اگر آژانس بین المللی انرژی اتمی تحت فشار آمریکا بپذیرد که بازرسی هایی از مراکز نظامی ما صورت بگیرد، به معنای این است که آمریکا به همراه آژانس، تفاهم نامه برجام را نقض کرده اند. و این نقض صریح نص برجام محسوب می شود. برای این که این اقدام در درجه اول می تواند برای شرکای تجاری جمهوری اسلامی ایران از جمله تجار و شرکت های تجاری جهانی وضعیتی را ایجاب می کند که معتقد شوند نمی توان برنامه ریزی فناوری های اساسی در ایران را انجام داد
نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل در دیدار با آمانو، دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، بازرسی از مراکز نظامی ایران را مطرح کرد، در حالی که این موضوع از خطوط قرمز مهم جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. سخنان نماینده آمریکا گویای افزایش فشار کاخ سفید بر ایران است. این مواضع آمریکایی ها که بعد از تحریم های جدید اتخاذ شده است، چه تاثیری بر برجام و قطعنامه 2231 خواهد داشت. دکتر سیامک باقری در گفتگو با خبرنگار گروه بین الملل بصیرت به این بحث می پردازند:
بصیرت: چرا آمریکایی ها اصرار دارند از تاسیسات نظامی ایران بازرسی کنند؟
آمریکایی ها برای بازرسی از تاسیسات نظامی ایران چهار هدف را دنبال می کنند:
هدف اول این است که آمریکایی ها بعد از روی کارآمدن ترامپ، موضوع بازرسی های سرزده از تاسیسات نظامی جمهوری اسلامی ایران را به صورت رسانه ای مطرح کردند و در سیاست های اعلامی خود به دنبال نزدیک شدن به خواسته های خود هستند. البته این موضوع را می توان به سفر خانم نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل و ملاقاتی که با آمانو در وین داشت، مربوط کرد. بنابراین موضوع بازرسی از تاسیسات نظامی ایران از یک بحث رسانه ایی به یک بحث عملی تبدیل شده است که این موضوع با واکنش صریح وزارت امورخارجه ایران مواجه شد.
دلیل اصرار آمریکایی ها به بازدید از مراکز نظامی در دوره ترامپ این است که آنها به دنبال سست کردن پایه های برجام هستند. ترامپ اعلام کرده بود توافق نامه برجام یک توافق نامه احمقانه می باشد، چرا که منافع ملی آمریکا را تامین نمی کند به خاطر همین نمی توان به آن پایبند بود. لذا آمریکایی ها به دنبال سست کردن پایه های برجام هستند. البته در گذشته نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل گفته بود که ما نباید کاری کنیم که برجام یک برنامه محکمی تلقی شود و باید قابل نابودسازی باشد، در حالی که بازرسی از تاسیسات نظامی که خلاف و نقض صریح برجام محسوب می شود.
هدف دوم این است که آمریکایی ها می خواهند برای خروج خودشان از برجام بهانه سازی هایی را آماده کنند. ترامپ دستور بازبینی سیاست های آمریکا در قبال ایران را صادر کرده و چند نهاد داخل آمریکا را برای بررسی مامور کرده است که آیا ایران پایبند به برجام می باشد؟ بنابراین آمریکایی ها می خواهند از این طریق بهانه ای را به دست بیاورند که خروج خودشان را از برجام به جهت نقض ایران اعلام کنند. اگر آمریکایی ها بحث بازرسی را مطرح کنند، جمهوری اسلامی ایران بر اساس برجام نخواهد گذاشت بازرسی هایی صورت گیرد، فلذا همین موضوع را می توانند برای اتلاف وقت بهانه کنند. به عبارتی در این جا آمریکایی ها یک شرایط بسیار خطرناکی را ایجاد می کنند. از یک سوی بازرسی ها از مراکز و تاسیسات نظامی مربوط به امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است و مرکز و محوریت ساختار نظامی امنیتی ایران را تشکیل می دهد و بدون تردید هیچ دولت یا نظامی در جهان اجازه چنین کاری را به هیچ کشوری نخواهد داد. از سوی دیگر اگر ایران مخالفتی با چنین بازرسی هایی داشته باشد، این عوامل باعث می شود که آمریکایی ها ایران را به پایبند نبودن به برجام متهم کنند.
