اتحادیه اروپا در لبه پرتگاه راستگرایی و پوپولیسم

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1395/12/28 ـ شماره 10836 ـ صفحه 6)

اتحادیه اروپا در حالی سال 2016 را پشت سر گذاشت و وارد سال جدید میلادی شد که با بحران‌های متعددی همچون آوارگان، مهاجرت، حملات تروریستی و رای انگلیسی‌ها برای خروج از اتحادیه اروپا موسوم به برگزیت دست و پنجه نرم می‌کرد؛ چالش‌هایی که با روی کار آمدن دولت «دونالد ترامپ» در آمریکا و تقویت جایگاه عوام گرایان در اروپا، وارد مرحله جدیدتری شد و چشم انداز این اتحادیه را به بحران جدی‌تری مواجه کرد.

این در حالی است که گروه‌های عوام گرا تا اواخر سال 2000 میلادی رو به افول گذاشته بودند؛ اما هشت سال بعد با آغاز بحران‌های مالی اروپا، بار دیگر تقویت شدند و با بروز بحران یورو در ‌سال 2011(90ش) و افزایش شمار مهاجران، پناهجویان و تشدید تهدیدات تروریستی و اسلام هراسی، بار دیگر قدرت گرفتند.

در حقیقت برگزیت علاوه بر تبعات اقتصادی و مالی، به عنوان یک مولفه شتاب دهنده، عامل مهمی در فعال‌تر شدن جریانات راست افراطی و عوام گرا در سطح اروپا شد؛ جریاناتی که هر یک با سردادن وعده‌هایی مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا، این اتحادیه را به چالش می‌کشند.

در این شرایط احزاب راست افراطی و عوام‌گرا همانند «حزب یوکیپ» انگلیس، جبهه ملی فرانسه، حزب آزادی هلند، حزب «لگا نورد» (لیگ شمال) ایتالیا، حزب آزادی اتریش، حزب مردم دانمارک و حزب مردم سوئیس در فضای سیاسی و اجتماعی آشفته اروپا، با اتکا به شعارهای عوامگرایانه و ضد مهاجرت به دنبال تقویت نفوذ خودشان در مجلس‌های محلی و اروپا برآمده و تاکنون نیز به موفقیت‌هایی خوبی دست ‌یافته‌اند.

در همین ارتباط حزب راست افراطی «جبهه ملی» در فرانسه و «آزادی» هلند که خود را برای انتخابات عمومی مهیا می‌کنند، راهبردی برای خروج از اتحادیه اروپا کلید زده‌اند و این رویکرد در حال تقویت است. این شرایط برای دیگر احزاب راست عوام گرا در سوئد (دمکرات ها) و دانمارک (حزب مردم) هم فرصت مناسبی مهیا کرده است و به نظر می‌رسد که این روند می‌تواند موضع کشورهای غیرعضویی نظیر ایسلند و نروژ را در منطقه اقتصادی اروپا (EEA) تقویت کند.

تحلیل گران معتقدند که بحران حوزه یورو که با بحران مالی یونان به اوج رسید، موجب افزایش تردید میان شهروندان اروپایی در زمینه مزیت‌های اتحادیه اروپا و عاملی شد که رای دهندگان اروپایی و متضرر شده از این بحران که شاهد افزایش مالیات‌ها، کاهش سود سپرده‌های بانکی و افزایش بیکاری بودند، دل به احزاب دست راستی عوام گرای ضد اتحادیه اروپا بسپارند.

از طرف دیگر سرازیر شدن موج مهاجران غیراروپایی به سوی قاره سبز، باعث شد که احزاب افراطی راست، انتقادات خود را به سوی سیاست‌هایی که عامل بروز این روند بودند، بچرخانند و سیاست‌های مهاجرپذیری اتحادیه اروپا و کشورهای عضو را به چالش بکشند.

این گروه، رشد مهاجران، وجود اقلیت‌های قومی و مذهبی و تنوع فرهنگی را تهدیدی برای جامعه خود عنوان می‌کنند و تلاش دارند مشکلات اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی کشورهای اروپایی را متوجه مهاجران و نیز سیاست‌های مهاجرت پذیری اتحادیه اروپا کنند. از همین رو بسیاری بر این باورند که احزاب یاد شده از بزرگترین ذینفعان وضعیت کنونی اروپا و بحران مهاجرت به شمار می‌روند که توانستند از قبل سیاست‌هایی همچون رد چند فرهنگ گرایی، مخالفت با حضور مهاجران و تعمیم مشکلات اقتصادی خود به مهاجران و دیگر کشورها، نظر رای دهندگان جوان و اقشار فرودست جامعه را به خود جلب کنند.

