گذار از موج پوپولیسم با امید به آینده

(روزنامه مردم‌سالاري - 1396/10/12 - شماره 5000 - صفحه 8)

اتحادیه اروپا در سال 2017 چالشهای مختلف داخلی و خارجی، از قدرت گیری احزاب پوپولیست و جدال حقوقی با لهستان تا تضاد منافع با دولت آمریکا را تجربه کرد اما موفقیتهایی نیز در زمینه مذاکرات «برگزیت» و اجرای طرح دفاع مشترک کسب کرد که امید به آینده اتحادیه را افزایش داد.

به گزارش ایرنا اتحادیه اروپا در حالی وارد سال 2017 شد که با رای مردم انگلیس به خروج از این اتحادیه (ژوئن 2016) و انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا (نوامبر 2016)، فضایی پر از تهدید پوپولیسم و شووینیسم (ملی گرایی افراطی)، فلسفه وجودی این اتحادیه را از داخل و خارج با تهدید رو به رو کرده بود و بسیاری نگران تاثیر موج پوپولیسم در انتخابات‌های مختلف در کشورهای اروپایی در سال 2017 تحت تاثیر مسائلی مانند بحران بدهی منطقه «یورو» و بحران مهاجران بودند.

با این وجود پوپولیستها و احزاب راست افراطی هر چند موفقیتهایی به دست آوردند اما در مجموع از چنان قدرتی برخوردار نشدند که بتوانند مشکلات جدی برای اتحادیه اروپا ایجاد کنند.

در آلمان حزب «آلترناتیو برای آلمان» (AfD) به عنوان سومین حزب قدرتمند وارد پارلمان شد و فرایند تشکیل دولت در بزرگترین قدرت اقتصادی اروپا را با پیچیدگی رو به رو کرد اما در عین حال موجب شد که بار دیگر احتمال تشکیل دولت «ائتلاف بزرگ» با مشارکت حزب طرفدار اروپای «سوسیال دموکرات» قوت بگیرد؛ حزبی که رهبر آن «مارتین شولتس» رئیس سابق پارلمان اروپا، بتازگی خواستار تشکیل ایالات متحده اروپا تا سال 2025 شد.

در هلند و فرانسه احزاب راست افراطی موفقیت چندانی کسب نکردند و «مارین لوپن» نامزد «جبهه ملی» فرانسه در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در برابر امانوئل مکرون شکست خورد و پیروزی مکرون نیز به عنوان عاملی در تقویت همگرایی اروپایی ارزیابی می‌شود. در اتریش نیز هر چند حزب دست راستی «آزادی» وارد دولت ائتلافی شد اما دولت اتریش بر همکاری خود با اتحادیه اروپا تاکید کرده و هرگونه برنامه ای برای همه پرسی مشابه برگزیت را منتفی دانست.

شاید بتوان گفت که بهبود وضع اقتصادی نیز در عدم موفقیت چشمگیر پوپولیستها بی تاثیر نبوده است. اقتصاد اتحادیه اروپا نیز در سال 2017 عملکردی بهتر از حد انتظار داشت که این مساله نیز به کاهش فضای تنش و بحران که هنوز در سال 2016 تا حدی مستولی بود کمک کرد.

اقتصاد اتحادیه اروپا در سه ماهه سوم سال 2017، 2.5 درصد رشد کرد و منطقه یورو سریعترین رشد خود را از سال 2011 تجربه کرد. شرایط کاری شرکتها و اعتماد مصرف کنندگان در بخشهایی از اروپا به بالاترین حد از زمان ایجاد پول واحد اروپایی در سال 2000 رسیده و بیکاری در سرتاسر اروپا در حال کاهش است و حتی اقتصاد یونان نیز در حال رشد است و ایتالیا درنهایت اقدامات مهمی‌برای برخورد با بحران بانکی انجام داد.

اما همه اینها به معنی از میان رفتن تهدید پوپولیسم برای از هم گسیختن یکپارچگی و همگرایی اروپایی نیست. احزاب پوپولیست در آلمان، هلند و فرانسه به عنوان اپوزیسیون نیرومند در کمین هستند اما سال 2017 را می‌توان آغازی خوب و امیدوارکننده برای اتحادیه اروپا از حیث تطبیق با شرایط جدید با نگاه به آینده ارزیابی کرد.

