معرکه‌گیری به خاطر سیلی خوردن از برجام

(روزنامه آفتاب يزد ـ 1394/08/03 ـ شماره 4459 ـ صفحه 2)

اما چند صباحی است که عنان از کف‌داده و گوی سبقت از جنگ افروزان ربوده و قلدر مآبانه، سینه اش را ستبر کرده و باد درغبغب انداخته و بساط توهینش را گسترده و گستاخی را به سر حد بی نهایت رسانده است.

از همان آغازی که در بحبوحه بحران زمامداری آل سعود، به یکباره کادر حکومتی عربستان تغییر یافت و او شد وزیر خارجه، پیش بینی می‌شد که "عادل الجبیر "، اهل حرف‌های هیجانی و احساسی باشد و آتشش برای خط‌و‌نشان کشیدن برای ایران، تند.

ادعاهای " جبیر " و اتهام زنی‌ها به کشورمان به چندین سال قبلتر می‌رسد، شاید اوج این چالش زمانی بود که شخصی به نام "منصور ارباب سیر"را به اسم مامورترور او- در زمانی که سفیر آمریکا بوده- معرفی کردند ! و بعد هم بهانه‌ها برای شانتاژ و توهین علیه ایران درست شد و عادل الجبیر هم از این گونه بهانه‌ها نهایت بهره را برای درشت گویی علیه ایران برد.

برخلاف چهره متفاوت و به ظاهر تجدد گرایانه اش، ذهنی سنتی و خویی ستیزه جو، آنچنان روح و روان او (جبیر) را برآشفته، که حالا ایران را به خیال خام خود از ابزار نظامی می‌ترساند !

انفعال؟!

آن هم درست بعد از آن که "محمد جواد ظریف " با سخنانی خرد ورزانه از این می‌گفت که تعارض با عربستان به نفع هیچ یک از دو کشور نیست و هر دو می‌توانند در راستای تعامل بیشتر، باب گفتگو را باز کنند و از رفتارهای احساسی بپرهیزند، ظریف آن موقع با بیان این که نه اجازه این را می‌دهیم عربستان نقش ایران را در منطقه ندید بگیرد و نه اینکه می‌خواهیم نقش عربستان را نادیده بگیریم، از بیانی منطقی به دور ازتقابل سخن به میان آورد.

اما جبیر در عوض کلام منطقی ظریف؛ چند روز بعد اینگونه پاسخ گفت:"داشتن روابط مثبت با ایران در شرایطی که تجاوزگری علیه دولت و ملت عربستان ادامه دارد، دشوار است."و ادعا کرد:"ما از همه توان سیاسی، نظامی و اقتصادی خود در برابر هر تجاوزگری از طرف ایران استفاده خواهیم کرد!"

هرچند مرضیه افخم سخنگوی وزیر خارجه در برابر این اظهارات عجیب و خصمانه " عادل الجبیر" واکنش نشان داده و اظهار داشته شرایط عربستان در منطقه به گونه‌ای نیست تا از دخالت ایران در امور داخلی صحبت کند ولی حقیقت آن است که بعد از صحبت‌های تند "جبیر" عکس العمل چندان خاصی از سوی مقامات ایران به ویژه در سطح وزیر نداشتیم.

موضوعی که می‌تواند بازهم بهانه به دست مخالفان داخلی دولت بدهد و راه این ادعا را برای آنان (مخالفین دولت ) باز کند که چرا تا به این حد وزارت خارجه در برابر ادعاهای " الجبیر" منفعلانه عمل کرده و پاسخی تند و کوبنده، نداده است؟ وچرا از آن حرف هایی که در دل شور می‌اندازد و زبان را به " احسنت " احسنت " وا می‌دارد و شعار نبرد در راه سرنگونی آل سعود را باب می‌کند، در کاروان دیپلماسی کشور خبری نیست؟ !

او را به ما چه کار؟

شاید اکنون برخی بپندارند که وزیر امورخارجه ایران از موضع ضعف است که اینقدر با خونسردی در قبال اتهامات و فرافکنی‌های "عادل الجبیر" نرمش از خود نشان داده است. و برای همین، یا منتظر واکنش صریح‌تر ظریف و یارانش هستند و یا در انتظار برای هجمه‌ای دوباره به او (ظریف) و سایر مقامات بلندپایه این وزارتخانه، آن هم به این بهانه که چرا به زعم آنان (مخالفین دولت)، در برابرتوهین‌های عربستانی، حقیرانه عمل شده و با این اتهامات وارده، خم به ابروی مسئولین ما نیامده و "ظریف" از سازش دم می‌زند؟!