این احزاب که در بستر اجتماعی و متاثر از مسایل اقتصادی و سیاسی رشد یافته اند، بشدت تبلیغات شان را متوجه طبقات کم درآمد و کم تخصص و شهروندانی که به دلیل موقعیت اجتماعی و اقتصادی آسیب پذیر هستند، می‌کنند و در تبلیغاتشان سعی دارند نگرانی‌های این طبقه از جامعه همچون نداشتن امنیت شغلی، کمبود مسکن و ضرورت دولت رفاه را بازتاب دهند.

همچنین در برخی از این گروه‌های عوام گرام همچون حزب آزادی هلند، جبهه ملی فرانسه و «بدیل برای آلمان»، به خوبی می‌توان رگه‌های ضد اسلامی و ضدمهاجر را به خوبی شناسایی کرد؛ مولفه‌هایی که در اظهارات اخیر «مارین لوپن» رهبر جبهه ملی و نامزد این حزب در انتخابات 2017 ریاست جمهوری فرانسه مبنی بر مخالفت با حجاب اسلامی در فضاهای عمومی، تبلور عینی می‌یابد.

این احزاب و گروه‌ها هرچند در مقایسه با احزاب سنتی، به منابع مالی قوی و نیروی انسانی قابل توجه دسترسی ندارند، اما به دلیل بهره گیری از تبلیغات و پیام‌های عامه پسند و نیز ارتباط گیری که اغلب به شکل چهره به چهره صورت می‌گیرد، در مقایسه با احزاب سنتی جذابیت بیشتری برای طبقات آسیب پذیر جامعه دارند.

عوامگرایان اروپا چه آینده‌ای ترسیم می‌کنند

«نایجل فاراژ» رهبر سابق حزب استقلال بریتانیا (یوکیپ) در سخنانی پیش‌بینی کرد که سیاست مداران پوپولیست (راست گرایان عوام گرا) در انتخابات پیش روی در هلند، فرانسه و آلمان به پیروزی می‌رسند. وی که از حامیان سرسخت برگزیت به شمار می‌رود در نشست محافظه‌کاران درآمریکا (CPAC)، گفته است که تصمیم مردم انگلیس برای خروج از اتحادیه اروپا سرآغازی برای شروع جریانات مشابه در سایر نقاط اروپاست.

فاراژ از برگزیت و نیز پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به‌ عنوان سرآغاز یک انقلاب بزرگ جهانی یاد کرده و افزوده است: سال 2016 میلادی، ما آن (برگزیت) را محقق کردیم و این جریان متوقف نشده است و ما شاهد انقلاب سیاسی جهانی در حال حاضر هستیم. وی اضافه کرد: رویکرد دمکراسی‌های ملی در سال گذشته میلادی علیه جهانی‌ شدن بود و ما از نتایج انتخابات سال 2017 میلادی در آلمان، فرانسه و هلند بسیار هیجان‌زده خواهیم شد.

فاراژ همچنین سقوط «ماتئو رنتسی» نخست‌وزیر ایتالیا را در امتداد کناره‌گیری «دیوید کامرون» نخست‌وزیر انگلیس پس از اعلام نتایج همه‌پرسی 213 ژوئن 2016 میلادی که منجر به رای انگلیسی‌ها به برگزیت شد، ارزیابی کرده است.

وی همچنین با انتقاد شدید از «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان برای پذیرش شمار زیادی از آوارگان و پناهجویان گفت: ما روشن کرده‌ایم که علیه هیچ‌کسی براساس دیدگاه‌های مذهبی‌اش و یا وابستگی‌های قومیتی‌اش نیستیم، اما تلاش ما برای خودمان؛ برای کشورمان، برای جوامع مان با هدف امن‌تر کردن شرایط برای مردم مان و نیز کاهش تروریسم جهانی است. او پس از پیروزی ترامپ نیز در صفحه توییترش نوشت: فکر نکنید انقلاب دموکراتیک پایان یافته است. انبوهی از شوک‌های دیگر در راه است. سال 2017 ممکن است مثل سال 2016 ما را شگفت زده کند.