به نظر می‌رسد رای مردم انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا و پیروزی ترامپ در آمریکا در سال 2016 و پیامدهای آنها، این درس را به مردم اروپا آموخته باشد که اروپا دیگر نمی‌تواند برای حفظ نظم جهانی و تامین امنیت خود به محور لندن - واشنگتن متکی باشد و اروپایی‌ها باید مسئولیت بیشتری برای دفاع و امنیت خود از طریق افزایش همکاری و همگرایی بر عهده بگیرند‌. در همین راستا، اتحادیه اروپا در سال 2017 طرح دفاع مشترک اروپایی موسوم به PESCO را اجرایی کرد که گام مهمی‌در تقویت همکاری‌های دفاعی و امنیتی بود و در یک دهه گذشته دور از دسترس مانده بود.

اتحادیه اروپا همزمان با عقب نشینی آمریکا از صحنه جهانی، برای پیشبرد دستور کار جهانی خود بخصوص در زمینه تجارت تلاش کرد و در این ارتباط به توافقی تجاری با ژاپن دست یافت و همچنین مذاکرات راکد مانده با بلوک منطقه‌ای «مرکوسور» در آمریکای لاتین را احیا کرد و تصمیم به آغاز مذاکرات تجاری با استرالیا و نیوزلند گرفت. در سال 2017، همچنین توافق حاصل شده مربوط به پایان مرحله اول و آغاز مرحله دوم مذاکرات برگزیت، امیدها را برای طی شدن آرام و بدون تنش فرایند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا افزایش داد.

در ادامه نگاهی داریم به مهمترین رویدادها و اخبار اتحادیه اروپا در سال 2017 میلادی:

‌جشن 60 سالگی بنیانگذاری اتحادیه اروپا

سران 27 کشور عضو اتحادیه اروپا (همه اعضا به جز انگلیس) شنبه 5م فروردین امسال (25 مارس) برای بزرگداشت شصتمین سالگرد امضای معاهده رم به عنوان سند پایه گذار اتحادیه اروپا، در پایتخت ایتالیا گرد هم آمدند تا تاکید کنند که اتحادیه اروپا پس از خروج بریتانیا دوام خواهد آورد. رهبران این کشورها در کاخ ریاست جمهوری ایتالیا گرد هم آمدند؛ جایی که شش کشور پایه گذار در روز 25 مارس 1957 معاهده رم را امضا کرده بودند. غایب بزرگ این نشست «ترزا می» نخست وزیر انگلیس بود که چند روز پس از این گردهمایی - در روز چهارشنبه 9م فروردین (29 مارس) - در نامه ای رسمی‌به دونالد توسک رئیس شورای اروپا آغاز فرایند رسمی‌خروج انگلیس از اتحادیه اروپا را اعلام کرد.

‌برگزیت؛ یک گام به پیش

مذاکرات اتحادیه اروپا و انگلیس درباره برگزیت فراز و نشیب زیادی را طی کرد و مقامات اتحادیه اروپا و سران کشورهای اروپایی بارها به انگلیس هشدار دادند که آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان اواخر آوریل (اوایل اردیبهشت) گفت انگلیس پس از خروج از اتحادیه اروپا از حقوقی همانند یک کشور عضو برخوردار نخواهد بود و نباید در این زمینه توهمی‌داشته باشد. وی در سخنانی در پارلمان آلمان همچنین تاکید کرد که تا پیش از مشخص شدن تمام مسائل مربوط به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، هیچ مذاکره‌ای درباره رابط آینده این اتحادیه با انگلیس انجام نخواهد شد.