ادعاهای وزیر خارجه عربستان و عکس العمل مقامات ایرانی در حالی صورت می‌گیرد که دیگر همه می‌دانند، این روزها، آل سعود در باتلاق حکومت خواهی و جدال سیاست گیر افتاده است و هر بار هم بیشتر در آن فرو می‌رود. از سویی وضعیت یمن وسوریه و...و شیوع تروریسم و داعش در منطقه و دیگری نبرد خانوادگی این خاندان برسرقدرت برکسی پوشیده نیست. اوضاع در عربستان آنقدر وخیم است که خبراز یک کودتای خانوادگی علیه "ملک سلمان " به گوش می‌رسد، و یک شاهزاده سعودی در تازه‌ترین افشاگری‌اش در مورد خاندان آل سعود، به روزنامه ایندیپندنت گفته است که از 12 پسر زنده بنیانگذار عربستان سعودی، 8 نفر آ‌ن‌ها از برکناری ملک سلمان حمایت می‌کنند و آرزوی جایگزین کردنش با برادر 73 ساله اورا دارند. به ادعای این شاهزاده معارض سلمان، اکثریت قاطع علما و مفتی‌های سعودی هم از کودتای داخلی که به برکناری سلمان و روی کار آمدن «احمد بن عبدالعزیز» وزیر کشور سابق منجر شود، حمایت خواهند کرد.

می‌شود امید داشت؟

حال چه شده عربستانی که در گیرو دار اختلافات داخلی و منطقه‌ای غوطه ور است و توان حل آن‌ها را هم ندارد، وزیر خارجه اش، خود را اینگونه طالب حمله به مواضع کشورمان معرفی می‌کند؟ و چرا مقامات ایرانی به زبان و لحن او، با وی برخورد نمی کنند و صبوری پیشه کرده‌اند؟ در شرایط کنونی و با توجه به حساسیت تقابل ایران و عربستان، به ویژه بعد از حادثه منا و اتفاقات اخیر خاورمیانه، بهترین عملکرد و سیاست در قبال این کشور همسایه چیست؟ و چگونه می‌توان با واکنش مناسب، هم اقتدار ایران را حفظ کرد و هم راه صحیح برخورد با عربستان را در پیش گرفت؟ آیا اساسا باتوجه به شدت تنش در اختلافات و صحبت هایی خصمانه از جنس حرف‌های " عادل الجبیر" می‌توان به آینده این رابطه امیدوار بود؟ درکنار همه اینها واکنش یک کارشناس در وزارت خارجه ایران را هم بگذارید که بدون نام ونشان در خبرگزاری‌ها گفته: عادل جبیر بهتر است به اندازه وزنش سخن بگوید و سنجیده حرف بزند."اینکه چرا چنین موضعی در سطح کارشناس از مقامات گرفته می‌شود آن هم بدون عنوان اسم گوینده، پرسش دیگری است که ممکن است برای عده‌ای مطرح شود.

یک تلاش سنتی

حشمت اله فلاحت پیشه کارشناس مسائل بین الملل در باره این سوالات به آفتاب یزد گفت:" راهبرد ایران در قبال عربستان جلوگیری از تصاعد و افزایش بحران است و این سیاست را در کنار حفظ شان کشور و حفظ حقوق مردممان ادامه خواهد داد."

وی اضافه کرد:" ایرانی‌ها به خوبی دست طرف مقابل را خوانده اند و می‌دانند که عربستان برای انحراف تحولات خاورمیانه، نیازمند ایران هراسی است و اینگونه رفتارهامثل تهدید ایران به بهانه دخالت در امور منطقه‌ای، آخرین تلاش سنتی آنها(عربستان) برای رسیدن به همین هدف است. این در حالی است که ما در عصر بعد از ایران هراسی به سر می‌بریم و برای همین هم کشورمان با پرهیز از میدان دادن به عربستان با حفظ اقتدار وارد بازی که آنان راه انداختند نمی شود."

فلاحت پیشه ادامه داد: "شما اگر بخاطر داشته باشید پس از فاجعه منا، رهبری هم ضمن اینکه ابعاد فاجعه را بررسی می‌کردند، تاکید داشتند که به هر حال موضوع«منا» یک مسئله سیاسی نبود تا از درگیری‌های شدید جلوگیری شود. "

این کارشناس افزود:"سیاست خارجه ایران در همین قالب تداوم می‌یابد ونباید وارد میدانی شد که عربستانی‌ها می‌خواهند طراحی کنند. آن هم با توجه به اینکه آنان خودشان در چالش جدال داخلی قدرت به‌سر می‌برند."

منزوی‌تر از همیشه به دنبال راه چاره

فلاحت پیشه تاکید کرد:"تروریسمی که شکل گرفته و قابل پیش بینی برای هیچ‌یک از نهادهای حقوق بشری نبود زاییده عربستان است و از طرفی این کشور یک صندوق مالی تهیه کرده تا به حکومت‌های موروثی که در معرض اعتراض مردمی و دموکراسی خواهی هستند کمک کند. همین حمایت از تروریسم و حکومتهای دیکتاتوری، عربستان را منزوی تر ازهمیشه کرده است برای همین هم آنها سعی می‌کنند با دشمن تراشی، کشورمان را خطری بین المللی تعریف کنند تا هم ذهنها را به مسیری دیگر ببرندو هم از این طریق معاهدات قبلی خود را با غربیها و آمریکا پویا نگه دارند. طبیعی است که ایران با آشنایی به این شگرد، از تقابل پرهیز می‌کند."

