تصویری ناب از سبک زندگی ایرانی - اسلامی

(روزنامه ايران ـ 1395/03/12 ـ شماره 6227 ـ صفحه 14)

رفتار امام خمینی(ره) در خانواده و با اطرافیان و همچنین نحوه برخورد با کودکان و جوانان الگوی مناسبی برای خانواده‌هایی است که می‌خواهند زندگی شان را با محوریت ایرانی ـ اسلامی شکل دهند و خانواده موفقی داشته باشند. داشتن نظم و همچنین برنامه در زندگی و اختصاص دادن وقت برای کودکان از جمله مهمترین خصیصه‌های حضرت امام خمینی(ره) در زندگی خانوادگی شان بود و این واقعیتی است که امروزه در برخی از خانواده‌ها کمرنگ شده و باعث فاصله گرفتن خانواده‌ها از یکدیگر شده است.

دکتر مهدی رشیدی‌نژاد، استاد دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه سبک زندگی امام خمینی(ره) می‌تواند بهترین الگو برای خانواده‌های ایرانی باشد می‌گوید: «سبک زندگی اجتماعی و خانوادگی ایشان برخلاف بسیاری از رهبران دنیا پر از نکته‌های اخلاقی و عملی است که می‌توان آن را در قالب فاکتورهای زندگی ایرانی اسلامی بیان کرد.

با مطالعه خاطراتی از ایشان و همچنین اطرافیان و بستگان نزدیک به حضرت امام(ره) ‌به چند مؤلفه مهم در زندگی ایشان پی می‌بریم. مؤلفه‌هایی که ناشی از نوع نگاه ایشان به زندگی و فراهم کردن زمینه‌هایی برای تبدیل شدن به یک انسان کامل است. یکی از این مؤلفه‌ها بحث نظم در خانواده است. بسیاری از رهبران دنیا در محیط‌های کاری از نظم بالایی برخوردار هستند و این نظم و انضباط را می‌توان در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنها مشاهده کرد؛ اما کمتر شاهد نظم در زندگی خانوادگی و امور روزمره آنها هستیم. امام(ره) علاوه بر داشتن نظم در اداره کشور و فعالیت‌های پیرامون آن در زندگی خانوادگی نیز از نظم خاصی برخوردار بودند و اعتقاد خاصی به نظم در انجام کارهای روزمره داشتند. البته این نظم و انضباط با انعطاف همراه بود و هیچگاه مانع شکوفایی انسانی نمی‌شدند.»

شناخت انسان

شناخت انسان به عنوان کلیدی‌ترین محور برای شناخت سبک زندگی یکی از مقوله‌هایی است که حضرت امام(ره) بر آن تأکید داشتند. دکتر سید جواد میر خلیلی مدرس دانشگاه با بیان این موضوع و تأکید بر اینکه یکی از مؤلفه‌های اساسی در زندگی امام(ره) نوع رویکرد ایشان به انسان است گفت: «اگر زندگی امام(ره) را در ابعاد فردی و اجتماعی مورد مطالعه قرار دهیم پی به توجه خاص ایشان به ابعاد مختلف انسان می‌بریم. حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی، هم‌ نظریه‌پرداز و هم نظام‌ساز هستند. ایشان در کتاب کشف الاسرار و همچنین سلسله سخنرانی‌هایی که در سال 1348 در بحث ولایت فقیه داشتند بر این نکته تأکید داشتند که شناخت انسان ریشه همه شناخت‌ها است. اگر می‌خواهیم زندگی خوبی داشته باشیم و زندگی امام(ره)‌ را الگو قرار بدهیم باید ابتدا خود را بشناسیم. امام(ره) تأکید داشتند که همه چیز برای تربیت انسان است و شناخت انسان کلیدی‌ترین راه برای شناخت جامعه است.»

نگاه حضرت امام(ره) به زندگی برگرفته از آموزه‌های دینی و قرآنی است و در نگاه ایشان انسان محور سبک زندگی دینی و اجتماعی است. دکتر میرخلیلی با تأکید بر این موضوع می‌گوید: ‌انسان از دیدگاه امام(ره) موجود جامع و چند بعدی است و نه تک بعدی. اسلام برای طبیعت و ماوراء طبیعت برنامه دارد و می‌خواهد انسان جامع بسازد و زمینه رشد را به فعلیت برساند. امام(ره) بر تربیت انسان تأکید داشتند و در زمانی که مشروطه را نقد می‌کردند یا زمانی که سلطنت را نفی می‌کردند یا زمانی که حکومت اسلامی را تئوریزه می‌کردند انسان را محور قرار می دادند و این حقیقتی است که کمتر در آثار صاحبنظران و فلاسفه دیده می‌شود.

