ضرورت ازدواج از منظر پیامبر اسلام

مقدمه

ازدواج، تاریخچه‌ای به قدمت پیدایش انسان ها در کره زمین دارد و در تمام مکاتب و ادیان مطرح است، اما هیچ مکتبی به اندازه اسلام برای این موضوع اهمیت قائل نبوده است. اسلام اساس ترقی و رشد و تکامل در تمامی شئون زندگی را در چگونگی تشکیل خانواده ها می داند و برای این مهم اهدافی در نظر گرفته است. از این رو، در اینجا به ضرورت ازدواج از دیدگاه رسول اکرم‌(ص) می‌پردازیم. خوشبختانه روایت‌های بسیاری درباره ازدواج وجود دارد و هیچ زاویه‌ای از زوایای پیچیده این سنت الهی از چشمان تیزبین پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) پنهان نمانده است که در این نوشتار به برخی از آن‌ها اشاره می شود.

روایات

1- عَنِ النَّبِیِّ(صلی الله علیه وآله وسلم) قالَ: یُفْتَحُ أَبْوابُ السَّماءِ فی أَرْبَعَةِ مَواضِعَ: عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ عِنْدَ نَظَرِ الْوَلَدِ فی وَجْهِ الْوالِدِ وَ عِنْدَ فَتْحِ بابِ الْکَعْبَةِ وَ عِنْدَ النِّکاحِ(ازدواج در اسلام/ص17) از پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) است که فرمود: در چهار موقع عنایت و رحمت حق متوجه انسان می شود: به وقت باریدن باران، به هنگام نظر کردن فرزند به صورت پدر، از باب مهر و محبت، در آن زمان که در خانه کعبه باز می شود، و آن وقت که عقد و پیمان ازدواج بسته شده و دو نفر با یکدیگر جهت زندگی جدید، وارد عرصه نکاح می شوند .

2- قالَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله وسلم): تَزَوَّجُوا وَ زَوِّجُوا الاَْیِّمَ فَمِنْ حَظِّ امْرِء مُسْلِم إِنْفاقُ قیمَةِ أَیِّمِهِ وَ ما مِنْ شَیْء أَحَبَّ إِلَی اللّهِ مِنْ بَیْت یُعْمَرُ فِی الاِْسلامِ بِالنِّکاحِ . (ازدواج در اسلام/ص7) رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: ازدواج کنید و پسران و دختران مجرّد را همسر دهید، نشانه نیک‌بختی مسلمان این است که مخارج شوهر کردن زنی را به عهده بگیرد. چیزی نزد حضرت حق محبوب‌تر از خانه‌ای که در اسلام به سبب نکاح آباد شود، نیست.

3- قالَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله وسلم): زَوِّجُوا أَیاماکُمْ فَإِنَّ اللّهَ یُحْسِنُ لَهُمْ فی أَخْلاقِهِمْ وَ یُوسِعُ لَهُمْ فی أَرْزاقِهِمْ وَ یَزیدُهُمْ فی مُرُوّاتِهِمْ . (ازدواج در اسلام/ ص8) نبی اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: مردان مجرد و عزب خود را زن دهید تا حضرت حق اخلاقشان را نیکو و روزیشان را فراخ و گشاده و جوانمردیشان را زیاد کند .

4- قالَ رَسُولُ اللّهِ(صلی الله علیه وآله وسلم): النِّکاحُ سُنَّتی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتی فَلَیسَ مِنّی . (بحارالانوار ، ج 103 ، ص 220) رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: ازدواج روش من است، هر کس از راه و روش من روی بگرداند از من نیست .

5- قالَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله وسلم): مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دینِهِ، فَلْیَتَّقِ اللّهَ فِی النِّصْفِ الْباقی. (بحارالانوار ، ج 103 ، ص 219). رسول حق(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: هر کس ازدواج کند ، نیمی از دینش را باز یافته، نسبت به نیم دیگر تقوای الهی را رعایت کند .

6- روايتى از زبان پيغمبر و ائمه طاهرين (عليهم ‏السلام) نقل شده و آن روايت اين است: «ما بُنى بناء فى الاسلام احبّ الى الله عزوجل من التزويج».( وسائل الشيعه جلد 14 صفحه 2). هيچ خانه‌اى، هيچ بنائى آبادتر، با فضيلت ‏تر از آن خانه‌اى نيست كه با ازدواج آباد شود. در توضیح این روایت باید گفت اگر يك پسر و دختر را به هم برسانى و يك خانه را آباد كنى؛ يعنى صاحب خانه كنى يا يك مسجد بسازى كدام فضيلتش بيشتر است؟ اين روايت می گويد: آن خانه‌اى كه به وسيله تزويج آبادش كنى؛ يعنى دخترى را شوهر دهى، پسرى را زن دهى، يا يك مدرسه بسازى كدام بهتر است؟ پيغمبر اكرم (صلی الله عليه وآله) می فرمايد: آن زن دادن، آن شوهر دادن، آن خانه را آباد كردن.

نظير اين روايت زياد داريم كه كمترين ثواب در آن‌ها اين است كه آن زنى كه شوهر داشته باشد آن مردى كه زن داشته باشد، نماز صبح كه می خواند ثواب صد و چهل ركعت نماز در نامه عملش نوشته می شود؛ يعنى عبادتش هفتاد برابر است. اين پایین‌ترین ثوابی است که در فضيلت ازدواج بیان شده است. به عكس جوانى كه بتواند زن بگيرد اما نگيرد، آن زنى، آن دختر خانمى كه بتواند شوهر كند اما نكند، پيامبراكرم (صلی الله عليه وآله) می فرماید: «رذائل موتاكم العُذّاب»(وسائل الشيعه جلد 14 صفحه7)؛ يعنى اگر كسى بميرد و بى زن بميرد، اگر كسى بميرد و بى شوهر بميرد، پست ‏ترين مرده ها اين مرده است.

