رویارویی "سمیر جعجع" با "سعد حریری"

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1394/11/01– شماره 10509 – صفحه 6)

علی منتظری / خبرنگار ایسنا

حمایت رسمی سمیر جعجع، رئیس نیروهای لبنانی (القوات اللبنانیه) از کاندیداتوری میشل عون "رئیس فراکسیون جریان ملی آزاد لبنان" برای ریاست جمهوری، مسائل لبنان را پیچیده‌تر کرد زیرا این در حالی است که خود وی کاندیدای رسمی جریان«14 مارس»لبنان است.

به گزارش خبرنگار "ایسنا" از بیروت، پس از حدود 10 سال از شکل گیری جریان«14 مارس»برای اولین بار است که چنین تناقض سیاسی آشکاری در بین این جریان شکل می‌گیرد:

1- از زمان تعیین کاندیداهای ریاست جمهوری لبنان"سمیر جعجع" کاندیدای رسمی جناح 14 مارس بوده است و بارها در طول دو سال اخیر نمایندگان وابسته به این جناح در پارلمان لبنان به منظور رای دادن به وی حاضر شده‌اند اما به دلیل عدم حضور نمایندگان جناح 8 مارس هیچگاه پارلمان به حد نصاب قانونی نرسید.

2- درمیان بهت و ناباوری سمیر جعجع، حمایت غیر رسمی سعد حریری "رئیس حزب المستقبل" از سلیمان فرنجیه "رئیس جریان المرده" به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری در آذرماه گذشته اعلام شد. دیدارهای دو طرف "فرنجیه و حریری" در پاریس و به دور از نگاه رسانه‌های گروهی برگزار و سپس رسانه‌ای شد در حالی که هیچ مشورتی پیش از آن با شخصیت‌ها و جناح‌های مسیحی«14 مارس» صورت نگرفته بود.

3- از لحظه نخست طرح نام سلیمان فرنجیه، سمیر جعجع تحت هیچ شرایطی حاضر نبود تا این شخصیت مسیحی را که جایگاه ثابتی در مسیحیان شمال لبنان دارد در جامه کاندیدای ریاست جمهوری ببیند و از همان لحظه نخست در فکر راه حلی بود تا معادله حریری-فرنجیه را خنثی کند.

4- در نهایت سمیر جعجع همچون سعد حریری بدون مشورت با همراهان سیاسی‌اش در«14 مارس» و بدون هرگونه مشورت با سعد حریری، از کاندیداتوری میشل عون "کاندیدای رسمی جناح 8 مارس" حمایت کرد.

5- اکنون و پس از دوماه از طرح کاندیداتوری غیر رسمی سلیمان فرنجیه توسط سعد حریری، میشل عون کاندیدای رسمی حزب نیروهای لبنانی است، این یعنی آن که اکنون هر دو کاندیدای 14 مارس، 8 مارسی است.

معنای خارجی این اقدام سمیر جعجع آن است که او از کاندیداتوری ریاست جمهوری لبنان عقب نشینی کرده است اما به رغم بیانیه رسمی‌اش برای حمایت از کاندیداتوری میشل عون، هیچ سخنی از عقب نشینی‌اش به میان نیاورده است زیرا سمیر جعجع به خوبی می‌داند که حتی با رای نمایندگان حزبی‌اش در پارلمان به میشل عون، باز هم در شرایط کنونی و با توجه به توزیع آراء در بین نمایندگان پارلمان امکان انتخاب میشل عون فراهم نمی‌شود؛ از همین رو شاید وی این امکان و احتمال را می‌بیند که میشل عون در پارلمان رای نیاورد و او دوباره به صحنه کاندیداتوری باز گردد، یعنی آن که این بار نوبت میشل عون است که از او حمایت کند.

چگونگی انتخاب رئیس‌جمهور در پارلمان

براساس قانون اساسی لبنان 128 نماینده پارلمان باید در صحن علنی برای انتخاب رئیس جمهور حاضر باشند. اما در صورت عدم وجود این نصاب در صورتی جلسات پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور قانونی است که دو سوم نمایندگان یعنی نصاب 86 نماینده در صحن محقق شود. در صورت حضور همه نمایندگان درمرحله اول رئیس جمهور منتخب باید 86 رای یعنی دو سوم اراء را کسب کند. اگر این امر محقق نشد آنگاه براساس نصف +1 عمل می‌شود که آنگاه کاندیدای ریاست جمهوری باید حداقل 65 رای کسب کند.

