ترامپ بر اساس طرح «یک دولتی» صهیونیست ها عمل می کند/دولت آمریکا در شرایط عادی اقدام به انتقال سفارت آمریکا به قدس نمی کند

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل

دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در ایام انتخابات یکی از وعده های خود را انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس و یا اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرد. اکنون پس از گذشت یک سال وی به دنبال اجرای شعار انتخاباتی خود برآمده اما باموانع زیاد مواجهه است و بعد از اعتراض گسترده کشورهای اسلامی و منطقه، اعضای شورای امنیت نیز این موضوع را خلاف قطعنامه های این شورا اعلام کردند. در حال حاضر این تصمیم گیری با ابهام مواجه است و برخی خبرها از عقب نشینی ترامپ حکایت دارد.

برای بررسی این موضوع، خبرنگار گروه بین الملل بصیرت گفتگویی را با سیدجعفر رضوی کارشناس ارشد مسائل فلسطین در موسسه ندا، انجام داده است که در ذیل می آید:

بصیرت: زمینه ها و دلایل به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی را لطفا شرح دهید؟ و چرا آمریکا این موضوع را در این زمان مطرح کرد؟
مصوبه ای که بر اساس آن ایالات متحده آمریکا، سفارت خود در فلسطین اشغالی را از تل آویو به قدس منتقل می کند و نامش «قانونی کردن انتقال سفارت به قدس» است، 8 نوامبر 1995 به تصویب رسیده است. از آن زمان تاکنون، تمام رؤسای جمهور آمریکا در هر سال 2 بار و به فاصله 6 ماه یک بار این مصوبه را به تعویق انداخته اند، لذا تاکنون 4 رئیس جمهور آمریکا (بوش پدر، بیل کلینتون، بوش پسر و باراک اوباما) در تمام دوره ریاست جمهوری خود 8 مرتبه این مصوبه را تعلیق کرده اند و این مصوبه پس از گذشت 22 سال از تصویبش، تاکنون اجرایی نشده است. اما این بار دونالد ترامپ در پایان نخستین سال رئیس جمهوری اش آن را تعلیق نکرد و معنای آن این است که سفارت آمریکا باید رسما از تل آویو به بیت المقدس منتقل شود.

چرا انتقال سفارت این قدر مهم است؟
در روابط بین الملل، هر کشور سفارتخانه خود را در کشوری که به رسمیت شناخته است در پایتخت کشور میزبان مستقر می کند. حال اگر آمریکا سفارتخانه اش را به قدس منتقل کند به این معنی است که ایالات متحده، قدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت می شناسد. و این مسئله برخلاف قطعنامه های سازمان ملل است که قدس را به تنهایی به عنوان پایتخت تحت اشغال فلسطین معرفی می کند. این اقدام آمریکا به معنی به رسمیت شناختن غصب قدس از سوی صهیونیست ها است.
این که آمریکا قدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت بشناسد، 22 سال قبل اتفاق افتاده است، اما هم اکنون قصد دارد این مصوبه را اجرایی کند. این تلاش برای اجرایی کردن مصوبه ای که مربوط به 22 سال قبل است دلایلی دارد که ذیلا به آنها خواهیم پرداخت.