هدف سوم آمریکایی ها از بازرسی مراکز نظامی ایران این که جمهوری اسلامی ایران از موقعیت فناوری های نظامی اعم از موشکی و تسلیحات متعارف برخوردار است و این موضوع قدرت ایران را در سطح منطقه به شدت افزایش داده و آنها احساس می کنند که برخورداری ایران از تسلیحات مدرن، موازنه قدرت در منطقه را بر هم می زند. البته همین قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران است که در کنار قدرت ایدئولوژیک و نفوذ مردمی ایران باعث پیروزی های اخیر در کشورهای عراق و سوریه علیه داعش و سایر مناطق مرزی در منطقه شده است. فلذا می توان گفت آمریکایی ها به نوعی می خواهند تحریم علیه برنامه های نظامی ایران افزایش دهند، یعنی آمریکایی ها به میزان درخواست بازرسی از تسلیحات نظامی ایران بهانه جویی های را پیدا می کنند که ایران را در یک شرایط تحریمی دشوار و فلج کننده قرار دهند و این موضوع باعث می شود پایگاه و قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران تضعیف شود.
هدف چهارم از بازرسی مراکز نظامی ایران به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر می گردد. از آنجا که پیشرفت منطقه ایی به مسئله مهم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران پیوند خورده است، آمریکایی ها می خواهند نوعی ارزیابی از این موضوع یعنی سپاه پاسداران پیدا کنند و بتوانند سپاه را در تحریم های جدید قرار دهند و به خیال خودشان موقعیت سپاه را در برابر مقابله با داعش در کشورهای سوریه، عراق و سایر کشورهای منطقه تضعیف کنند.
بصیرت: بازرسی از پایگاه ها و تاسیسات نظامی چه نسبتی با برجام و قطعنامه 2231 دارد؟
اگر آژانس بین المللی انرژی اتمی تحت فشار آمریکا بپذیرد که بازرسی هایی از مراکز نظامی ما صورت بگیرد، به معنای این است که آمریکا به همراه آژانس، تفاهم نامه برجام را نقض کرده اند. و این نقض صریح نص برجام محسوب می شود. برای این که این اقدام در درجه اول می تواند برای شرکای تجاری جمهوری اسلامی ایران از جمله تجار و شرکت های تجاری جهانی وضعیتی را ایجاب می کند که معتقد شوند نمی توان برنامه ریزی فناوری های اساسی در ایران را انجام داد، دلیل آن بر می گردد به تحریم های سنگین جمهوری اسلامی ایران که توسط آمریکایی ها اتفاق خواهد افتاد.
اقدام به بازرسی از پایگاه ها و مراکز نظامی ایران شائبه روانی را می تواند در سطح جامعه ایجاد کند. ضمن این که اقدام آمریکایی ها و به فرض این که آمانو هم بپذیرد به معنای این است که بندهای 26 و 28 و 29 برجام را نقض می کند. چون در بندهای موجود در برجام به روابط همراه با حسن نیت با جمهوری اسلامی ایران اشاره می شود. در حالی که چنین مسئله ایی به معنای تداوم خصومت های آمریکایی ها علیه ایران و نقض برجام محسوب می شود. ضمن این که شرایط ایران را با جهان بیرون مختل می کند. در حالی که در برجام هدف این بود که روابط اقتصادی ایران را با جهان تسهیل کند و این موضوع تاثیر جدی بر برجام خواهد داشت.
به همین ترتیب بر روی قطعنامه ها تاثیر خواهد داشت. در قطعنامه 2231 مشخص شد که وضعیت موشکی جمهوری اسلامی ایران و وضعیت تسلیحات متعارف آن چگونه خواهد بود. فلذا با این اقدام به دنبال تهدیدات فرا برجامی و فرا قطعنامه ایی در زمینه های تسلیحاتی و موشکی ایران هستند. این عوامل می تواند به نوعی نقض قطعنامه هم محسوب شود.
بصیرت: وزیر امورخارجه ایران طی نامه ای به آمانو و موگرینی اظهار ناامیدی کرده که باید آژانس جلوی زیادی خواهی آمریکا را بگیرد؟ این واکنش را چگونه ارزیابی می کنید؟
در این رابطه نبایستی نگرانی ها ابراز شود. این نگرانی ها را رهبر معظم انقلاب در سال 1394 مطرح کردند و گفتند که بایستی با چنین کشوری که در کارنامه آن عدم پایبندی به توافقات و خوی استکباری وجود دارد، محکم برخورد شود. بایستی کاملا حواس ها جمع باشد و به مسائل ریزی که در توافقات وجود دارد، توجه شود. در این زمینه مقام معظم رهبری به صراحت اعلام کرده که آمریکایی ها وقتی که کار خودشان را انجام دهند به کشور ما خواهند خندید و اکنون کاری که آمریکایی ها انجام می دهند نقص صریح برجام است./
با تشکراز جناب دکتر باقری که وقت خود را در اختیار پایگاه بصیرت قرار دادند.
مصاحبه از: وحید قاسمی