براساس برخی آمارهای موجود«14 مارس» 59 و«8مارس» 57 نماینده در پارلمان دارند و تعداد 12 نفر نمایندگان وسطی (که 11 نفر ان را نمایندگان وابسته به فراکسیون ولید جنبلاط تشکیل می‌دهند) محسوب می‌شوند. روشن است که درمعادله مرحله دوم انتخاب در پارلمان یعنی نصف+1 این جناح ولید جنبلاط است که نقش تعیین‌کننده را در انتخاب رئیس جمهور بازی می‌کند. (جلسات پارلمان با 127 نماینده تشکیل می‌شود) با توجه به توزیع کرسی‌های پارلمانی روشن است که نه 14 مارس و نه 8 مارس به تنهایی نمی‌توانند نشست پارلمانی را به حد نصاب قانونی برسانند، حتی اضافه شدن نمایندگان وابسته به جریان ولید جنبلاط هم نمی‌تواند تشکیل دهنده حد نصاب قانونی(حضور 86 نماینده) باشد.

چگونگی توزیع آراء در پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهور

تقسیم آراء در پارلمان لبنان از موضوعات بسیار جالب در نقشه سیاسی داخلی این کشور است که حاکمیت مطلق بر انتخابهای پارلمان را از دست هر دو جریان سیاسی اصلی گرفته است:

1- با غیبت 44 نفر از نمایندگان در صحن پارلمان حد نصاب لازم برای انتخاب رئیس جمهور فراهم نمی‌شود.

2- اگر نمایندگان عضو فراکسیون حزب المستقبل (36 نفر) با همراهی فراکسیون تحت ریاست ولید جنبلاط (11 نفر) به اضافه 5 نفر از نمایندگان حوزه شهر طرابلس که وابسته به جریان المستقبل هستند در پارلمان شرکت نکنند آنگاه عملا 52 نماینده با عدم حضور خود توانسته‌اند پارلمان را از حد نصاب بیاندازند. اگر با خوشبینی به این تعداد 4 نماینده عضو حزب المرده (وابسته به سلیمان فرنجیه) را اضافه کنیم آنگاه تعداد این نمایندگان به 56 نفر می‌رسد.

3- در عین حال اگر جریان«8 مارس» نیز بخواهد در هر زمانی می‌تواند با عدم حضور نمایندگانش پارلمان را از حد نصاب باز دارد.

اما اگر قرار بر حضور همه نمایندگان در صحن پارلمان باشد با ترکیبهای متفاوت چه اتفاقی رخ خواهد داد:

4- ترکیب نمایندگان عضو المستقبل (36 نماینده) به همراه مجمع دمکراتیک (وابسته به ولید جنبلاط با 11 نماینده) و نمایندگان المرده (4 نماینده) و حزب کتائب (به ریاست سامی جمیل با 5 نماینده) به همراه 10 نماینده شهر طرابلس اگر به سلیمان فرنجیه رای دهند آنگاه او دارای 65 رای در پارلمان خواهد شد.

5- در خوشبینانه‌ترین حالت اگر جریان آزاد ملی لبنان (19 نماینده) به همراهی نمایندگان حزب‌الله و سازمان امل (26 نماینده) و نمایندگان نیروهای لبنانی (8 نماینده) المرده (4 نماینده) حزب کتائب (5 نماینده) به همراه 9 نماینده مستقل عضو جریان«8 مارس» به میشل عون رای دهند باز هم به بیشتر از 71 رای دست پیدا نخواهد کرد و این یعنی آن که به حد نصاب 86 رای هیچکدام از دو کاندیدای 8 و 14 مارس دست نخواهند یافت.

6- هنگامی که کاندیدای دو جریان 14 و 8 مارس از دست یابی به حد نصاب قانونی 86 رای با حضور همه نمایندگان باز ماندند آنگاه برای این که امکان پیروزی طرف دیگر را سد کنند به راحتی می‌توانند با خروج از پارلمان راه ورود به مرحله دوم رای گیری یعنی رسیدن به 65 رای (نصف+1) را با از حد نصاب انداختن مجلس مسدود سازند.

