوده‌ایم و از راهکارهای مسالمت‌آمیز حمایت کرده‌ایم. برای راه‌حل هم یک راه‌حل مشروع بین‌المللی به نام اعلامیه کنفرانس ژنو وجود دارد و دولت ترکیه در قالب این اعلامیه آماده همکاری و عمل به مسئولیت‌های بین‌المللی خود است.
* شما گفتید ترکیه از راهکار نظامی در سوریه استقبال نمی‌کند. اما ما هم‌اکنون شاهد حضور هزاران تروریست خارجی در سوریه هستیم که گفته می‌شود بیشتر آنها از مسیر ترکیه وارد می‌شوند. مورد دیگر درباره ارسال محموله‌های نظامی از ترکیه به سوریه است که همین چند روز پیش روزنامه جمهوریت خود شما فیلمی در این مورد منتشر کرد. دولت ترکیه دست‌کم از سوی بسیاری از محافل و رسانه‌های بین‌المللی متهم به نادیده گرفتن این مسائل در مرز خود با سوریه شده است. نظر شما در این‌باره چیست؟
** من آشکارا اعلام می‌کنم ترکیه معتقد به تروریست خوب و بد نیست و مخالف هر نوع تروریسمی است. ما از تروریسم ضربه خوردیم و بیش از 40 هزار شهروند ترکیه قربانی ترور شده‌اند. اما متاسفانه برخی کشورهای منطقه و دنیا این گونه عمل نمی‌کنند و به خاطر منافع زودگذر، برخی گروه‌های تروریستی را به صورت مستقیم و غیرمستقیم حمایت می‌کنند. درباره ادعاها درمورد ورود تروریسم از خاک ترکیه به سوریه باید بگویم این به معنای نادیده گرفتن یا حمایت غیرمستقیم از تروریست‌ها نیست. مرز مشترک ما با سوریه 911 کیلومتر است. کنترل تمامی نقاط این مرز با وسعت بسیار، غیرممکن است.
آمریکا امروز بزرگ‌ترین ارتش و اقتصاد دنیا را دارد اما نمی‌تواند همه مناطق مرز مکزیک را کنترل کند و برخی مهاجران غیرقانونی از مکزیک وارد این کشور می‌شوند. اما ما در قبال مرزهایمان با سوریه راهکارهایی را در نظر گرفته‌ایم و سعی داریم ورود و خروج‌های غیرقانونی را به حداقل خود برسانیم. در این مورد همکاری‌های اطلاعاتی با دیگر کشورها هم لازم است و تنها ترکیه نمی‌تواند این اقدام را انجام دهد. ببینید ترکیه امروز یکی از بزرگ‌ترین کشورهای جذب‌کننده توریست است. ما در سال گذشته میلادی 5 / 41 میلیون توریست داشتیم. ما از میان این همه توریست مگر می‌توانیم کنترل کنیم که چه کسی برای چه کاری آمده است، اما اگر اطلاعاتی از سوی کشورهای اروپایی یا دیگر کشورها در مورد افراد با ریسک به ما بدهند، می‌توانیم فهرست سیاه تهیه کنیم و از ورود آنها به ترکیه جلوگیری کنیم.
در سال‌های گذشته کشورهای اروپایی به این درخواست ما عمل کردند و ما پارسال بیش از هزار نفر را به ظن تروریست بودن هنگام ورود به ترکیه دستگیر کردیم و بیش از 10 هزار نفر را در فهرست سیاه ورود به ترکیه قرار داده‌ایم.
در واقع خلاصه بگویم که این کار، راهکاری بین‌المللی است و ترکیه هم به وظیفه و مسئولیت بین‌المللی خود در این زمینه عمل می‌کند.
* احساس و تصورتان از ایران در این هشت ماهی که سفیر ترکیه در ایران هستید در مقایسه با گذشته چه تغییراتی کرده است؟
** من قبل از سفیر شدن به ایران نیامده بودم. اطلاعاتی درباره ایران داشتم اما زیاد نبود.
در این مدت هشت ماهه نظرم درباره ایران و تاریخ و تمدن بزرگش بسیار مثبت شده است. ایران کشوری با تمدن بزرگ است ولی متاسفانه تصویری پیش‌داورانه و همراه با قضاوت نادرست درباره ایران در سراسر جهان وجود دارد. ما ارزش‌ها و فرهنگ مشترکی داریم و همواره در تاریخ روابط تاریخی خوبی با ایران داشته‌ایم. من در اینجا احساس غربت نمی‌کنم. از مردم ایران در این مدت همیشه خوبی دیده‌ام.