دو طرف پس از ماه‌ها مذاکره درباره حقوق شهروندان اروپایی ساکن انگلستان و انگلیسی‌های ساکن اروپا، مرزبندی دو ایرلند و پرداخت صورتحساب برگزیت از سوی این کشور، سرانجام اوایل ماه دسامبر (اواسط آذر) به توافق رسیدند. رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز روز جمعه 15 دسامبر (24 آذر) در جریان اجلاس شورای اروپا در بروکسل با اعلام اینکه پیشرفت کافی در مرحله اول مذاکرات برگزیت به دست آمده، موافقت کردند که مرحله دوم مذاکرات درباره آینده روابط با انگلستان در خارج از اتحادیه اروپا آغاز شود.

با این حال کارشناسان می‌گویند که نخست وزیر انگلیس در مرحله دوم مذاکرات نیز همچنان با چالشهای سیاسی‌، اجتماعی و اقتصادی رو به رو خواهد بود. دونالد توسک رئیس شورای اروپا و ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا نیز گفته اند که مرحله دوم مذاکرات دشوارتر خواهد بود. وضع سیاست داخلی در انگلیس نیز گواه این مساله است که جدایی لندن از بروکسل مسیر دشواری خواهد داشت. همچنین در افکار عمومی‌انگلیس نیز اختلافات بیشتری در این زمینه وجود دارد و نظرسنجیهای جدید نشان می‌دهد که حامیان ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا نسبت به زمان همه پرسی در ژوئن 2016 حدود 10 درصد بیشتر از حامیان خروج هستند.

مرحله اول مذاکرات بر مسائلی مانند هماهنگی‌های مالی، حقوق شهروندان و مساله مرزی با ایرلند متمرکز بود اما مرحله دوم مذاکرات بر روابط تجاری و اقتصادی آینده متمرکز خواهد بود. تمام مسائل و مشکلات موجود باید طبق برنامه زمانی مورد توافق تا مارس 2019 نهایی شوند و از این رو به نظر می‌رسد که بزرگترین چالش مذاکرات برگزیت «مساله زمان» است.

‌پیروزی مکرون در فرانسه؛ نیرویی تازه برای اصلاحات اروپایی

انتخابات ریاست جمهوری فرانسه روز یکشنبه 23 آوریل (سوم اردیبهشت) برگزار شد و نامزدهای هیچ کدام از احزاب بزرگ فرانسه به دور دوم انتخابات راه نیافتند و حضور یک چهره نسبتا تازه وارد به نام «امانوئل مکرون» در برابر «مارین لوپن» نامزد حزب راست افراطی «جبهه ملی» فرانسه‌، نشان داد در حالی که اروپا به سالگرد همه پرسی برگزیت نزدیک می‌شود، گرایش‌های ضد سیستمی‌در اروپا از قدرت برخوردار شده و سیاستمداران اروپایی باید برای ترمیم شکاف ایجاد شده بین نظام سیاسی با خواست‌های عمومی‌راهکارهایی عملی پیدا کنند. دور دوم انتخابات فرانسه یک هفته بعد برگزار شد و مکرون نامزد مستقل با کسب حدود 65 درصد آرا به پیروزی رسید.

مقام‌های اروپایی از جمله فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پیام‌های تبریک به مکرون، بر معنای مثبت پیروزی مکرون برای اتحادیه اروپا تاکید کردند. موگرینی در یک پیام توییتری با بیان این که «فرانسه سرمایه گذاری برای آینده را انتخاب کرد»، افزود: «آماده برای کار با مکرون و احیای اتحادیه (اروپایی) خود هستیم. زنده با‌د فرانسه؛ زنده باد اروپا». حزب نوپای «جمهوری در حرکت» مکرون نیز در ائتلاف با «جنبش دمکراتیک» در انتخابات پارلمانی اواخر خرداد ماه به پیروزی رسید و 350 کرسی از 577 کرسی پارلمان را کسب کرد. مرکل صدر اعظم آلمان نیز در پیامی‌به مکرون، پیروزی حزب او در انتخابات پارلمانی فرانسه را تبریک گفت و آن را رای به اصلاحات دانست.

