واشنگتن و عزم جدی برای چرخش به آسیا

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/03/17 – شماره 10608 – صفحه 6)

اکنون که مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مراحل حساسی را سپری می‌کند، سفر اوباما در آخرین روزهای حضور وی در کاخ سفید به ویتنام و ژاپن به عنوان دشمنان سابق و متحدان استراتژیک کنونی، حاکی است که جانشین اوباما چه جمهوری خواه باشد و چه دموکرات، واشنگتن بدون توسل به زور سیاست چرخش به آسیا را با جدیت دنبال و هزینه‌های آن را پرداخت خواهد کرد.

سفر اخیر باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا به کشورهای ویتنام و ژاپن که حافظه تاریخی قرن بیستم رابطه آمریکا با آنها را با جنگ 16 ساله ویتنام و بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی می‌شناسد، یکی از موضوعاتی است که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است. به طور طبیعی حضور اوباما به عنوان نخستین رئیس جمهوری حاضر در کاخ سفید در هیروشیما که شاهد بمباران اتمی و کشته شدن بیش از 100 هزار نفر در یک روز بود به میزان قابل توجهی محور تحلیل‌ها قرار گرفته است و به موازات آن سابقه آمریکا در جنگ ویتنام نیز بسیاری از تحلیل‌ها را تحت الشعاع خود قرار داده است. با این حال، ابعاد ژئواستراتژیک حضور رئیس جمهوری آمریکا در شرق آسیا نیز در خور توجه است که نگاه دقیق‌تر به آن می‌تواند گوشه‌ای از سیاست درازمدت ایالات متحده را در آسیا-اقیانوسیه روشن‌تر کند.

ویتنام: شریک استراتژیک نزدیک آمریکا در شرق آسیا

پس از پایان جنگ ویتنام در سال 1354 و قطع رابطه دیپلماتیک واشنگتن و هانوی، دو کشور در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون در سال 1374روابط دیپلماتیک رسمی خود را از سر گرفتند و اکنون ویتنام که از موقعیت نظامی و ژئوپلیتیک برجسته‌ای نیز برخوردار است، روابط نزدیک استراتژیک و اقتصادی دوجانبه با آمریکا دارد و به یکی از نزدیک‌ترین شرکای کاخ سفید در آسیا تبدیل شده است. از سوی دیگر ویتنام به عنوان کشوری در حال توسعه با 94 میلیون نفر جمعیت بازاری‌ بسیار مستعد دارد. گرچه آمریکا با تفسیر از وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در ویتنام انتقاد می‌کند، اما به نظر می‌رسد منافع ژئواستراتژیک طرفین مبنای محاسبات و سیاست‌های اعلامی و اعمالی دوجانبه را تعیین می‌کند. در واقع، اوباما در کنفرانس خبری مشترک با تران دای کوانگ همتای ویتنامی خود با اعلام لغو تحریم تسلیحاتی ویتنام، آخرین میخ را بر تابوت میراث جنگ سرد بین دو کشور کوبید تا با برقراری روابط دفاعی دوجانبه راه حضور گسترده‌تر خود را در آسیا و اجرای سیاست چرخش به آسیا (Asia Pivot) هموارتر کند. سفر سال گذشته تران دای کوانگ به واشنگتن نیز شاهدی دال بر همین مدعاست.

ژاپن: دشمن سابق؛ وابسته و متحد غیرقابل اجتناب

به گزارش ایرنا سفر هفته پیش رئیس جمهوری کنونی آمریکا به ویتنام و ژاپن، دهمین سفر وی به شرق آسیا طی 8 سال حضور در کاخ سفید بود که از عزم جدی و هوشمندانه واشنگتن برای تقویت نفوذ در آسیا اقیانوسیه دارد. اوباما بعد از ویتنام عازم ژاپن شد تا در چهل و دومین نشست سران گروه 7 شرکت کند و در عین حال از دیپلماسی عمومی نیز غافل نماند. وی با حضور در بنای یادبود قربانیان بمباران اتمی هیروشیما در پارک صلح این شهر، با بازماندگان فاجعه اتمی سال 1324 ابراز همدردی کرد و با در آغوش گرفتن پیرمردی 79 ساله که هنگام بمباران 8 سال داشت، از ضرورت انقلاب اخلاقی در فناوری سخن گفت. وی با تاکید بر اینکه آمریکا به خاطر بمباران اتمی ژاپن عذرخواهی نمی‌کند، در گفت و گو با شبکه تلویزیونی دولتی ژاپن تصریح کرد: من فکر می‌کنم اینکه دشمنان سابق به هم نزدیک می‌شوند تا یکی از نزدیک‌ترین شراکت‌ها و اتحادها را در جهان شکل دهند، روایت خوشحال‌کننده‌ای است.