‌اقتدار پدرانه

اقتدار پدرانه یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم سبک زندگی حضرت امام(ره) است که فرزندان ایشان بر این نوع رفتار امام(ره) تأکید دارند. دکتر مهدی رشیدی‌نژاد با تأکید بر اینکه حضرت امام(ره)‌رفتار پدرانه داشتند و نه رفتار مردانه می‌گوید: <ایشان در خانواده و نسبت به فرزندان و اطرافیان یا مواجه شدن با ناهنجاری‌هایی از سوی اطرافیان اقتدار پدرانه از خود نشان می‌دادند و این اقتدار به پررنگ شدن نقش مادر به عنوان محور تربیت فرزندان کمک می‌کرد. نبود اقتدار پدرانه یکی از مشکلات مهمی است که خانواده‌های امروزی با آن دست به گریبان هستند و نقش پدر و مادر توسط یکدیگر تضعیف می‌شود.> اولویت خودسازی، در مواجهه با ناهنجاری‌ها دیگر مؤلفه سبک زندگی حضرت امام(ره)‌است که دکتر رشیدی با اشاره به آن می‌گوید: ایشان در مواجهه با ناهنجاری‌ها یا خطای دیگران تأکید داشتند که باید ابتدا علت آن را در نوع و رفتار خودمان جست‌و‌جو کنیم و به طور مثال اگر کودک یا نوجوان مرتکب خطایی شد باید علت آن را در خودمان پیدا کنیم. کودکان بر اساس آنچه هستیم تربیت می‌شوند و نه آنچه ما می‌خواهیم. حضرت امام(ره) مقوله خودسازی را بسیار مهم می‌دانستند و در زندگی به آن عمل می‌کردند. مؤلفه مهم دیگر زندگی حضرت امام(ره) رفتار خاص ایشان با کودکان بود. ایشان بربازی کردن کودکان تأکید داشتند و می‌گفتند که کودک با بازی کردن حتی اگر منجر به صدمات جسمی نیز شود تجربه کسب می‌کند و کودک باید در محیطی به دور از تنش و استرس رشد کند و نقش والدین به عنوان الگوی کودک بسیار مهم است. عمل امام(ره) در برابر کودکان مطابق با گفتارشان بود و تأکید داشتند کودکان از رفتار و کردار ما یاد می‌گیرند و ما را الگو قرار می‌دهند. این نکته متأسفانه در زندگی امروزی مغفول مانده است.

این استاد دانشگاه درباره رفتار حضرت امام(ره)‌با همسرشان و نگاه ایشان به این مقوله گفت: «حضرت امام(ره) همیشه به همسرشان به عنوان یک همراه نگاه می‌کردند و معتقد بودند پدر می‌تواند با نوع رفتار خود به مادر خانواده عزت بدهد و عزت مادرانه نقش اساسی در تربیت کودکان دارد و باعث می‌شود تا فرزندان به مادر اعتماد کنند زیرا عمده بار تربیت کودکان به دلیل انس طولانی‌تر با مادران است تا پدران. ایشان معتقد بودند اگر به همسر و فرزندان و اطرافیان اعتماد داشته باشید آنها نیز به شما اعتماد خواهند کرد و این اعتماد می‌تواند باعث پیشبرد اهداف خانواده شود. سبک زندگی حضرت امام(ره) در عرصه آزادی تفکر و بیان نیز قابل توجه است. ایشان تأکید داشتند نباید بر اساس استنباط‌های شخصی عمل کرد و آزادی در تفکر و همچنین بیان آن باید درون خانواده وجود داشته باشد. حضرت امام(ره)‌در زندگی اجتماعی و خانوادگی خودشان به همه فهماندند که انسان کامل شدن و مانند حضرت علی(ع)‌زیستن و تا نزدیکی مرز عصمت پیش رفتن اتفاقی (افسانه) نیست. ما می‌توانیم با الگو قرار دادن زندگی حضرت امام(ره) در نوع رفتار با خانواده و رفتارهای اجتماعی بسیاری از مشکلاتی که گریبان خانواده‌ها را گرفته است برطرف کنیم.»

http://iran-newspaper.com/newspaper/page/6227/14/134020/0

ش.د9500613