مکرون اواخر سپتامبر (اوایل مهرماه) در یک سخنرانی در دانشگاه سوربن فرانسه خواستار تهیه نقشه راهی تا تابستان آینده برای اصلاحات در مدت 10 سال آینده (در اتحادیه اروپا) شد. وی خواستار اروپایی شد که به جای تطبیق با شرایط، بتواند جهان را رهبری کند. پیشنهادهای مکرون برای تحول اتحادیه اروپا پس از برگزیت شامل ایجاد یک «نیروی واکنش سریع» اروپایی برای کار کردن در کنار ارتشهای ملی ‌و طرحی برای ایجاد پست وزیر دارایی‌، بودجه و پارلمان برای 19 کشور عضو منطقه یورو است. او همچنین خواستار مالیات جدید بر شرکتهای بزرگ فناوری مانند «گوگل» در اروپا و همچنین تشکیل یک سازمان اروپایی برای مواجهه و مدیریت بحران آوارگان و پناهجویان شد.

چند روز بعد از سخنرانی مکرون، صدر اعظم آلمان در حاشیه اجلاسی در «تالین» پایتخت استونی با مکرون دیدار کرد و ضمن استقبال از سخنرانی او و همچنین پیشنهادهای رییس کمیسیون اروپا درباره اصلاحات در اتحادیه اروپا، گفت: ما می‌خواهیم پایه ای برای یک اروپای موفق‌تر ایجاد کنیم. اکنون به نظر می‌رسد که محور پاریس - برلین به عنوان موتور محرک تغییرات در اتحادیه اروپا فعال شده هرچند با نتیجه انتخابات آلمان و مطرح شدن حضور حزب لیبرال «دمکرات‌های آزاد» در دولت برلین مشکلاتی بر سر راه مذاکرات پدیدار شد اما با شکست مذاکرات حزب مرکل با دمکراتهای آزاد و حزب سبزها اکنون بار دیگر تشکیل دولت «ائتلاف بزرگ» در آلمان با حضور حزب سوسیال دمکرات مطرح شده که موجب پیشرفت سریعتر برنامه اصلاحی خواهد شد. مارتین شولتس رئیس حزب سوسیال دمکرات آلمان اواسط آذر ماه گفت که مکرون و سایر رهبران اروپایی از او خواسته اند با پیوستن به دولت جدید آنگلا مرکل در آلمان، برای اجرای اصلاحات در اتحادیه اروپا تلاش کند.

‌پیشنهادهای رئیس کمیسیون اروپا برای اصلاحات

ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اروپا روز چهارشنبه 22م شهریور (13 سپتامبر) در سخنرانی سالانه خود درباره وضع اتحادیه اروپا دیدگاهی برای اتحادیه اروپای پس از سال 2019 مطرح کرد که براساس آن حدود 30 کشور اروپایی از پول واحد اروپایی (یورو) استفاده خواهند کرد و همچنین منطقه مرزی بدون کنترل در مرزهای شرقی ایجاد خواهد شد. براساس پیشنهاد رئیس کمیسیون اروپا، همچنین وزیر دارایی اتحادیه اروپا و صندوق پولی اروپایی ایجاد می‌شود. مقامات آلمان‌، فرانسه و کشورهای شرق اروپا واکنش مثبتی به اظهارات یونکر نشان دادند.

‌آغاز اجرای طرح دفاعی مشترک اروپا

طرح دفاعی مشترک کشورهای اروپایی با هدف یکپارچه سازی دفاع این کشورها از طریق تامین مالی، تجهیز و اعزام مشترک نیروهای مسلح و اجرای پروژه‌های مشترک، موسوم به «همکاری ساختاری دائمی» (PESCO)، پنجشنبه شب 23م آذر (14 دسامبر) در نشست «شورای اروپا» با حضور سران اروپایی با مشارکت 25 کشور عضو اتحادیه اروپا بطور رسمی‌آغاز شد. رهبران اروپایی با استقبال از آغاز این طرح بر اجرای سریع اولین پروژه‌های مشترک تاکید کردند.

این طرح که سابقه آن به 70 سال پیش باز می‌گردد در دهه 1950 به علت مخالفت پارلمان فرانسه و بعدا با مخالفت انگلیس که از ایجاد ارتش اروپایی نگرانی داشتند معطل مانده بود . درسالهای اخیر اجرای این طرح شتاب گرفت و یکی از اهداف آن کاهش وابستگی شدید اروپا به آمریکا در زمینه نظامی‌و دفاعی است.

