سناریوهای مطرح درباره منازعه آمریکا و کره شمالی

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/علی بیگدلی

ششمین آزمایش هسته ای کره شمالی با انفجار یک بمب هیدروژنی با قدرت تخریب بسیار بالا در اوایل این هفته، موجب نگرانی بسیاری از مقامات کشورهای اروپایی و آمریکا شد. این آزمایش در حالی رخ داده است که تنش در شبه جزیره کره به شدیدترین سطوح خود از زمان پایان جنگ دو کره رسیده است و ناظران نگران یک جنگ هسته ای تمام عیار و پُر تلفات در این منطقه از جهان هستند.

ویژگی های بمب هیدروژنی کره شمالی
این بمب هیدروژنی دارای ویژگی‌های منحصر به فرد و قدرت تخریب بسیار بالایی است که قابلیت بارگذاری روی موشک های جدید بالستیک بین‌قاره‌ای را دارد و به گفته کارشناسان، قدرت این بمب، 5 برابر بمبی است که آمریکایی‌ها برای به زانو در آوردن ارتش سلطنتی ژاپن بر روی شهروندان ناکازاگی انداختند. بر اساس گفته آژانس آب و هوایی کره جنوبی، قدرت این انفجار ۵۰ تا ۶۰ کیلو تنف یعنی پنج تا شش برابر قوی‌تر از پنجمین آزمایش هسته‌ای کره شمالی در سپتامبر گذشته بوده است.

کره شمالی چند ماه پیش دو موشک بالستیک قاره پیما را مورد آزمایش قرار داد که دارای برد تقریبی 10 هزار کیلومتر بودند. این موشک‌ها قادرند اهدافی در خاک آمریکا را نشانه بروند. کره شمالی در دوران رهبری کیم جونگ اون موفق به ساخت کلاهکی شده است که به اندازه کافی کوچک و سبک است که پس از قرار گرفتن برروی موشک‌های قاره پیما، هیچ اختلالی در برد آنها بوجود نیاورده و برای بازگشت موشک به اتمسفر زمین نیز مشکلی ایجاد نمی‌کند. بمب هیدروژنی ساخته شده نیز از همین قابلیت برخوردار است و می‌توان آن را بر روی هر کدام از موشک‌های بالستیک قاره پیمای این کشور نصب کرد. قدرت انفجار آن از ده‌ها تا صدها کیلو تُن قابل تنظیم است. این بمب چند منظوره بوده و قدرت تخریبی بسیار بیشتر از دیگر انواع بمب‌ها دارد. این بمب هیدروژنی از قابلیت انفجار در ارتفاع بالا با خاصیت ایجاد پالس‌های الکترومغناطیسی برخوردار بوده و بسته به نوع هدف، قدرت تخریب آن را می‌توان تغییر داد. بمبی که تمام قطعات آن ساخت داخل کشور کره بوده و این کشور از این پس قادر است هر تعداد بمب قدرتمند هسته‌ای که مورد نیاز باشد بر اساس اهداف سیاست خودکفایی، تولید کند.

نگاهی به مذاکرات گذشته کره شمالی
اوایل سال 2003، آمریکا مدعی فعالیت های مشکوک کره شمالی در زمینه مسائل هسته ای شد که منجر به مذاکرات سه جانبه با حضور چین، آمریکا و کره شمالی با هدف پایان دادن به بحران هسته ای کره شمالی در پکن شد و در نهایت منجر به مذاکرات شش جانبه (شامل کره شمالی، کره جنوبی، آمریکا، روسیه، چین و ژاپن) شد. این مذاکرات تا سال 2005 ادامه داشت که منجر به امضای بیانیه ای تحت عنوان "بیانیه اصول" گردید. بر اساس این سند، کره شمالی تعهد کرد که برنامه هسته ای خود را کنار بگذارد و به ان پی تی بازگردد و بازرسان آژانس را بپذیرد. در مقابل، آمریکا اعلام کرد که قصد حمله هسته ای یا غیرهسته ای به کره شمالی ندارد و تسلیحات هسته ای در کره جنوبی مستقر نمی کند. مشکلی که بر سر اجرای این بیانیه به وجود آمد تفسیر متفاوت آمریکا و کره شمالی در مورد تعهدات یکدیگر و اقدامات متناقض آنها با مفاد بیانیه بود در اکتبر 2006، کره شمالی مبادرت به نخستین آزمایش هسته ای خود کرد که موجب واکنش شورای امنیت سازمان ملل گردید و یک سال بعد مذاکراتی تحت عنوان "مذاکرات موفق" با حضور شش کشور یاد شده صورت گرفت که نتیجه آن کره شمالی موافقت کرد تا به تمام فعالیت های هسته ای خود پایان دهد و برنامه هسته ای خود را کنار بگذارد و به ان پی تی بپیوندد و پادمان های آژانس را بپذیرد به طوری که همه این اقدامات ظرف مدت 60 روز صورت گیرد. در مقابل، بسته تشویقی شامل کمک های اقتصادی و انرژی به  کره شمالی ارائه شود. همچنین آمریکا تعهد کرد که 25 میلیون دلار دارایی های کره شمالی را که در یکی از بانک های ماکائو ضبط شده بود، آزاد کند. مذاکرات ادامه داشت تا سال 2008 تا جایی که در مقابل حذف کره شمالی از لیست کشورهای تروریست، کره شمالی مبادرت به تخریب برج خنک کننده در مجتمع یونگبیون کرد؛ اقدامی که توجه جهانی را به خود جلب نمود، اما از آن طرف آمریکا به تعهدات خود وفادار نماند و مذاکرات به دلیل خلف وعده های آمریکا نتیجه چندانی نداشت.

