مقاومت از زبان خیبر

عملیات خیبر که به آزاد سازی منطقه ای به وسعت 1000 کیلومتر مربع در هور، 140 کیلومتر مربع در جزایر مجنون و 40 کیلومتر مربع در طلاییه انجامید، موجب افزایش عزم بین المللی در جهت کنترل ایران و جلوگیری از شکست عراق گردید. این عملیات نشان داد که هنوز تا چه اندازه دشمن بعثی مناطقی از ایران را در اشغال دارد و می تواند با کوبیدن بر طبل فریب آتش بس، خود را برای حمله تازه نفس به کشور آماده کند و مناطق اشغالی را نیز در کنترل نگه دارد.

پایگاه بصیرت / گروه حماسه و جهاد/امیرحسین زین الدینی

در اولین روزهای آخرین ماه سال 1362، هنگامی که مردم خود را آماده عید نورزو می کردند، در جبهه های جنگ، یکی از موفق ترین و موثرترین عملیات های دوران دفاع مقدس آغاز شد و آن عملیات خیبر بود.

بعد از عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر، فضای عمومی کشور به این سمت که جنگ تا کجا قرار است ادامه پیدا کند، رفت. عده ای در داخل در حالی که هنوز قسمت قابل توجهی از خاک کشور در اشغال دشمن بود بر طبل خاتمه جنگ می زدند. این در حالی بود که هیچ اطمینانی به دشمن بعثی وجود نداشت و بسیار ضروری بود که ایران مواضع خود را محکم کند تا با اطمینان وارد آتش بس احتمالی شود. خرمشهر خون های زیادی داده بود و نمی شد به آسانی و بدون اطمینان وارد مذاکره با دشمنی شد که با پشتیبانی همه قدرت های جهانی درصد اشغال کشور بود. مهم تر این که مناطق زیادی در شلمچه، طلائیه، فکه و قصر شیرین در اشغال عراق بود و نیز شهرهای سومار، نفت شهر و مهران عملا در اشغال دشمن بود و خرمشهر هم که تازه آزاد شده بود، به علت حضور دشمن در شلمچه، همچنان مورد تهدید بود. از همین جهت سپاه پاسداران و سایر قوای نظامی کشور درصدد برآمدند که با پی ریزی واجرای عملیات دیگری، قسمتی از خاک عراق را به تصرف خود درآورند و با دست بالاتر و موضع محکم تری پای میز مذاکره برای آتش بس و خاتمه جنگ بنشینند.

گستره جغرافیایی عملیات خیبر

منطقه عملیات خیبر، شمال بصره و مقابل استان‌های العماره و بصره بود. این عملیات در دو محور هور الهویزه و منطقه «زید» دنبال می شد. مهم ترین ویژگی این عملیات که به نوعی می توان آن را برگ برنده عملیات دانست، انجام عملیات در هور بود، زیرا عراق انتطار نداشت در این منطقه سخت ایران اقدامی را انجام دهد و از همین جهت عراقی ها نیروهای کمی در آن مستقر کرده بوندد. غافلگیری عراق از عملیات در هور باعث تضعیف موقعیت ارتش بعث در این محور و از دست دادن جزایر مجنون شد. به دلیل موقعیت خاص هور و نبود خشکی و لزوم انتقال سریع مهمات و تجهیزات و مجروحین، ایران از هوانیروز استفاده کرد و نیروی هوایی هم پیشتیبانی پدافند هوایی را بر عهده گرفت. همچنین هواپیماهای اف 14 مأمور شدند تا به جنگ میگ‌های عراقی بروند.

