روس ها به شکلی غافلگیرکننده وارد میدان سوریه شدند و خروجشان نیز غافلگیرکننده تر بود. اگر چه حداقل به لحاظ روانی این حرکت به نفع معارضان در سوریه است، اما اگر آنان گمان کنند مسکو زیر پای دمشق را خالی کرده و می توانند از این فضا برای ساقط کردن اسد استفاده کنند، کاملا در اشتباه هستند. پرنده های روسی از سوریه خارج می شوند، اما آشیانه آنها باقی است و به راحتی می توانند بازگردند.
شب گذشته تنها چند ساعت پس از آغاز دور جدید مذاکرات صلح سوریه در ژنو، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، وزرای دفاع و خارجه خود –سرگئی شایگو و سرگئی لاوروف- را فرا خواند و در جلسه ای 3 نفره به وزیر دفاع این کشور دستور داد بخش اعظمی از نیروهای روسیه را از سوریه خارج کند. پوتین به لاوروف نیز پیگیری جدی و تسریع در روند مذاکرات را کرد. خبرهای منتشر شده حاکی است نیروهای روسی از صبح سه شنبه، خروج از سوریه را آغاز کرده اند. درباره این موضوع نکات ذیل قابل توجه است؛
1- ورود نظامی روسیه به جنگ سوریه که 6 ماه پیش آغاز شد، چهار اولویت را مد نظر داشت؛ 1- تقویت و ثبات دولت دمشق در چارچوب منافع روسیه؛ 2- نمایش قدرت نیروهای مسلح روسیه که یک نوسازی گسترده را تجربه کرده است؛ 3- تضعیف شورشیان (اعم از داعش و سایر گروه ها) که تعداد قابل توجهی از اتباع روسی، به خصوص چچنی ها در میان آنها هستند؛ 4- تاثیرگذاری بر سایر حوزه های مربوط به روسیه از جمله بحث اوکراین، تحریم های غرب و مجادله با ناتو و واشنگتن. جز مورد چهارم که تا کنون شواهد روشنی از وضعیت آن در دسترس نیست، سه اولویت نخست تا حد زیادی برای مسکو حاصل شده است.
2- به تازگی «ولید معلم»، وزیر خارجه سوریه، در اظهارات خود گفته است که بشار اسد خط قرمز است و هیچ انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی بدون نظارت دولت سوریه انجام نمی گیرد. «بشار الجعفری» رئیس هیئت گفتگو کننده سوری نیز گفت چیزی به نام مرحله انتقالی وجود ندارد، از همین رو در این مورد گفتگو نخواهد شد. واشنگتن در واکنش به این اظهارات، آنها را نابودی گفت‌وگوها و نقض تفاهمات خود با مسکو بر شمرد. عده زیادی از تحلیلگران معتقدند حرکت روسیه در خارج کردن نیروهایش از سوریه، تلاشی برای شکل دادن به وضعیت قفل شده سوریه است. مسکو از یک سو می خواهد حسن نیت خود را به معارضان ثابت کند و از سوی دیگر به دمشق برای انعطاف بیشتر در مذاکرات فشار می آورد.
3- روس ها به شکلی غافلگیرکننده وارد میدان سوریه شدند و خروجشان نیز غافلگیرکننده تر بود. اگر چه حداقل به لحاظ روانی این حرکت به نفع معارضان در سوریه است، اما اگر آنان گمان کنند مسکو زیر پای دمشق را خالی کرده و می توانند از این فضا برای ساقط کردن اسد استفاده کنند، کاملا در اشتباه هستند. پرنده های روسی از سوریه خارج می شوند، اما آشیانه آنها باقی است و به راحتی می توانند بازگردند.
4- روسیه به شدت علاقمند است با افکار و ابزار خود بحران سوریه را به سرانجام برساند. جنگ سوریه 5 سال عمر دارد و سهم روسیه از آن تنها 6 ماه است. بدون شک اصلی ترین بازیگر این میدان پس از دمشق، تهران است. اکنون چشم ها به تهران دوخته شده تا ببینند عکس العملش در برابر این ماجرا چیست. شنیده ها حاکی است مسکو قانون اساسی جدیدی برای سوریه پیشنهاد داده است. موضع تهران مانند همیشه تصمیم گیری ملت سوریه برای آینده این کشور است.
5- به دلایل مختلف تصور پایان بحران سوریه حتی در میان مدت نیز بعید به نظر می رسد. برخی ها معتقدند شاید سال 2020 را بتوان خط پایان این بحران دانست. وضعیت و آینده سوریه تا حد زیادی به شرایط بین المللی و منطقه ای نیز بستگی دارد. از آمریکا و روسیه گرفته تا ایران، ترکیه، عربستان و رژیم صهیونیستی. بنابراین اقدام اخیر روسیه که موافقت دولت سوریه را نیز در پی داشت، بخشی از عوامل مؤثر بر بحران سوریه است و برای جمع بندی درباره آینده بحران سوریه، باید کنش ها و واکنش های همه طرف ها را در نظر گرفت./