من فارسی بلد نیستم اما وقتی در تهران به خیابان می‌روم خیلی افراد را می‌بینم که ترکی- آذری صحبت می‌کنند. ماه گذشته که به تبریز و ارومیه رفتم حتی در همه ملاقات‌های رسمی من با ائمه‌جمعه و مقامات استانی و.. . به زبان ترکی صحبت می‌کردیم و بدون مترجم جلسات‌مان را برگزار کردیم. این مساله برای ما احساس خاصی دارد و تجربه خوبی است و نشان‌دهنده صمیمیت بین دو ملت است.
* سطح روابط دو کشور را در شرایط حاضر چگونه می‌بینید؟
** درباره روابط دو جانبه می‌توانم بگویم در نقطه خوبی قرار داریم. هرچند معتقدم با توجه به پتانسیل‌های موجود می‌تواند از سطح کنونی فراتر برود و بیشتر شود، چون به نظرم اراده سیاسی دو دولت نیز در همین راستاست.
* می‌خواهم درباره آینده ترکیه بپرسم. بیش از 50 سال است درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را داده‌اید. فکر کنم شما خودتان 48 سال دارید ولی اگر اشتباه نکنم 52 سال است که درخواست عضویت شما در اتحادیه اروپا -یعنی حتی چهار سال بیشتر از سن شما- ارائه شده است. در حالی که موهای شما امروز به سفیدی می‌زند ولی هنوز به عضویت اتحادیه اروپا در نیامده‌اید؟ چشم‌انداز روشنی هم در این‌باره دیده نمی‌شود. ترکیه از نظر موقعیت هویتی در قرن بیست‌ویکم به کجا می‌رود؟
** ترکیه جایی نمی‌رود؛ همان جایی که هست می‌ماند. تمایل ترکیه به اروپا به قبل از جمهوری و به دوره عثمانی و دوره تنظیمات و حتی پیش از آن در دوران سلطان سلیم سوم برمی‌گردد. طبیعتا عضویت اتحادیه اروپا برای ترکیه مهم است و همان‌طور که گفتید بیش از 50 سال است در اتاق انتظار هستیم. ولی رویکرد و نگاه ترکیه به اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته تغییر کرده است. مخصوصا در 15 سال گذشته ترکیه اصلاحات زیادی کرده و اقتصاد پیشرفته‌تری دارد. شاید الان ترکیه احتیاج کمتری به اروپا داشته باشد؛ یعنی می‌خواهم بگویم عضویت در اتحادیه اروپا در شرایط حاضر بیشتر جنبه سمبلیک دارد و آن هم همان‌طور که گفتید مساله هویتی است؛ ترکیه یک کشور استثنایی است نه در شرق خلاصه می‌شود و نه غرب و در عین حال به هر دو دنیا تعلق دارد.
یعنی امروز تاریخ اروپا را بدون در نظر گرفتن امپراتوری عثمانی نمی‌توانید بنویسید و تاریخ خاورمیانه را هم همین‌طور. وقتی به تاریخ نگاه می‌کنیم بعضی وقت‌ها به سمت غرب مایل‌تر بودیم و بعضی وقت‌ها به شرق، ولی اکنون از نظر من این تعادل کاملا حفظ شده است. ترکیه الان شرق و غرب را آلترناتیو هم نمی‌داند و می‌خواهد با هر دو رابطه داشته باشد و به نظرم هم‌اکنون به بهترین وجه چنین می‌کند. ترکیه را نمی‌شود با یک بعد هویتی بررسی کرد، چون ترکیه هم کشوری مسلمان و هم اروپایی و آسیایی و خاورمیانه‌ای است. هم می‌خواهد عضو اتحادیه اروپا باشد، هم عضوی از سازمان کنفرانس اسلامی است.
عضو ناتو است و همزمان با بسیاری از کشورهای خاورمیانه‌ای روابط نزدیکی دارد. امروز با روسیه روابط تجاری بزرگی داریم. همین‌طور با جمهوری‌های آسیای مرکزی روابط نزدیکی داریم، چون با آنها ریشه هویتی مشترکی احساس می‌کنیم.
به عبارت روشن‌تر ترکیه کشوری نیست که بتوانیم به سادگی هویت آن را توضیح دهیم.
* به موضوع رابطه با ایران برگردیم. همان‌طور که می‌دانید به توافق نهایی هسته‌ای با ایران سه هفته باقی مانده است، اگر تحریم‌های اقتصادی ایران برداشته شود ترکیه خود را برای همکاری‌های اقتصادی با ایران پساتحریم چگونه می‌بیند؟ برای مثال در زمینه انتقال انرژی ایران به اروپا از مسیر ترکیه، موضع دولت آنکارا چیست؟
** اگر به نقشه نگاه کنیم می‌بینیم که ترکیه و ایران باید از هر نظر درباره منابع طبیعی همکاری داشته باشند. چون ترکیه دروازه اروپا برای ایران است و ایران دروازه ورود ترکیه به آسیای مرکزی است. ایران امروز یکی از غنی‌ترین کشورهای صاحب نفت و گاز است. طبیعی است که برای انتقال این انرژی به بازارهای جهانی یکی از راه‌های مناسب ترکیه است. البته از طریق تانکر و از مسیر خلیج‌فارس هم می‌شود اما این منابع آنقدر زیاد است که اگر از نگاه امنیت انرژی هم نگاه کنیم هر چه راه‌های انتقال آن متنوع‌تر باشد، امنیت آن هم بیشتر می‌شود. ترکیه در این زمینه آماده همکاری با ایران است و پس از لغو احتمالی تحریم‌ها نیز آمادگی کاملی برای همکاری دارد. ما در چارچوب منافع متقابل همواره حاضر به همکاری هستیم.