آمریکا؛ تداوم بازی‌سازی و بازیگری در آسیا اقیانوسیه

هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق اوباما و نامزد احتمالی اصلی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، در آبان سال 1390 در مقاله‌ای با عنوان قرن اقیانوسیه آمریکا (Americas Pacific Century) که در نشریه فارن افرز متعلق به اندیشکده شورای روابط خارجی چاپ شد، در تشریح سیاست چرخش به آسیا نوشت: سرنوشت آینده سیاست در آسیا رقم خواهد خورد نه درعراق یا افغانستان و ایالات متحده درست در کانون آن خواهد بود. ما طی 10 سال اخیر منابع کلانی را در عراق و افغانستان صرف کرده‌ایم و به همین خاطر یکی از مهم‌ترین وظایف نهاد حکومتداری آمریکا در 10 سال آتی این است که به گونه‌ای اساسی و فزاینده به لحاظ دیپلماتیک، اقتصادی و استراتژیک در آسیا اقیانوسیه سرمایه‌گذاری کند.

از سوی دیگر، دونالد ترامپ که اکنون نامزدی وی از سوی جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر قطعی شده است، در یکی از سخنرانی‌های مطابق معمول جنجالی خود استدلال کرد آمریکا بیش از اندازه برای تامین امنیت متحدان خود از جمله ژاپن و کره جنوبی هزینه می‌کند و اگر وی به ریاست جمهوری برسد تعهد آمریکا را به تامین امنیت ژاپن خاتمه خواهد داد. نمی‌توان سخنان ترامپ در خصوص ژاپن را به معنای سیاست آتی وی در قبال این کشور دانست چرا که با منافع و استراتژی کلان سیاست خارجی آمریکا و اتحاد بنیادین واشنگتن و توکیو مغایرت دارد. در اصل، واشنگتن نمی‌تواند رابطه خود را با ژاپن کمرنگ کند و ژاپن نیز بیش از هر چیز برای تامین امنیت خود به آمریکا وابسته است. و این اتحاد امری نیست که با مجموعه‌ای هیاهوی تبلیغاتی نامزدی مانند ترامپ کمرنگ شود.

جانشین اوباما: حافظ آسیا اقیانوسیه برای آمریکا

در واقع، اکنون که مبارزات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مراحل حساسی را سپری می‌کند و رویکردهای سیاست خارجی ترامپ ظاهرا میراث اوباما را تهدید می‌کند، اهمیت آخرین سفر وی به آسیا اقیانوسیه برای آینده سیاست خارجی کاخ سفید به مراتب افزایش یافته است. آسیا ـ اقیانوسیه به عنوان یک منطقه ژئواستراتژیک، چالش‌ها و فرصت‌های متعددی را در ابعاد اقتصادی، سیاسی و امنیتی پیش روی آمریکا قرار داده است و سفر اوباما در آخرین روزهای حضور در کاخ سفید به دو کشوری که جنگ برجسته‌ترین حادثه در تاریخ روابط سیاسی آنها با آمریکا بوده است، نشان می‌دهد واشنگتن همچنان توجه خود را به آسیا اقیانوسیه افزایش خواهد داد و روند یارگیری، تقویت روابط و شکل دهی به گفتمان‌ها و تاسیس سازوکارهای جمعی به خصوص اتحادها و شراکت‌های اقتصادی بین آمریکا و کشورهای این منطقه تسریع خواهد شد. در واقع، واشنگتن اعلام کرده است جانشین اوباما چه جمهوری خواه باشد و هوادار کاهش هزینه‌های خارجی آمریکا و چه دموکرات باشد و طرفدار گسترش دیپلماسی و تعامل هرچه گسترده‌تر با جهان، برای بازی گری و بازی سازی در آسیا اقیانوسیه به قدرت سخت و توسل به زور روی نخواهد آورد و تلاش می‌کند واشنگتن را عنصر اساسی آسیا اقیانوسیه حفظ کند.

http://jomhourieslami.net/?newsid=93376

ش.د9500686