در میدان راستگرایان افراطی و عمواگرای فرانسه نیز «مارین لوپن» سیاست‌های مشابهی را دنبال می‌کند و با پیشتازی در نظرسنجی‌های انتخابات 2017 ریاست جمهوری این کشور، زنگ خطر فروپاشی اتحادیه اروپا را به صدا درآورده است.

وی روز بعد از برگزاری همه پرسی انگلیس، نتیجه آن را ستایش کرد و افزود که فرانسه به علت عضویت در پیمان شنگن و حوزه یورو، حتی دلایل بیشتری برای خروج از اتحادیه در اختیار دارد.

به گزارش ایرنا، لوپن همچنین در پیامی که در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی توییتر منتشر کرد، ضمن استقبال از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نوشت: دنیای جدیدی از راه می‌رسد و تحت تاثیر پیروزی ترامپ تعادل قوای جهانی تغییر می‌کند.

وی در گفت ‌وگو با شبکه بی.‌بی.‌سی نیز گفت: پیروزی ترامپ در آمریکا احتمال آنچه را که درگذشته غیرممکن به نظر می‌رسید، ممکن کرد. رهبر حزب جبهه ملی فرانسه همچنین گفت: پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروزی مردم در برابر نخبگان بود.

رهبر حزب راست افراطی فرانسه که مخالف اتحادیه اروپا و مهاجرت است، همچنین از رای دهندگان اروپایی خواسته است که با پیروی از آمریکائیان و انگلیسی‌ها، به پا خیزند.

وی همچنین در نشست سران احزاب راست گرای اروپا که در آلمان و به منظور هماهنگی برای برکنار کردن احزاب حاکم در انتخابات‌های پیش رو برگزار شد، گفت: رای سال گذشته انگلیسی‌ها برای ترک عضویت اتحادیه اروپا تاثیری پی در پی بر کشورهای دیگر خواهد گذاشت.

لوپن اظهار کرد: سخنرانی مراسم آغاز به کار ترامپ، در برگیرنده مفاهیم مشترک با پیام بازپس گرفتن حق حاکمیت ملی مورد ادعای سران احزاب راست افراطی حاضر در نشست کوبلنز بود. وی در برابر تشویق گسترده حاضران افزود: سال 2016 سال خیزش آنگلوساکسون‌ها بود و اطمینان دارم که سال 2017 سال به پاخواستن مردم قاره اروپا خواهد بود.

لوپن گفت: در صورت پیروزی در انتخابات، از اتحادیه اروپا خواهد خواست که حق حاکمیت را به فرانسه بازگرداند و در باره نتیجه مذاکراتی که انتظار دارد پس از آن برگزار شود، همه پرسی برگزار خواهد کرد.

وی افزود: در صورت مخالفت اتحادیه اروپا با این درخواست، به مردم فرانسه پیشنهاد خواهم کرد که از این نهاد خارج شوند.

مخالفان عوام گرایی چه می‌گویند

دبیرکل سازمان ملل در پاسخ به سوال فرانس 24 مبنی بر اینکه «آیا فکر می‌کنید ترامپ برای آمریکا خطرناک است؟»، گفت: دوست ندارم راجع به فرد خاصی صحبت کنم، اما آنچه در جهان امروز شاهدیم یک گرایش خطرناک به سیاست عوام گرایانه است.

«آنتونیو گوترش» افزود: سیاست عوام گرایانه با ایجاد هراس با امنیت مردم بازی می‌کند؛ این احساس را بوجود می‌آورد که هرچیزی که با (شما) فرق داشته باشد، رد کنید، مانند رد کردن خارجیان، پناهجویان و مساله مهاجرت.

دبیرکل سازمان ملل ادامه داد: در عین حال، بیگانه هراسی باعث هرچه رادیکال‌تر شدن اصطلاحات سیاسی می‌شود. معتقدم برای مقابله با بیگانه هراسی و عوام گرایی، باید این را درک کرد که تنوع گرایی تهدید نیست بلکه یک مزیت است.

وی تاکید کرد: باید توجه داشت که در تمامی جوامع، چند مذهبی و چند فرقه بودن و چند فرهنگی امری اجتناب ناپذیر است؛ اما در عین حال نباید باعث از هم پاشیدگی جامعه شود، بلکه باید با سرمایه گذاری، منجر به یکپارچگی شود.

«بان کی مون» دبیرکل سابق سازمان ملل نیز در آخرین ماه‌های ریاست خود بر این نهاد بین المللی، با انتشار بیانیه‌ای در حمایت از حقوق مهاجران، تاکید کرد: ما شاهد ظهور جنبش‌های عوامگرا بوده‌ایم؛ جنبش‌هایی که به دنبال این هستند که مشکلات گوناگون جامعه را به گردن پناهندگان و مهاجران بیندازند.