7- رسول حق(صلی الله علیه وآله وسلم): « إِتَّخِذُوا الاَهْلَ فَإِنَّهُ أرْزَقُ لَکُمْ»؛ یعنی همسر انتخاب کنید که باعث وسعت رزق است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «بهترین زنان شما، زنی است که اولاد‌ آور، مهربان و پاکدامن، در میان فامیل محترم و در برابر همسرش افتاده و فروتن، نزد شوهر بی‏حجاب و در برابر دیگران پوشیده باشد؛ زنی که از همسرش حرف شنوایی دارد و مطیع فرمان اوست؛ در هنگام خلوت با او در اختیار اوست و بمانند اظهار اشتیاق مرد، او اظهار نمی‏کند. آیا شما را از بدترین زنانتان آگاه نسازم، زنی که در بین خانواده‏اش ذلیل و در برابر شوهرش بزرگ‌منش، نازا و کینه توز است؛ زنی که از کار زشت پرهیز ندارد؛ به هنگام نبودن شوهر بی‏حجاب و در حضور او در حجاب است؛ به حرف شوهر گوش نمی‏دهد و فرمان او را نمی‏برد و هنگامی که همسرش با او خلوت کند از خواسته او سر باز زند چنان ‏که مرکب ناهموار از سوار شدن سر باز زند و هیچ عذری را از شوهر پذیرا نباشد و هیچ گناهی را بر او نبخشد.» (کافی، ج 5، ص 324)

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در خصوص اصالت خانوادگی به مردم آگاهی می دهند و می فرمایند: «ایها الناس ایاکم و خضراء الدمن »; (اصول کافی، ج 5، ص332) ای مردم بپرهیزید از گیاهان سبز و خرمی که در مزبله دان‌ها پرورش یافته است. وقتی توضیح خواستند، مقصودشان را زنان زیبا و خوب رویی دانستند که در محیط فاسد و خانواده بد پرورش یافته اند.

8- قالَ رَسُولُ اللِّهِ(صلی الله علیه وآله وسلم): یامَعْشَرَ الشَّبابِ مَنِ اسْتَطاعَ مِنْکُمُ الْباهَ فَلْیَتَزَوَّجْ فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَ أَحْصَنُ لِلْفَرْجِ (ازدواج در اسلام/ص14)؛ یعنی جوان ها هر کدام از شما را قدرت است، ازدواج کند، تا دیدگانتان کمتر زنان را دنبال کند ، و دامنتان پاک بماند .آن حضرت همچنین می فرمایند: «هر که از شما توان مالی دارد، باید ازدواج کند که ازدواج برای فرو هشتن چشم و حفظ ناموس بهتر است و هر که توان مالی ندارد باید روزه بگیرد که روزه‌داری مانع شهوت است.» ( بخاری، ج 7، ص3)

9- قالَ النِّبِیُ (صلی الله علیه وآله وسلم): ما مِنْ بِناء فِی الاِسْلامِ أَحَبِّ إِلی اللِّهِ مِنَ التَزْویجِ. (بحارالانوار ، ج 103 ، ص 222)

و آن حضرت فرمود: هیچ بنائی در اسلام نزد خداوند محبوبتر از ازدواج نیست .

10- قالَ النِّبِیُ(صلی الله علیه وآله وسلم): ما مِنْ شابٍّ تَزَوَّجَ فی حَداثَةِ سِنِّهِ إِلاّ عَجَّ الشَّیْطانُ یا وَیْلَهُ یا وَیْلَهُ عَصَمَ مِنّی ثُلُثَیْ دینِهِ فَلْیَتَّقِ اللّهَ الْعَبْدُ فِی الثُّلُثِ الْباقی(بحارالانوار ، ج 103 ، ص 221)؛ یعنی هر کس که در اوائل جوانی ازدواج کند، شیطان فریاد زند: فریاد از او، فریاد از او، دو سوّم دینش را از دستبرد من نگاه داشت، پس باید عبد خدا در نگهداری یک سوم دیگرش، جانب تقوا را رعایت کند .

نتیجه گیری

از روایات پیامبر خاتم برداشت می شود که پیمان زناشویی یک امر مقدس در عرف و شرع است که بر اساس آن برای مرد و زن در برابر هم تعهدات اخلاقی و حقوقی پدید می‌آید که سرپیچی از آن‌ها عقوبت و کیفر در پی خواهد داشت. باید دانست که ازدواج یک نیاز فطری و سنت الهی است که اهدافی را دنبال می‌کند. در بحث انتخاب همسر برای جوانان لازم است، والدین و خویشاوندان مشورت و تحقیقات اساسی انجام دهند تا به تعالیم ارزشمند اسلام، انتخاب احسنی داشته باشند و زندگی موفقی را شروع کنند. خانواده‌ها راه را برای تسهیل این امر مهم الهی و انسانی باز کنند و دست از سخت‌گیری و زمینه سازی برای تحقق شرایط طاقت فرسا بردارند و در حّد شئون خود به انجام این مراسم اقدام کنند و در این مسئله طریق قناعت به آنچه که حاضر است و از دست بر می آید، دنبال کنند تا دختران و پسران به امیال طبیعی خود برسند و آرزوهایشان برآورده شود و غرائز و شهوات آنان که نعمت های حق است تبدیل به کفران نعمت نگردد و دامن پاک آنان به گناه و معصیت آلوده نشود .