در طول سالهای متمادی از 2008 تا 2017 مذاکرات زیادی صورت گرفت، اما هر بار به دلایلی از جمله خلف وعده آمریکایی ها با بهانه های مختلف به شکست منجر شد تا اینکه کره شمالی ششمین آزمایش هسته ای خود را با موفقیت انجام داد و پا را فراتر از خطوط قرمز آمریکا گذاشت اقدامات تحریک آمیزی که منجر به بروز مناقشه جدی  شده است.

مواضع آمریکا و نگاه به آینده
آزمایش هسته ای کره شمالی، مقامات آمریکا را در حالت نگرانی فرو برده است. با توجه به رفتارهای غیر عقلانی رئیس جمهور آمریکا در عرصه بین الملل و سیاست خارجی این کشور، امکان پیش بینی اتفاقات، چندان سهل و آسان نیست، اما اگر از نگاه عقلانی به موضوع نگریسته شود امکان وقوع جنگ در این برهه از زمان به دلایلی امکان پذیر نیست. بی اطلاعی ترامپ از روابط بین الملل در رفتار چند ماه اخیر او کاملا مشهود است. در روابط بین الملل اولین کار در مقابله با کشوری دیگر، ایجاد شکاف بین کشور مقابل و ایجاد وحدت در اردوگاه خودی است؛ اتفاقی که ترامپ کاملا برعکس آن عمل می کند و نمونه آن را در هجمه به چین و کره جنوبی به بهانه های مختلف و اتفاقات و اختلاف نظرها در درون آمریکا بین مقامات کاخ سفید دال بر عدم وقوع جنگ بین آمریکا و کره شمالی می بینیم.

با توجه به بازیگران متعدد در این عرصه  اگر این روند ادامه پیدا کند، شاهد عقب نشینی آن در مقابل کره شمالی خواهیم بود و نتیجه آن قبول کره شمالی بعنوان یک کشور هسته ای همانند کشور هند خواهیم بود.
نکته دیگر اینکه ترامپ در توئیتی به همه کشورها اعلام کرده است تا کره شمالی را مورد تحریم اقتصادی قرار دهند در حالیکه کره شمالی با هیچ کشوری جز چین مراودات اقتصادی آنچنانی ندارد. رهبران پیونگ یانگ بدون توجه به قطعنامه های تحریمی شورای امنیت و دیگر تحریم ها، بر توسعه برنامه هسته ای خود تاکید می کنند و توسعه برنامه هسته ای خود را به موازات برنامه تولید و توسعه موشک های بالستیک دوربرد به پیش می برند. آخرین مواضع ترامپ در جهت گفتگو با کره شمالی و عقب نشینی از گزینه نظامی است.

 
مواضع سایر کشورها
مقامات روسیه، راه و حل صلح آمیز را برای از بین بردن مناقشات در شبه جزیره کره اعلام می کنند و معتقدند که تنها راه حل مناقشه نشستن پشت میز مذاکره و حل مسئله است.

وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: ادامه اقدام های کره شمالی به پیمان منع گسترش سلاح هسته ای خدشه وارد می کند و برای این کشور پیامدهای جدی خواهد داشت. اقدام های دولت کره شمالی به عنوان تهدید و خدشه علیه نظام منع گسترش سلاح هسته ای، امنیت و صلح شبه جزیره کره و همچنین کل منطقه تاسف آور است. وزارت امور خارجه روسیه هشدار می دهد: ادامه این سیاست، پیامدهای جدی برای کره شمالی به همراه خواهد داشت. اقدامات کره شمالی نادیده گرفتن عمدی و نمایشی قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل، معیارهای بین المللی و قابل محکومیت شدید است. روسیه همچنین از تمامی کشورهای طرف مساله شبه جزیره کره دعوت به بازگشت به گفت وگو کرده و تاکید می کند که مذاکره تنها راه حل و فصل مسائل است و مسکو برای تلاش در این راستا از جمله اجرای نقشه راه پیشنهادی با مشارکت چین آمادگی دارد.