چرایی کاندیداتوری میشل عون از سوی سمیر جعجع

به نظر می‌رسد سمیر جعجع با علم به چگونگی توزیع آراء در پارلمان بوده است که به سرعت پس از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه از سوی سعد حریری دست با پاتک سیاسی هوشمندانه زده است. این اقدام جعجع می‌تواند عوامل مختلفی داشته باشد:

1- جعجع نشان می‌دهد به سهولت می‌تواند اقدام خودسرانه حریری را مقابله به مثل کند.

2- سمیر جعجع با این اقدام نشان می‌دهد انتخاب مسیحی در داخل بیت مسیحی را ارج نهاده و به رغم عضویت در 14 مارس با یک حزب مسیحی در جریان 8 مارس به ائتلاف رسیده است. وی تلاش می‌کند تا خود را در ردای رهبری سیاسی مسیحیان لبنان نشان دهد.

3- سمیر جعجع با این اقدام می‌تواند افکار عمومی جامعه مسیحی لبنان را بیشتر از گذشته با خود همراه کند و از آن در انتخابات شهرداریها و انتخابات پارلمانی آینده لبنان بهره‌برداری سیاسی کند.

4- در صورت به قدرت رسیدن میشل عون جریان سمیر جعجع می‌تواند برخی از وزارتخانه‌های مهم دولت لبنان را از آن خود کند.

5- سمیر جعجع با این اقدام، خود را شخصیت سیاسی فداکاری معرفی می‌کند که برای وحدت عملی مسیحی از منافع شخصی و حزبی خود عبور کرده است.

6- جعجع با این اقدام پل‌های پشت سر خویش را خراب نکرده است و در میان شکست احتمالی فرنجیه و عون در پارلمان، راه بازگشت خود به کاندیداتوری ریاست جمهوری را هم چنان هموار خواهد دید و در این مرحله طبیعی است که از میشل عون انتظار دارد که در پاسخ به موضع قاطعش این بار میشل عون از او حمایت کند.

7- سمیر جعجع با این اقدام جایگاه خود را در بین 14 مارس همچنان حفظ کرده است زیرا همان کاری را کرده که سعد حریری به رغم عضویتش در جریان 14 مارس (با حمایت از کاندیداتوری فرنجیه) انجام داده است.

8- وی تلاش کرده است تا ضمن پاسخ محکم به سعد حریری به جامعه مسیحی لبنان نشان دهد که انتخاب رئیس جمهور آتی لبنان باید توسط مسیحیان انجام شود نه دیگران.

9- سمیر جعجع مانور سیاسی جدیدی را درمیان شانس ضعیفش برای دست یابی به ریاست جمهوری لبنان اغاز کرده است چرا که خود و مجموعه‌اش را سازمانی‌تر از جریان ملی آزاد لبنان به ریاست میشل عون می‌داند از همین رو حتی اگر در این دوره شانسی برای وصول به ریاست جمهوری ندارد آنگاه تلاش می‌کند تا در دوره بعدی ورودی قوی‌تر را در پیش گیرد.

10- در سایه طرح کاندیداتوری عون، سمیر جعجع پس از گذشت سه دهه از رویارویی با میشل عون صفحه جدیدی با او می‌گشاید و آنچنان که میشل عون گفته است ورق‌های سیاه گذشته را آتش زده‌اند.

سمیر جعجع در بیانیه‌ای که طی آن عون را به عنوان کاندیدای مورد حمایتش معرفی کرد به شکل زیرکانه‌ای از خواسته چند ساله اخیرش در قبال حزب‌الله یعنی خلع سلاح مقاومت عبور کرد و در میان درخواست‌هایی مبنی بر لزوم احترام مصوبات بین‌المللی درباره لبنان و مشروعیت بین‌المللی از خلع سلاح حزب‌الله هیچ سخنی به میان نیاورد و در مقابل به صراحت اعلام کرد که در معادله دولت لبنان، اسرائیل دشمن لبنان است.

دفتر احتمالات در انتخاب رئیس‌جمهور لبنان همچنان باز است

ساعتی پیش از اعلام رسمی سمیر جعجع، فواد سنیوره، نماینده پارلمان و عضو حزب المستقبل اعلام کرد که دو نفر یعنی جعجع و میشل عون کاندیداهای موجود هستند و تاکید نمود که انتخاب رئیس جمهور در لبنان امری مختص به مسیحیان نیست و به جامعه مسلمان نیز مربوط است. موضع سنیوره نشان می‌دهد آنها پس از اعلام حمایت جعجع از عون در آستانه بحران سیاسی جدیدی در لبنان هستند.