آغاز عملیات خیبر با رمز یا رسول الله

3 اسفند 1362 بود که عملیات خیبر با رمز یا رسول الله (ص) آغاز شد. در شب و روز اول، نیروها در محور شمالی به جاده بصره – العماره رسیدند، اما در جنوب (محور زید) نیروها نتوانستند از موانع عبور کنند و عملیات در آنجا خیلی زود متوقف شد. با این حال موفقیت محور شمالی امیدوارکننده بود. در مرحله بعدی باید تعدادی از نیروها از راه هور به جزایر مجنون حمله می‌کردند و گروهی هم از طریق طلائیه، که تنها راه خشکی در منطقه شمالی عملیات بود، این حمله را انجام می‌دادند. عملیات در طلائیه با یک روز تأخیر انجام شد، اما نیروهای هور از این موضوع مطلع نشدند و به سمت جزیره جنوبی رفتند. حالا باید از سمت طلائیه حمایت می‌شدند، اما کسی آنجا نبود. شرایط سختی پیش آمده بود و به همین خاطر نیروهایی که قرار بود شبانه به خط بزنند را در روز، راهی منطقه کردند. عراق هم هر چه توان داشت بر روی طلائیه متمرکز کرد تا این نیروها به جزیره جنوبی نرسند. عراق می‌دانست که اگر نیروها به جزیره جنوبی برسند، کار عملیات به انجا می‌رسد به همین خاطر از تمام توانش بهره برد تا ایرانی‌ها را زمینگیر کند. یگان‌های ایران در طلائیه و مجنون شهدای زیادی دادند.

لحظات غم بار عملیات

لشکر 27 محمد رسول الله(ص) بسیاری از نیروهایش را از دست داد. لشکر 14 امام حسین(ع) که در محور زید (جنوبی) عمل می‌کرد، به کمک رزمنده‌های تهرانی آمد. پیشروی اولیه‌شان موفق بود، اما باز هم عراقی‌ها آن‌ها را زمینگیر کردند. در همین گیر و دار، محمد ابراهیم همت، فرمانده لشکر 27 به شهادت رسید و حسین خرازی را با دست قطع شده و با بدنی پر از تیر و ترکش از منطقه بیرون بردند.

هم‌زمان با نبرد طلائیه، عراقی‌ها به 4 گردان خط‌شکن از لشکر 8 نجف اشرف (اصفهان) و 31 عاشورا (آذربایجان) حمله کردند. شهادت جانسوز رزمندگان این 4 گردان، سخت‌ترین لحظات خیبر برای فرماندهان در قرارگاه بود. حمید باکری معاون لشکر 31 عاشورا هم در جزیره شهید شد تا غم این نبرد، کامل شود.

مجنون نماد مقاومت ایران

عراق در رسانه‌هایش مدام تبلیغ می‌کرد که به زودی جزایر را خواهد گرفت و نام جزایر مجنون، محور خبری رسانه‌های دنیا شده بود. اگر عراق، جزایر را پس می‌گرفت، نشان می‌داد که می‌تواند همه عملیات‌های ایران را شکست بدهد. بعدازظهر 14 اسفند 1362 از دفتر امام (ره) خبر دادند که ایشان فرموده‌اند: جزایر حتما باید نگهداشته شود.

با ابلاغ این پیام به رزمندگان، روحیه تازه‌ای به آنان دمیده شد. محسن رضایی هم ابلاغ کرد که از جزایر بیرون نمی‌رویم، حتی اگر سازمان سپاه از بین برود... بسیاری از فرماندهان قرارگاه هم سلاح گرفتند و به خط مقدم رفتند. از 16 تا 20 اسفند، عراق هر چه داشت رو کرد تا جزایر را پس بگیرد. 72 ساعت جنگ بی‌امان ادامه داشت، اما حرف امام زمین نماند. جزایر به سمبل قدرت ایران و ضعف عراق تبدیل شده بود. در قسمت جزایر شمالی، ایران ابتکار نظامی را انجام داد که خبرگزاری فرانسه آن را در تاریخ اقدامات نظامی بی سابقه معرفی کرد. این خبرگزاری، سوم فروردین 1363 نوشت: نیروهای ایرانی پلی 13 کیلومتری مثل قایق شناور ساخته‌اند که جزیره شمالی را به مرز ایران وصل می‌کند. این در تاریخ نظامی‌مدرن بی‌سابقه است.