کشورهای دانمارک‌، مالت و انگلیس - که در حال طی فرایند خروج از اتحادیه اروپا است - تنها کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند که تا حال در این طرح مشارکت نکرده‌اند. دونالد توسک رئیس شورای اروپا آغاز طرح دفاعی مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپا «خبری بد برای دشمنان اروپا» توصیف کرد.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو ) نیز از این پروژه استقبال کرد اما در عین حال «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو درباره دوباره کاری در زمینه دفاعی هشدار داد و گفت که ناتو و اتحادیه اروپا باید کار یکدیگر در زمینه دفاع را تکمیل کنند.

‌سفر موگرینی به آمریکای لاتین / پیشرفت در مذاکرات تجاری

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اواخر ماه مه (اوایل خرداد) با هدف تقویت روابط با آمریکای لاتین به این منطقه سفر کرد و با روسای جمهوری و وزیران امور خارجه آرژانتین و شیلی دیدار و گفت و گو کرد. آرژانتین و شیلی شریکای مهم اتحادیه اروپا در زمینه‌های مختلف از سیاست خارجی تا تجارت و سرمایه گذاری هستند و در مجامع بین المللی در زمینه مسائل جهانی مانند تغییرات آب و هوایی و امنیت، همکاری نزدیکی دارند.

تازه‌ترین دور مذاکرات تجاری دو طرف اواسط دسامبر (اواخر آذر) در بوئنوس آیرس برگزار شد و «فیل هوگان» کمیسر کشاورزی اتحادیه اروپا پس از این مذاکرات گفت: مذاکرات دشواری بود اما احساس می‌کنیم که به پیشرفت رسیده‌ایم و اگر شروط ما محقق شود می‌توانیم تا فوریه 2018 قرارداد تجاری را نهایی کنیم.

‌بزرگترین قرارداد تجارت آزاد جهان بین اتحادیه اروپا و ژاپن

اتحادیه اروپا و ژاپن اوایل ماه دسامبر (اواسط آذر ماه) مذاکرات مربوط به قرارداد تجارت آزاد برای ایجاد بزرگترین منطقه آزاد اقتصادی جهان را نهایی کردند. این اقدام حاوی پیامی‌در رد مواضع حمایت‌گرایانه اقتصادی دولت آمریکا نیز محسوب می‌شود. دو طرف که در ماه ژوئیه درباره کلیات قرارداد به توافق رسیده بودند، روز جمعه 17م آذر (8 دسامبر) اعلام کردند که مذاکره کنندگان متن حقوقی قراردادی را نهایی کرده‌اند که مسیر تجارت آزاد برای اقتصادهای تشکیل دهنده 30 درصد از اقتصاد جهان را هموار خواهد کرد. «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن درباره این قرارداد گفت : ژاپن و اتحادیه اروپا در کنار هم یک منطقه اقتصادی آزاد‌، عادلانه و مبتنی بر مقررات ایجاد می‌کنند که الگویی برای نظم اقتصادی در قرن 21 خواهد بود. ژاپن یکی از امضا کنندگان توافق تجاری ترانس پاسیفیک TPP بود که ترامپ در اوایل ورود به کاخ سفید فرمان خروج آمریکا از آن را امضا کرد.

‌دفاع از منافع اقتصادی اتحادیه اروپا در برابر آمریکا

رئیس کمیسیون اروپا در واکنش به قانونی شدن تحریمهای جدید آمریکا علیه روسیه، حق هر گونه اقدامی‌در این مورد را برای اتحادیه اروپا محفوظ دانست و گفت: ما نیز باید از منافع اقتصادی خود در برابر آمریکا دفاع کنیم. ژان کلود یونکر روز چهارشنبه 11‌ مرداد (دوم اوت) گفت: در اجرای تحریم‌های جدید همواره باید منافع اروپا مد نظر قرار داشته باشد و در غیر این صورت کمیسیون اروپا حق خود را برای اقدامات تقابلی محفوظ می‌داند؛ ما آمادگی داریم و باید از منافع اقتصادی خود در برابر آمریکا دفاع کنیم و این کار را خواهیم کرد.