رئیس شورای اروپا اما، در واکنش به ششمین آزمایش هسته ای امروز کره شمالی بیانیه ای صادر کرد. «آزمایش هسته ای اخیر کره شمالی تعهدات این کشور در قبال قوانین بین المللی را نقض کرد. از جمله این تعهدات می توان به درخواست های شورای امنیت و منع اشاعه سلاح های هسته ای از این کشور اشاره کرد. این امر جامعه جهانی را ملزم می سازد تا برای نشان دادن واکنشی سریع و قاطع متحد شود. کره شمالی باید برنامه هسته ای، سلاح های کشتار جمعی و برنامه موشک های بالستیک خود را به نحوی قابل راستی آزمائی و غیرقابل بازگشت متوقف کرده و تمام فعالیت های مرتبط با آن را فوراً تعطیل کند. اتحادیه اروپا آماده است تا سیاست تحریمی خود را تشدید کرده و نیز از کره شمالی می خواهد تا گفتگوها درباره برنامه هسته ایش را بدون پیش شرط آغاز کند. همچنین از شورای امنیت می خواهیم تا تحریم های بیشتری را علیه پیونگ یانگ وضع کند.»
آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در واکنش به آزمایش هسته ای اخیر کره شمالی، در بیانیه ای آن را «بسیار تاسف بار» و «نقض کامل» درخواست های بین المللی دانست.
همچنین دولت آلمان در بیانیه ای اعلام کرد که آنگلا مرکل، صدر اعظم این کشور و امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه در جریان یک تماس تلفنی، مشترکاً آزمایش هسته ای اخیر کره شمالی را محکوم کردند و خواستار تحریم  های سخت تر اتحادیه اروپا علیه پیونگ یانگ شدند. در بیانیه صادره توسط دولت آلمان، طرفین در تماس تلفنی، اقدام کره شمالی را «بُعد جدیدی از تحریک» توصیف کردند که لازم است برلین و پاریس  به دنبال اعمال تحریم های سختگیرانه تر اتحادیه اروپا علیه کره شمالی باشند.

از سوی دیگر نخست وزیر ژاپن اعلام کرده آزمایش هسته ای جدید کره شمالی به طور مطلق غیر قابل پذیرش است.
ملکولم ترنبول، نخست وزیر استرالیا هم آزمایش بمب هیدروژنی کره شمالی را محکوم کرد و گفت این اقدامی خطری عمیق علیه صلح جهانی است.
آمانو مدیرکل، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز گفت: آزمایش‌ اتمی امروز کره شمالی، اقدامی به شدت تاسف‌آور است و بی‌توجهی کامل به درخواست‌های مکرر جامعه بین‌المللی است. آژانس از نزدیک تحولات مرتبط با برنامه اتمی کره شمالی را که مایه نگرانی شدید است، دنبال می‌کند و قویا از کره شمالی درخواست کرد همه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را کاملا اجرا کند.
ستاد مشترک کره جنوبی اما در واکنشی تند و با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: به همراه آمریکا قابلیت انتقام گرفتن از اقدامات تحریک آمیز کره شمالی را دارند. رئیس جمهور کره جنوبی گفت آزمایش بمب هیدروژنی کره شمالی اشتباهی نامعقول بوده است.

نتیجه
با توجه به مواضع مختلف کشورهای اروپایی و آمریکا سناریوهای ذیل قابل پیش بینی است:

1- حمله آمریکا به کره شمالی: با توجه به رفتارهای نامعقول رئیس جمهور آمریکا در عرصه سیاست های خارجی احتمال ضعیفی مبنی بر درگیری بین دو کشور وجود دارد، اما از آنجا که رئیس جمهور آمریکا توانایی بستن ائتلاف با سایر کشورها برای حمله را ندارد و همچنین موضع کشورهای بزرگی مثل روسیه مبنی بر حل مسالمت آمیز اختلافات، این گزینه در سطح پایین تری قرار دارد.

2- بی تفاوتی نسبت به اقدامات کره شمالی: با توجه به نگرانی های جامعه جهانی از بابت به خطر افتادن صلح و امنیت در جهان این گزینه نیز منتفی است و کشورهای دیگر نیز به جهت اقدامات خطرناک کره شمالی نمی توانند بی تفاوت باشند و تلاش خواهند کرد به صورت مسالمت آمیز کره شمالی را از رفتارهای تحریک آمیز منع کنند.

3- قبول کره شمالی به عنوان کشور هسته ای: با توجه به پیشرفت های چشمگیر کره شمالی در زمینه مباحث هسته ای و ایستادگی در برابر یاوه گویی های آمریکا و همچنین بر اساس تز روسای جمهور قبلی کره مبنی بر استقلال در زمینه های مختلف و وجود تجربه خلف وعده آمریکا، امکان عقب نشینی پیونگ یانگ از مواضع در مسائل هسته ای وجود ندارد و تلاش خود را از طریق مذاکرات چندجانبه در قالب برجام ادامه می دهد تا بتواند خود را به عنوان کشور هسته ای به دنیا بقبولاند، فلذا قبول کره شمالی به عنوان یک کشور هسته ای همانند هند قابل پیش بینی است./