در این عملیات، پیک خوش خبری به نام علی هاشمی مغز متفکر خیبر و یکی از طراحان اصلی عملیات، اطلاعات قابل وثوقی را راجع به حورالهویزه و مجنون کسب کرده بود و امکان نفوذ در این مناطق سخت را مهیا ساخت. با وجود علی هاشمی خیال فرمانده سپاه و حجۀ السلام مرحوم هاشمی رفسنجانی، جانشین فرمانده کل قوا، راحت بود و با اطمینان بیشتری کار می کردند. مجنون با مقاومت فتح شد، اما مهم تر از فتح استمرار آن بود.عراق با تمام استحکامات و استعداد خود سعی در بازپس گیری آن داشت. باید خیبری باشی تا بتوانی زیر 72 ساعت بمباران شیمیایی مقاومت کنی.

وقتی عراق از محور جنوبی مجنون حمله را آغاز کرد در طول یک خط چند کیلومتری تا ظهر حتی یک گلوله برای فشنگ باقی نمانده بود. دشمن به 100 کیلومتری بچه ها رسیده بود. فضا مملو از بوی خردل و بادوم تلخ شده بود. در چنین شرایطی فقط یک فرمانده خیبری می توانست اوضاع را سامان دهد؛ فرماندهی که با تشجیع رزمنده ها می گفت: بچه ها این خط ناموس جمهوری اسلامی است، اگر این خط را از دست بدهیم، جزایر را از دست داده ایم، برای اینکه شرمنده امام نشویم، هرطور که شده باید این خط را حفظ کنیم.

عراقی که تا 100 متری خط رسیده بود، با رسیدن مهمات به رزمنده ها یک متر جلوتر نتوانست قدم بگذارد و به این ترتیب جزایر مجنون تا خرداد 1367 در اختیار ایران ماند و برگ زرین دیگری بر تارک تاریخ حماسه و دفاع این سرزمین درخشید. گفتنی است پیکر شهید علی‌ هاشمی‌ که در هور به جا مانده بود، چند سال پیش تفحص شد و به تهران آمد و بر دوش مردم تهران و سپس اهواز تشییع شد.

نتیجه عملیات

قدرت نمایی رزمندگان اسلام در خیبر سبب شد تا از تاریخ 3/12/1362 (زمان آغاز عملیات خیبر) تا تاریخ 30/7/1363 تعداد 474 طرح صلح از سوی 54 کشور مختلف جهان ارایه شد. شورای امنیت سازمان ملل نیز در تاریخ 11/3/1363 قطع نامه 552 خود را در خصوص پایان دادن به جنگ ایران و عراق تصویب کرد. این در حالی بود که هیچ یک از قطع نامه و طرح های مذکور نظر ایران را تامین نمی کرد. همچنین، در این عملیات فرماندهان جنگ به اهمیت تاثیر تجهیزات دریایی و آبی – خاکی برای کسب نتایج مهم و حیاتی پی بردند و نیز سپاه پاسداران به یکی از ضرورت های حساس و حیاتی در تکمیل و توسعه سازمان خود آگاه گردید و آن لزوم ایجاد تقویت و توسعه یگان های دریایی برای انجام عملیات های آبی – خاکی بود. این رویکرد، قابلیت سپاه در انجام عملیات عبور از هور و رودخانه های بزرگ را توسعه داد و هسته اصلی عملیات های بدر، والفجر8، کربلا3، 4 و 5 و نیز زمینه ای برای تشکیل نیروی دریایی سپاه پاسداران گردید./

* در تهیه این مطلب از گزارش مشرق نیوز با عنوان «آنچه باید درباره عملیات «خیبر» بدانیم»، استفاده شده است.

منبع: سایت بصیرت