الف. تغییر رویکرد صهیونیست ها از طرح دو دولتی به طرح یک دولتی
باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا در دوره دوم رئیس جمهوری اش، با انتخاب جان کری به عنوان وزیر امور خارجه تلاش کرد دو پرونده پیچیده آمریکا را حل کند. این 2 پرونده عبارت بودند از: پرونده هسته ای ایران و پرونده فلسطین. اوباما از پرونده فلسطین آغاز کرد. طی دو سال نخست، دوره دوم ریاست جمهوری اوباما، جان کری تلاش کرد با سفرهای متعدد به منطقه، پرونده فلسطین را با مذاکرات تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی به نقطه ای قابل قبول برساند. تلاش های جان کری با فشارهایی که بر دولت نتانیاهو آورد، به آغاز مذاکرات سازش در سال 2013 در واشنگتن ختم شد، اما این مذاکرات با مانع تراشی های نتانیاهو و ممانعت از آزاد کردن چهارمین دور اسیران فلسطینی در بند این رژیم عملا در 30 مارس 2014 نافرجام به پایان رسید.
 از آن زمان به بعد دولت اوباما پرونده فلسطین را رها کرد و اختلافات وی با صهیونیست ها به شدت رو به وخامت گذاشت تا جایی که اوباما در سفر نتانیاهو به آمریکا به استقبال وی نرفت. اما علت امر چه بود؟
علت این اختلاف یک سال بعد و در اواخر دوره ریاست جمهوری اوباما خود را نشان داد. صهیونیست ها خواستار مذاکره با فلسطینی ها براساس طرح تشکیل یک دولت در فلسطین اشغالی بودند، اما باراک اوباما سیاست خود را در خصوص فلسطین بر اساس طرح دو دولتی پیش برده بود و حال با تغییر رویکرد صهیونیست ها، حاضر به تغییر استراتژی نبود. این اختلاف زمانی خود را کامل عیان کرد که صهیونیست ها با کنفرانس پاریس که به ابتکار اوباما قرار بود برگزار شود و مبنای آن هم طرح دو دولتی بود، مخالفت کردند.
دونالد ترامپ در زمان برگزاری کنفرانس پاریس که تنها 10 روز تا رئیس جمهور شدن او فاصله داشت، در توئیتی اعلام کرد به زودی همه چیز تغییر خواهد کرد و همه تحلیل ها را به این سمت برد که ترامپ به طرح یک دولتی صهیونیست ها چراغ سبز نشان داده است. این رویکرد دلیل اول و اصلی انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس است، زیرا انتقال سفارت به قدس به معنای مهر تأیید بر غصب کامل قدس است.

ب. فرار روی به جلوی آمریکا و صهیونیست ها
وضعیت منطقه غرب آسیا یکی از دلایل این اعلام انتقال است. آمریکایی ها با وارد کردن تکفیری ها در منطقه و اشغال عراق و سوریه قصد داشتند طرح تجزیه منطقه را که منجر به جدا شدن محور مقاومت از اعضایش می شد در غرب آسیا آغاز کنند، اما با ابتکار عمل محور مقاومت این طرح با شکست کامل روبرو شد. حال دیگر داعش هیچ منطقه ای را در دست ندارد، آمریکایی ها از عراق بیرون رفته اند و نفوذی در آنجا ندارند. حزب الله به یک قدرت منطقه ای تبدیل شده است، بشار اسد در سوریه تثبیت شده است و امکان سقوط او وجود ندارد، مقاومت بیش از هر زمان دیگری به فلسطین اشغالی نزدیک شده است و از همه مهم تر این که با ناکامی عربستان در یمن که چنان باتلاقی در آن گرفتار شده است، دایره محور مقاومت وسیع تر هم شده است. از همه این ها مهم تر این که طرح های جدید آمریکا و رژیم صهیونیستی که قصد داشتند در کردستان عراق (همه پرستی استقلال کردستان)، لبنان (استعفای سعد حریری در ریاض) و یمن (به کارگیری دوباره علی عبدالله صالح) اجرا کنند، همگی با شکست مواجه شده است. حال در این شرایط صهیونیست ها نیاز به یک تقویت روحیه دارند. انتقال سفارت می تواند این روحیه را به صهیونیست ها بدهد. مجموع این ها را می توان به سادگی فرار رو به جلوی آمریکا برای روحیه بخشی به صهیونیست ها توصیف کرد.

