(روزنامه اعتماد ـ 1396/05/07 ـ شماره 3865 ـ صفحه 11)
اين خبر در حالي منتشر شده است كه بازرسيها يكي از ابزارهايي است كه در قالب برنامه جامع اقدام مشترك تعريف شده است تا بدين وسيله طرف مقابل از عدم نظامي بودن ابعاد نظامي برنامه هستهاي ايران مطمئن شود. ادعايي كه ايران همواره تكذيب كرده است. در حالي دولت ترامپ ميگويد به دنبال اجراي سختگيرانه توافق هستهاي است كه همچنين تلاش ميكند آنچه را برخي مشاوران ترامپ به اصطلاح سوراخهاي جدي در توافق هستهاي ميدانند، پيدا كرده و خروج از برجام را اعلام كند. تلاشهاي جديد امريكا همچنين شامل مذاكره با كشورهاي اروپايي براي ادامه توافق هستهاي با ايران پس از پايان دوره 10 ساله آن ميشود. اين سيستم بازرسي كه ايران احتمالا در برابر آن مقاومت خواهد كرد، ميتواند به توپي در زمين رييسجمهور امريكا كه بسيار مايل به خروج از برجام است، تبديل شود. خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين خصوص مينويسد: اگر ايران به اين بازرسيها تن ندهد، ترامپ ميتواند ادعا كند كه تهران به توافق پايبند نبوده است و اين مساله ميتواند منجر به مقصر شناخته شدن ايران و در نهايت سقوط توافق هستهاي شود. اگر هم ايران با اين بازرسيها موافقت كند، عدهاي كه در دولت ترامپ مترصد بهرهبرداري از هر نكتهاي به نفع رييسجمهور هستند، تاكيد خواهند كرد كه اين مساله به تقويت امنيت ملي امريكا منتهي خواهد شد.
ترامپ ظرف سه ماه ديگر بايد براي بار سوم پايبندي ايران به برجام را مورد تاييد قرار دهد و اين در حالي است كه ترامپ در مصاحبه اخير خود با روزنامه «وال استريت ژورنال» اعلام كرد كه احتمال ميرود بگويد كه ايران از برجام تبعيت نميكند. وي گفت: اگر به من مربوط ميشد، همان 180 روز پيش اعلام ميكردم كه ايران پايبند نبوده است. چندين مقام دولت امريكا اعلام كردند كه به همين دليل است كه دولت ترامپ به دنبال وادار كردن ايران براي صدور مجوز براي بازرسان آژانس براي ورود به سايتهاي نظامي اين كشور است. مقامات امريكايي ميگويند، امريكا به منظور تحميل بازرسي از سايتهاي نظامي ايران به حمايت آژانس و اكثريت كشورهاي گروه 1+5 نياز دارد كه البته نگرانيهايي در خصوص همكاري با امريكا در اين زمينه وجود دارد زيرا اگر آنها نتوانند شواهدي از نقض برجام توسط ايران را اثبات كنند، اعتبار آژانس و توانمندي اين سازمان براي تقاضاهاي آتي براي بازرسي از تاسيسات ايران تضعيف ميشود.
برخي از منابع آگاه به آسوشيتدپرس گفتهاند كه در جريان جلسه هفته گذشته كميسيون مشترك كه در وين برگزار شده است، معاون وزير خارجه امريكا توماس شانون طرح جديد مدنظر امريكا براي بازرسيهاي بيشتر را به اعضاي اروپايي كميسيون تحويل داده است. امريكا براي آنكه بتواند در برابر مقاومت ديگر اعضاي حاضر در 1+5 بايستد بايد به اصطلاح دود خاكستري ايجاد كند و مداركي در مورد اقدامهاي غيرقانوني ايران در برخي از سايتهاي نظامي به آژانس بينالمللي انرژي اتمي ارايه دهد. برخي از منابع امريكايي ميگويند كه نهادهاي اطلاعاتي امريكا تحقيقاتي را در مورد فعاليتهاي ايران در برخي از پايگاههاي نظامي آغاز كردهاند اما جزييات بيشتري در مورد اينكه اين پايگاهها در كجا قرار دارند و چه تلاشهاي اطلاعاتي صورت گرفته است منتشر نشده است. سناتور باب كروكر كه رياست كميته روابط خارجي مجلس سنا را بر عهده دارد در مورد اين استراژي به واشنگتنپست اطلاعاتي داده است. كروكر تاكيد كرده است كه ترامپ به دنبال اجراي سختگيرانه برجام است و در همين راستا خواهان دسترسي به سايتهاي متفاوت نظامي در ايران است. وي در بخشهايي از سخنانش تاكيد كرده بود كه اگر ايران اجازه ورود را ندهد، مقصر به نتيجه نرسيدن اين توافق ايران خواهد بود.
يكي ديگر از مسائلي كه دولت دونالد ترامپ بيش از اندازه بر روي آن متمركز شده است آينده فعاليتهاي هستهاي ايران پس از پايان دوره 10 ساله برجام و تعهدات ايران است. وزارت امور خارجه امريكا ميگويد كه ترامپ قصد دارد در اين زمينه با متحدان خود مذاكراتي را پيش ببرد تا به اين نقصهاي موجود در برجام به قول دولت جديد امريكا پايان دهد. برخي منابع به آسوشيتدپرس گفتهاند كه گفتوگو با مقامهاي اروپايي در مورد يك توافق جانبي و ضميمه آغاز شده است و اين در حالي است كه هيچ كس نميداند چگونه بايد ايران را به چنين پروسهاي راضي كرد. ايران بارها و بارها اعلام كرده كه مخالف هرگونه مذاكره مجدد در مورد برجام يا ضميمه كردن توافقهايي جديد بر متن اصلي توافق هستهاي است.
درحالي كه امريكاييها تصور ميكنند ميتوانند با توسل به بازرسي از اماكن نظامي مشكوك در ايران، تله جديدي را براي تهران ايجاد كنند اما اين پروسه بسيار پيچيده است و در اين پيچيدگي فرصتهاي بسياري براي ايران وجود دارد كه ميتواند بدون برهم زدن توافق هستهاي اجازه ورود بازرسان به تاسيسات خود را هم ندهد. ايران براساس برجام ميتواند جايگزينهايي را براي بازرسي از سايتهاي نظامي ارايه دهد يا اين درخواست را رد كند كه اين رد درخواست پروسهاي 24 روزه را براي كميسيون مشترك آغاز خواهد كرد كه در نتيجه آن بايد كشورهاي عضو بتوانند رد درخواست ايران را هم رد كنند. اين مساله ميتواند ماهها به طول بينجامد. با توجه به پيچيدگيهايي كه در متن توافق هستهاي در اين خصوص وجود دارد معلوم نيست كه آيا ايران موظف است به بازرسان آژانس اجازه ورود و بازرسي از تاسيسات نظامي خود را بدهد يا ايرانيها ميتوانند نمونههاي محيطي را جدا كرده و آن را براي انجام تحقيقات به آژانس تحويل بدهند. در مورد سايت نظامي پارچين به عنوان نمونه، بازرسان ايران نمونههاي مدنظر آژانس از مناطق مدنظر را برداشته و تحويل دادند.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=81678
ش.د9601536