یونکر افزود: قانون جدید آمریکا می‌تواند تاثیرات ناخواسته‌ای بر منافع اتحادیه اروپا در حوزه امنیت انرژی داشته باشد . همچنین بر تلاشهای اتحادیه اروپا برای متنوع سازی منابع انرژی بخصوص در کشورهای حوزه دریای بالتیک تاثیر بگذارد.

رییس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه 11 مرداد مصوبه کنگره در خصوص تحریم روسیه ( بعلاوه ایران و کره شمالی) را امضا کرد، اما با الحاق بیانیه‌ای ناخرسندی و نگرانی خود را برای محدود شدن اختیارات ریاست جمهوری در زمینه لغو احتمالی این محدودیت‌ها مورد تاکید قرار داد. تحریم‌های جدید آمریکا علیه روسیه با واکنش منفی اتحادیه اروپا و کشورهایی مانند آلمان و اتریش رو به رو شد.

‌تاکید سران اتحادیه اروپا و چین بر تعهد کامل به توافق پاریس

پس از اعلام خروج آمریکا از توافق آب و هوایی پاریس، سران اتحادیه اروپا و چین اوایل ژوئن (اواسط خرداد) در نوزدهمین اجلاس دوجانبه در بروکسل، تعهد کامل خود را به این توافق اعلام کردند. نوزدهمین اجلاس دوجانبه اتحادیه اروپا و چین روزهای پنجشنبه و جمعه اول و دوم ژوئن (11م و 12م خرداد) در بروکسل برگزار شد و موضوع‌هایی از قبیل حقوق بشر، کره شمالی و مهاجرت از جمله مباحث مطرح شده در این اجلاس بود.

دونالد توسک رئیس شورای اروپا در پایان اجلاس گفت: ما منافع مشترک زیادی بخصوص در زمینه تقویت نظام بین المللی داریم و به عنوان مثال، احترام به حق حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین از سال 2015 موضع مشترک ما بوده است. نخست وزیر چین نیز گفت: اعتقاد ما این است که تغییراتی در اوضاع بین‌المللی ایجاد شده و عوامل بی ثباتی افزایش یافته و در چنین شرایطی ضروری است که روابط چین و اتحادیه اروپا تقویت شود.

بر‌اساس گزارش‌ها، با وجود اینکه هر دو طرف اجلاس را بسیار گرم و مثبت ارزیابی کردند اما دو طرف نتوانستند بر سر یک بیانیه فراگیر پایانی مشتمل بر تمام مسائل مورد بحث از جمله تعهد به تجارت آزاد و کاهش تولید فولاد چین، به توافق برسند و به همین علت کنفرانس خبری با حدود سه ساعت تاخیر برگزار شد.

‌توافق اتحادیه اروپا و کانادا برای اجرای موقتی توافق تجاری

اتحادیه اروپا و کانادا در جریان اجلاس اوایل ژوییه (اواسط تیرماه) گروه 20 در‌هامبورگ آلمان با تعیین تاریخ 21 سپتامبر (30م شهریور) برای اجرای موقتی توافق فراگیر اقتصادی و تجاری بین دو طرف موافقت کردند ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اروپا و جاستین ترودو نخست وزیر کانادا در بیانیه مشترکی اعلام کردند: توافق فراگیر اقتصادی تجاری (CETA) آغازگر فصل نوینی در روابط بین اتحادیه اروپا و کانادا است. مساله مهم این است که شرکتها و شهروندان ما بدون لفاظی‌های بیشتر شروع به استفاده از مزایای این توافق کنند.

این بیانیه می‌افزاید: ما در دیدار در اجلاس گروه 20 در‌هامبورگ ضمن تاکید بر تعهد مشترک به سامانه تجارت بین المللی بر مبنای مقررات، توافق کردیم که تاریخ 21 سپتامبر را به عنوان تاریخ آغاز اجرای موقتی این توافق مشخص کنیم و از این رو تمام تدابیر اجرایی لازم تا پیش از این تاریخ انجام خواهند شد.