ج. استفاده از فرصت آشتی ملی فلسطین
طی 4 ماه گذشته آشتی ملی فلسطین به جریان افتاده است، آشتی ملی فلسطین از دو حیث برای صهیونیست ها و آمریکایی ها فرصت ایجاد کرده است. از یک سوی گروه های مقاومت درگیر مذاکرات سازش شده اند و بر اساس محاسبات آمریکایی ها، آنها ملاحظاتی خواهند داشت که این ملاحظات موجب می شود مثل گدشته با فراغت اقدام نکنند، لذا این فرصت را غنمیت شمرده اند. غافل از این که مقاومت همیشه نشان داده است هیچ گاه در مقابل خط قرمزها سکوت نخواهند کرد. از دیگر سوی در حال حاضر با وجود دل مشغولی همة فلسطینی ها در آشتی ملی فلسطین، آمریکایی ها این زمان را بهترین فرصت برای چنین تصمیمی می دانند. بر همه این ها باید این نکته را اضافه کنیم که آمریکایی ها در میان گفتگوهای آشتی ملی گوشه چشمی هم به گرفتار کردن گروه های مقاومت در مذاکره دارند تا بدین وسیله آنها را از مشی مقاومتی خود باز دارند.

بصیرت: آیا ترامپ برنامه خاصی برای این کار دارد یا یک اقدام کور و بدون برنامه است؟
براساس شواهد موجود، طرح ترامپ، طرح صهیونیست هاست و بر اساس آن در حال گام برداشتن است، اما یک نکته انحرافی در این نقطه وجود دارد. برخی کارشناسان بر این عقیده اند که دولت ترامپ برنامه ای مهم در دست دارد که می خواهد آن را اجرایی کند. این که این برنامة مهم چیست؟ تحلیل های مختلفی وجود دارد. برخی این طرح بزرگ را اقدام علیه کره شمالی و برخی دیگر حضور قدرتمندانه در شرق آسیا برای محدود کردن چین می دانند. و بعضی کارشناسان حامی رژیم صهیونیستی این اقدام را حمله مستقیم به ایران می دانند. اما در هر جهت طرح بزرگ تر ترامپ که انتقال سفارت، حمله ایذایی آن محسوب می شود، بر هیچ کس مشخص نیست.
فارغ از این که اصلا طرح بزرگ ترامپ یک حقیقت باشد یا یک تحلیل نادرست، این نکته کاملا درست است که ترامپ بر اساس طرح «یک دولتی» صهیونیست ها در حال حرکت است. براساس این طرح صهیونیست ها قصد دارند کرانه باختری و قدس را به سرزمین های اشغالی 1948 الحاق کنند و ترامپ نیز با آنها همراه شده است. در حقیقت باید گفت، طرح دولت ترامپ برای فلسطین، طرح «یک دولتی» است که انتقال سفارت فاز نخست آن محسوب می شود.

بصیرت: این تصمیم چه تبعاتی بر انتفاضه فلسطین و گروه های مقاومت خواهد داشت؟
این تصمیم دارای دو پیامد خواهد بود:
اول: با توجه به این که قدس خط قرمز ملت فلسطین و تمام گروه های فلسطینی است، لذا باید گفت انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس، اگر آتشی جدید را شعله ور نکند و انتفاضه ای جدید به راه نیندازد، قطعا انتفاضه سوم را شدّت خواهد بخشید.
دوم این که موجب خواهد شد از یک سو گروه های مقاومت فلسطینی رسما وارد میدان شوند و از سوی دیگر گروه هایی که مشی مذاکراتی و سازشکارانه دارند، یا خاموش باشند یا این که با ملت فلسطین و گروه های مقاومت همراه شوند. 

بصیرت: این تصمیم آمریکا چه تبعات خطرناکی می تواند برای امنیت منطقه داشته باشد؟
انتقال سفارت آمریکا به قدس می تواند به جنگی تمام عیار در منطقه ختم شود، چرا که ملت فلسطین و گروه های مقاومت، در مقابل کوچک ترین اقدام صهیونیست ها در قدس مقابله به مثل کرده اند. این که اکنون مسئله بلعیدن قدس از سوی صهیونیست ها مطرح است، این مسئله بسیار شدیدتر خواهد بود. حال اگر در این موضع صهیونیست ها و آمریکایی ها بخواهند بر اقدام جنون آمیز خود تأکید کنند چیزی جز درگیری حاصل این اختلاف نخواهد بود. از سوی دیگر محور مقاومت نیز سکوت نخواهد کرد، حال اگر صهیونیست ها بر اساس مشی گذشته خود بخواهند قلدر مأبانه عمل کنند، آنچه حاصل خواهد شد یک درگیری دامنه دار در منطقه است و شاید تمام منطقه را فرا گیرد.