«پرنس چارلز» ولیعهد انگلیس نیز در سخنانی نسبت به خطر ظهور مجدد گروه‌های عوام گرا در جهان و اذیت و آزار اقلیت‌های دینی و بازگشت به دوران «سیاه» دهه 1930 میلادی در اروپا، ابراز نگرانی کرد.

وی در گفت و گو با رادیو 4 شبکه بی.بی.سی اظهار کرد: ما در حال حاضر شاهد ظهور بسیاری از گروه‌های عوام گرا که دیدگاهی منفی به حقوق و عقاید اقلیت‌های دینی دارند، هستیم؛ اینها سبب نگرانی عمیقی از بازگشت دوران سیاه دهه 1930 میلادی در اروپا شده است.

ولیعهد انگلیس در اظهاراتش، نسبت به تکرار روزهای وحشتناک گذشته (یهودی ستیزی‌های صورت گرفته توسط نازی‌ها در آلمان)، هشدار داد و گفت: باید به عقاید متفاوت احترام گذاشته شود.

پرنس چارلز یادآوری کرد: پس از گذشت نزدیک به هفتاد سال، ما هنوز شاهد چنین اذیت و آزارهای شیطانی که فراتر از همه باورهاست، هستیم.

رئیس جمهوری فرانسه نیز در روزهای اخیر در مصاحبه با شش نشریه اروپایی از جمله «لوموند» و «گاردین» افزود: «تهدید پیروزی مارین لوپن وجود دارد، چراکه طی 30 سال گذشته جایگاه حزب جبهه ملی چنین بالا نبوده است. اما فرانسه تسلیم وسوسه راست افراطی نخواهد شد.»

«فرانسوا اولاند» تاکید کرد: «فرانسه باید آگاه باشد که رای گیری 23 آوریل (سوم اردیبهشت 96) و هفت می‌(هفدهم اردیبهشت 96) نه فقط سرنوشت کشور بلکه آینده ساختار اتحادیه اروپا را تعیین می‌کند.»

رئیس جمهوری فرانسه یادآوری کرد که «در صورت پیروزی جبهه ملی در انتخابات پیش رو، لوپن به سرعت فرایند خروج این کشور از منطقه یورو و حتی اتحادیه اروپا را آغاز می‌کند.»

اولاند همچنین با اشاره به «دونالد ترامپ» همتای آمریکایی خود، گفت: «عوامگراها هرکجا که باشند، هدفشان ترک اروپا، بسته شدن جهان، تصور آینده‌ای احاطه شده توسط انواع حصارها و مرزهایی است که به وسیله برج‌های مراقبت، محافظت می‌شود.»

اما برخی تحلیل گران سیاسی با اشاره به تجربه کشورهای اروپایی، معتقدند که هر زمان احزاب راست افراطی به قدرت نزدیک شده اند، احزاب سنتی راست گرا و چپ گرای اروپا با صورت تاکتیکی به یکدیگر نزدیک و متحد شده‌اند.

در همین ارتباط فرانسه که در سال 2002(91ش) یک بار اتحاد احزاب چپ و راست را برای جلوگیری از دستیابی راست‌های افراطی به کاخ الیزه تجربه کرده اند، این بار نقش مهم و برجسته‌تری ایفا می‌کنند؛ چراکه در صورت شکست در انتخابات پیش رو، تحول شگرف دیگری در تاریخ این کشور و به تبع آن در اتحادیه اروپا رقم می‌خورد.

در حال حاضر با توجه به در پیش بودن چندین انتخابات سرنوشت‌ساز در اروپا به ویژه در فرانسه، آلمان و هلند، سوال اصلی این است که جریانات راست‌گرای عوام‌گرا که پس از برگزیت و پیروزی ترامپ، توان و قوام مضاعفی یافته‌اند، تا چه اندازه قادرند سرنوشت قاره سبز را رقم بزنند؟

بی شک به قدرت رسیدن احزاب افراطی راستگرا در ساختار قدرت کشورهای اروپایی آینده مبهم و پرچالشی برای اتحادیه اروپا رقم می‌زند و پس از برگزیت، بار دیگر پایه‌های این اتحادیه را متزلزل می‌کند.

http://jomhourieslami.net/?newsid=128617

ش.د9504393