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد:" هر چند از لحاظ سیاسی بسیاری معتقدند که باید رابطه تهاجمی جدی در برابر عربستان شکل بگیردولی درست آن است تا سیاست توام با صبر، پیش گرفته شود چون بعد از این خیلی از تحولات بین المللی هم به کمک ایران خواهد آمد."

فلاحت پیشه در مورد واکنش اخیر یک کارشناس وزارت خارجه به اظهارات عادل الجبیر، هم گفت: "به نظر من این یعنی اینکه وزارت خارجه در سطح مقامات عالی قصد ندارد تا وارد فضاهای چالشی شود و تنها در سطح کارشناسی به ابهامات پاسخ می‌دهد، هرچند قبلا هم خانم افخم (سخنگوی وزارت خارجه)جواب برخی ابهامات را داده بود ولی سعی می‌شود که یک موضع‌گیری تند رسمی در سطح "همتا" صورت نگیرد."

اقتدار، زبان دیپلماسی است

اما حسن بهشتی پور دیگر کارشناس مسائل بین الملل هم در گفتگو با آفتاب یزد در باره این موضوع گفت: "قبل از هر چیز باید بگویم عادل الجبیر هیچگاه ایران را تهدید به حمله نظامی نکرده است بلکه گفته اگر قرار باشد تا دفاع کنیم عملیات نظامی هم انجام می‌دهیم. در واقع با متهم کردن ایران در مداخله با کشورهای عربی، می‌گوید،چنانچه این اقدامات تداوم بیابد ممکن است ابزار نظامی هم در برنامه ما باشد، او خودش هم می‌داند که مستقیما نباید حمله نظامی به ایران را مطرح کند."

این کارشناس افزود:" البته جالب اینجاست، کشوری ایران را به مداخله در منطقه متهم می‌کند که خودش مدت هاست یمن را بمباران کرده است. "

وی با بیان اینکه سخنگوی وزیر خارجه درباره گفته‌های "جبیر" واکنشی صحیح از خود نشان داده گفت: "مخالفان دولت سعی می‌کنند تا علیه موضع وزارت خارجه از خود واکنش منفی نشان دهند، در حالیکه اتفاقا عمل این وزارتخانه بسیار هم مثبت است، چون دیپلماسی این نیست که به یک کشوری تند موضع بگیرید و همیشه این تند برخورد کردن، نشان از اقتدار نخواهد بود، بلکه اقتدار گاهی زبان آرام و منطقی ولی محکم، در چارچوب حقوق بین الملل است."

بهشتی پور ادامه داد:" آنچه آقای ظریف درباره عربستان اعلام کردوگفت نمی گذاریم این کشور نقش ایران را درباره منطقه ندید بگیرد و ما هم نقش عربستان را نادیده نمی گیریم، یک بیان دیپلماتیک به شمار می‌آید کسانی که می‌پندارند این موضوع به معنی سازشکاری با عربستان است، فهم صحیح از مبانی سیاسی ندارند."

به نفع هیچکس نیست

وی اضافه کرد:" حقیقت این است که امروز تعارض بین ایران و عربستان به نفع هیچ یک از این دو کشور نیست و تنها به سود کشورهای فروشنده تسلیحات است که تا 100 میلیارد دلار اسلحه در این چند سال به خاطر ایران هراسی فروخته اند."

بهشتی پور ادامه داد:" کشور ما باید جواب "عادل الجبیر" را از موضع اقتدار بدهد، اما اقتدار، همیشه شعاردادن نیست، بلکه اقتدار اقداماتی است که منافع ملی را تامین می‌کند و پاسخ توهین کننده را هم می‌دهد. "

این کارشناس افزود:" اگر امروز دولت عربستان داد وهوار راه می‌اندازد به خاطر سیلی است که از برجام خورده. در حالیکه در داخل کشور مخالفان، 180 درجه صحبت‌ها را برعکس مطرح می‌کنند و می‌گویند چون ایران در برجام شکست خورد، عربستان جرات پیدا کرده و علیه کشورمان اینگونه موضع گرفته است. در حالیکه پیروزی ایران در بحث هسته ای و شکست عربستان در این موضوع است که عادل الجبیر را به واکنش وا داشته است."

وی گفت:"ما می‌توانیم روابطمان را با عربستان بهبود بخشیم.نباید اسیر احساسات شویم. اقتدار، زبان دیپلماسی است و باید تلاش کنیم تا از تعارض عربی، ایرانی که عربستان خواهان آن است جلوگیری کنیم."

http://aftabeyazd.ir/?newsid=17125

ش.د9404312