* آیا ترکیه از عادی شدن روابط ایران و آمریکا نگرانی خاصی ندارد؟
** چرا باید نگران باشیم ما حتی استقبال می‌کنیم و خوشحال می‌شویم؛ نه‌تنها از روابط ایران با آمریکا بلکه از روابط عادی ایران با همه دنیا نیز استقبال می‌کنیم؛ چون ترکیه کشوری است که از ثبات منفعت می‌برد نه از بی‌ثباتی. ما به اقتصادمان اطمینان داریم و خوشحال می‌شویم با کشورهای منطقه روابط تجاری بیشتری داشته باشیم و از بهترشدن روابط تجاری با همه همسایگان و کشورهای منطقه استقبال می‌کنیم.
* در ماه‌های اخیر هیات‌های مختلفی از تجار و صاحبان صنایع به‌خصوص از اروپا و آمریکا به ایران آمده‌اند. چرا با توجه به ورود این هیات‌های مختلف خارجی، ورود هیات خاصی از ترکیه به ایران طی این مدت گزارش نشده است؟ از سوی دیگر می‌خواستم بدانم با توجه به بحران اوکراین و تاثیر آن در روابط اقتصادی بین اروپا و روسیه، آیا مذاکره یا برنامه خاصی درباره احیای خط لوله ناباکو از مسیر ترکیه وجود دارد؟ این بحث که ایران جایگزینی برای گاز وارداتی اروپا از روسیه شود چقدر از نظر شما جدی است؟
** می‌دانیم که در ماه‌های گذشته هیات‌های تجاری و اقتصادی مختلفی از کشورهای غربی به ایران آمده‌اند. این طبیعی است، چون دوستان و شرکای اروپایی ما خود را برای شرایط پس از تحریم ایران آماده می‌کنند اما ما «بیخ گوش» ایران هستیم و تجار و صاحبان صنایع ما به صورت نرمال و همیشگی به ایران آمده و می‌روند و از این جهت، سفر آنها توجه خاصی به خود جلب نمی‌کند. ما همیشه با ایران روابط تجاری خوبی داشته‌ایم. در مورد گاز روسیه و ایران نیز من می‌دانم که دوستان اروپایی ما علاقه دارند سبد دریافت انرژی خود را متنوع‌تر کنند.
خیلی طبیعی است که این کشورها در این برهه به‌ویژه برای کاهش وابستگی گازی به روسیه منابع گازی و انرژی ایران را مورد توجه قرار دهند. البته آنها باید به این موضوع نگاهی راهبردی داشته باشند و اینکه با چه قیمتی و به شکلی آن را وارد بازار کنند، چون منابع انرژی دنیا مختلف است و الان در آمریکا «گاز کایا» مورد بحث است و ایران انحصار گازی ندارد و همه کشورهای دنیا در تلاش هستند وابستگی‌های انرژی خود را کاهش دهند و سبد تامین آن را متنوع کنند.
* در دو سال گذشته من شنیده‌ام نزدیک 250 نفر در ترکیه به اتهام توهین به اردوغان تحت پیگرد قانونی قرار گرفته‌اند؟ این اتفاق در تاریخ ترکیه بی‌سابقه است و درباره هیچ رئیس‌جمهوری پیش از اردوغان اعمال نشده است، چرا چنین شده است؟
** ترکیه یک کشور دموکراتیک است و آزادی‌بیان در این کشور تضمین شده است و هرکس می‌تواند حتی رئیس‌جمهور را نقد کند و نظرش را درباره آن بگوید. دموکراسی با توهین فرق دارد و این مساله تنها مختص رئیس‌جمهور نیست و اگر به هر فردی توهین شود، براساس قوانین برخورد می‌شود. در این راستا با برخی موارد برخورد شده است. بسیاری از آنها تبرئه و برخی نیز براساس قوانین کشور محکوم شده‌اند. امروز در ترکیه رئیس‌جمهور که عالی‌ترین مقام کشور است هم در رسانه‌ها هم در تلویزیون و هم در اجتماعات خیابانی مورد شدید‌ترین انتقادها قرار می‌گیرد.