بصیرت: بعضی خبرها حاکی از این است که ترامپ الان این تصمیم را تعلیق کرده است. با توجه به این اخبار آینده این موضوع را چگونه می بینید؟
 با توجه به این که ترامپ همواره از سوی کشورهای عربی و تیم های کارشناسی اش نسبت به این اقدام، با هشدار روبرو شده است، می توان گفت، از تبعات این تصمیم کاملا آگاه است، لذا چنین اقدامی برای وی معقول نخواهد بود و این اقدام را در شرایط عادی انجام نخواهد داد. به نظر می رسد نزدیک ترین موقعیت برای اجرای چنین تصمیمی در یکی از دو موقعیت ذیل خواهد بود:
اول؛ زمانی که شرایط منطقه ای به گونه ای پیچیده شود که آمریکایی ها تمام منافع خود و صهیونیست ها را در خطر ببینند، در این صورت ترامپ به سمت اجرای این تصمیم خواهد رفت تا نگذارد شرایطی که در راستای منافع دولت متبوعش و هم پیمان استراتژیک شان یعنی رژیم صهیونیستی نیست، تثبیت شود و منطقه را به آتش خواهد کشید.
دوم؛ پایان دولت ترامپ می تواند موقعیتی باشد که ترامپ برای اجرایی کردن این تصمیم اقدام کند. دقیقا همان کاری که اوباما انجام داد. یعنی با وجود آنکه مواضع کاملا متضادی با صهیونیست ها داشت، طی دو سال آخر دولتش سکوت کرد و روزهای آخر قدرتش با برگزاری یک کنفرانس در پاریس توپ را به زمین رئیس جمهور بعدی انداخت تا خود را از انجام اقدامی که آن را موجب کاهش محبوبیتش می داند، برهاند. ترامپ هم می تواند با این اقدام در پایان دولت خود، آتش آن را به جان دولت بعد از خود بیندازد و خود را هم مجری این طرح بنامد و هم این که این فرصت را به رئیس جمهور بعدی بدهد که با لغو دستور ترامپ به نقطه قبلی بازگردد و آتش را خاموش کند.

جمع بندی
طرح انتقال سفارت ایالات متحده از تل آویو به قدس یک طرح اصلی نیست که به تبع آن طرح های دیگری صورت بگیرد، بلکه یک طرح فرعی یا بخشی از یک طرح بزرگ تر است که با وجود تبعات خطرناکی که برای منطقه و آمریکا دارد نمی تواند به راحتی اجرا شود. حتی اگر این طرح را بخشی از یک طرح بزرگ تر مثل طرح «یک دولتی» بدانیم، باید گفت اجرای طرحی چون طرح یک دولتی در فلسطین خطرات و تبعات کمتری برای جناح غربی- صهیونیستی خواهد داشت تا انتقال سفارت به قدس، چرا که قدس خط قرمز تمام ملت های منطقه است. نزدیک شدن به قدس آن قدر خطیر است که هم پیمانان آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه (حکومت اردن، مصر، عربستان و تشکیلات خودگردان) همواره از زمانی که ترامپ اعلام کرده است قصد اجرای این تصمیم را دارد وی را از این کار برحذر داشته اند. لذا به نظر نمی رسد ترامپ این طرح را به راحتی اجرایی کند و به نظر می رسد از آن به عنوان ابزار و اهرمی در شرایط مختلف استفاده خواهد کرد و سرانجام همانند 4 رئیس جمهور پیش از خود آن را اجرا نخواهد کرد.

از جناب آقای سیدجعفر رضوی که وقت زیادی را برای پاسخ به سؤالات بصیرت اختصاص دادند، کمال تشکر را داریم
مصاحبه از: وحید قاسمی