در پایان این بیانیه آمده است: این توافق اکنون بطور موقتی اجرایی می‌شود و زمانی که تمام پارلمانهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا آن را بر اساس قوانین اساسی خود تصویب کنند، بطور قطعی اجرایی خواهد شد. ترودو هنگام ترک آلمان به خبرنگاران گفت: 98 درصد از این توافق روز 21 سپتامبر اجرایی می‌شود.

توافق تجارت آزاد اتحادیه اروپا و کانادا تقریبا تمام موانع تجاری را بین بازار 500 میلیونی اروپا و 35 میلیونی کانادا بر می‌دارد. ارزش مبادلات تجاری دو طرف بیش از 60 میلیارد یورو در سال است و انتظار می‌رود با اجرایی شدن این توافق و برداشته شدن تعرفه‌ها حدود 20 درصد افزایش پیدا کند.

‌همکاری با اتحادیه آفریقا برای حل ریشه‌ای وضعیت ناگوار آوارگان آفریقایی

رهبران اروپایی و آفریقایی اوایل آذر ماه در جریان پنجمین اجلاس اتحادیه آفریقا و اروپا در ساحل عاج، با صدور بیانیه مشترک درباره مشکل پناهجویان در آفریقا، بر حل ریشه این مشکل از جمله کمک به یافتن راه حل سیاسی برای بحران جاری در لیبی تاکید کردند. در بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و اتحادیه آفریقا درباره وضعیت مهاجران در لیبی آمده است: دو طرف توافق کردند که حل و فصل پایدار موضوع مهاجران آفریقایی، ارتباط نزدیکی با پرداختن به علل ریشه‌ای این پدیده دارد و نیازمند راه حل سیاسی برای بحران جاری در لیبی است.

پنجمین اجلاس اتحادیه آفریقا - اتحادیه اروپا روزهای 29 و 30 نوامبر (8و 9 آذر) در ابیجان با مضمون فراگیر ‹جوانان› برگزار شد. این اجلاس رهبران 55 کشور آفریقایی و 28 کشور عضو اتحادیه اروپا را کنار هم آورد. رهبران دو قاره در بیانیه سیاسی اجلاس، تعهد مشترک خود را برای سرمایه گذاری روی جوانان برای یک آینده پایدار اعلام کردند.

‌همه‌پرسی استقلال کاتالونیا و هشدار درباره «شکاف‌های بیشتر در اتحادیه اروپا»

ایالت کاتالونیا اسپانیا در روز یکم اکتبر (9 مهر) همه پرسی‌ استقلال برگزار کرد که 90 درصد رای دهندگان به استقلال این ایالت رای مثبت دادند. در پی این همه پرسی، نمایندگان پارلمان کاتالونیا روز 27 اکتیر (پنجم آبان) با 70 رای مثبت‌، 10 رای منفی و 2 رای ممتنع به جدایی از اسپانیا رای دادند.

در واکنش به این اقدام، ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا به عنوان عالی ترین مقام اتحادیه اروپا هشدار داد که «شکاف‌های بیشتری» در اتحادیه در حال ظهور است. وی گفت : اتحادیه اروپا نیازی به شکافها و انشقاق‌های بیشتر ندارد ؛ ما نباید خودمان را وارد مباحثات داخلی اسپانیا کنیم اما نمی‌خواهم اتحادیه اروپا در آینده از 95 کشور عضو تشکیل شود.

بحران اعلام استقلال کاتالونیا اولین باری است که منطقه ای در یک کشور عضو اتحادیه اروپا از این اتحادیه جدا می‌شود هر چند در برخی کشورهای دیگر نیز جنبشهایی برای کسب استقلال بیشتر وجود دارد.

دونالد توسک رئیس شورای اروپا با بیان اینکه بعد از اعلام جدایی یک‌طرفه کاتالونیا هیچ چیزی تغییر نکرده، از دولت اسپانیا خواست برای حل این مسئله از زور استدلال استفاده نکند نه استدلال زور . دولت آلمان اعلام کرد که منطقه کاتالونیا را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت نمی‌شناسد. رئیس جمهوری فرانسه نیز با رد اعلام جدایی کاتالونیا، حمایت کامل پاریس از دولت مرکزی مادرید را اعلام کرد.