پس از اعلام مواضع جدید سمیر جعجع همه منتظر موضع گیری حزب‌الله در قبال آن هستند با آن که روشن است از نگاه حزب‌الله عون همچنان کاندیدای اول ریاست جمهوری لبنان است و همه به خوبی می‌دانند که عون حزب‌الله را در جریان روند تحولات با جعجع حتما قرار داده است ضمن این که از نگاه حزب‌الله حل بحران سیاسی لبنان و انتخاب رئیس جمهور جدید باید با درنظر گرفتن انتصابهای جدید در پستهای کلیدی امنیتی و نظامی، تعیین وزرای کلیدی در هیات دولت و قانون جدید انتخابات پارلمانی حل و فصل شود. حزب‌الله تلاش دارد تا در میان همپیمانان مسیحی‌اش در لبنان به دلیل انتخابات ریاست جمهوری هیچ گونه اختلافی و جدایی پیش نیاید. این در حالی است که هم پیمانان حزب‌الله از میان اهل سنت لبنان هیچ دل خوشی از سمیر جعجع به خاطر سوابق سیاسی و نظامی‌اش در طول جنگهای داخلی لبنان ندارند و همین امر ممکن است مشکلات جدی در نقشه سیاسی لبنان پس از حمایت جعجع از عون ایجاد کند.

در این میان سلیمان فرنجیه که پیشتر اعلام کرده بود که عون کاندیدای اول است و فقط در قبال عقب نشینی او وارد صحنه ریاست جمهوری می‌شود اعلام کرده است که همچنان در بین کاندیداهای ریاست جمهوری است. برخی اخبار حاکی از آن است که برای بار دوم سلیمان فرنجیه با سعد حریری در پاریس دیدار داشته است.

واکنش حزب کتائب از جمله موضوعاتی است که در فصل جدید بین عون و جعجع بسیار مورد توجه قرار دارد.برخی از منابع مطلع اعلام کرده‌اند که احتمالا سعد حریری برای پاسخ به اقدام جعجع تلاش خواهد کرد تا بیت جمیل و حزب کتائب را در برابر او قرار دهد و در همین راستا زمزمه سفر سامی جمیل رئیس حزب کتائب به سعودی و دیدار با ملک سلمان با کمک سعد حریری به گوش می‌رسد.

از سویی دیگر باید منتظر بود تا دید که نبیه بری رئیس پارلمان لبنان درخصوص این تحول جدید چه موضعی را اتخاذ خواهد کرد در حالی که ماه آینده میلادی را موعد جدید برای انتخاب رئیس جمهور در پارلمان اعلام کرده است.

در بین بسیاری از کارشناسان سیاسی لبنانی اکنون این سوال مطرح است که آیا در مذاکرات منعقد شده بین عون و جعجع آیا دو طرف در قبال یکدیگر عقب نشینی از برخی مواضع اعلام شده در قبال تحولات لبنان و منطقه داشته‌اند یا نه؟ این درحالی است که پس از اجرای رسمی «برجام» بسیاری بر این عقیده‌اند که کفه عون در تحولات لبنان سنگین‌تر و مستحکم‌تر شده است زیرا وی در منظومه هم پیمانان ایران و حزب‌الله در منطقه به شمار می‌رود.

در هر حال می‌توان گفت که معادلات سیاسی در خصوص پرونده انتخاب رئیس جمهور لبنان پیچیده‌تر شده است اما این به آن معنا نیست که کار 8 مارس و یا حزب‌الله در لبنان سخت‌تر شده است زیرا چه سلیمان فرنجیه به میدان بیاید و چه میشل عون در هر دو حالت این نمایندگان 8 مارس هستند که به قدرت سیاسی در لبنان می‌رسند ولی با در نظر گرفتن تحولات جدید،طرفی که بیش از همه دچار مشکل و دردسر می‌شود سعد حریری، حزب المستقبل، جریان 14 مارس و پادشاهی سعودی است که با این اقدام سمیر جعجع در تنگنای جدیدی در تحولات لبنان قرارگرفته‌اند.

http://jomhourieslami.net/?newsid=78103

ش.د9405544