‘ماریانو راخوی› نخست وزیر اسپانیا نیز در واکنش به اعلام استقلال کاتالونیا از سوی دولت محلی این ایالت، پارلمان و دولت کاتالونیا را منحل و برای روز 21 دسامبر (30م آذر)، انتخابات زودهنگام ایالتی‌ اعلام کرد‌. انتخابات محلی کاتالونیا روز پنجشنبه گذشته (30م آذر) برگزار شد و مجموع آرای احزاب استقلال‌طلب به 52 درصد و مجموع آرای احزاب غیر استقلال طلب به 48 درصد رسید . پارلمان محلی ایالت کاتالونیا 135 کرسی دارد و اکثریت مطلق آن با کسب 68 کرسی حاصل می‌شود که با نتایج کسب شده‌، استقلال‌طلبان 70 کرسی دارند‌. با نتیجه این انتخابات‌، اکنون برنامه جدایی طلبان تقویت شده و تشکیل مجدد یک پارلمان با اکثریت جدایی‌طلب به معنی ادامه بی‌ثباتی سال‌های اخیر خواهد بود. کاتالونیا بخشی خودمختار با 7 میلیون و 523هزار نفر جمعیت در شمال شرق اسپانیا است که خواستار استقلال از دولت مرکزی است. این بزرگترین بحران سیاسی در اسپانیا از زمان احیای دمکراسی در این کشور در سال 1975 تا کنون است.

‌جدال حقوقی اتحادیه اروپا با لهستان

اتحادیه اروپا در سال 2017 همچنین بر سر اصلاحات قضایی در کشور لهستان با این عضو اتحادیه درگیر مجادله حقوقی شد. کمیسیون اروپا اواخر ماه ژوییه (اوایل مرداد) با ارسال یک اخطار رسمی‌برای لهستان به این کشور یک ماه زمان داد تا به نگرانی‌های بروکسل درباره اصلاحات قضایی پاسخ دهد و در غیر این صورت لهستان با خطر از دست دادن حق رای در شورای اروپا رو به رو خواهد شد. کمیسیون اروپا پیش از این نیز نگرانی‌های خود را از اصلاحات قضایی در لهستان که شامل تبعیض جنسیتی و پایین تر بودن سن بازنشستگی برای قضات زن است ابراز کرده بود. کمیسیون اروپا همچنین ابراز نگرانی کرده که طبق قانون جدید لهستان وزیر دادگستری این کشور می‌تواند در زمینه تمدید مدت خدمت قضات اعمال نفوذ کند که این مساله نیز بر خلاف قوانین اتحادیه اروپا در زمینه استقلال دستگاه قضایی ارزیابی شده است.

کمیسیون اروپا اعلام کرد تحولات لهستان را به دقت زیر نظر دارد و درصورتی که لهستان به نگرانی‌های بروکسل نپردازد‌، این کمیسیون اروپا آماده فعال سازی ماده 7 معاهده عملکرد اتحادیه اروپا (TFEU) است که می‌تواند منجر به از دست دادن حق رای لهستان در شورای اروپا به علت نقض قوانین شود.

حزب ملی گرای «قانون و عدالت» (PiS) پس از آنکه در سال 2015 به قدرت رسید، در پی افزایش تسلط دولت بر دادگاه‌ها، دادستان‌ها و نیز رسانه‌ها بوده است که باعث شده تا اتحادیه اروپا، وضعیت حکومت قانون در یکی از اعضای خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد.

با ادامه اختلافات، کمیسیون اروپا روز چهارشنبه 29م آذر (20 دسامبر) با فعال سازی ماده 7 معاهده اتحادیه اروپا علیه کشور لهستان، روند تحریم این کشور در ارتباط با نقض حکومت قانون را آغاز کرد و در عین حال به این کشور سه ماه فرصت داد تا با اجرای توصیه‌های جدید این فرایند را به تعلیق در آورد.

دو روز بعد «ویکتور اوربان» نخست وزیر مجارستان تاکید کرد که کشورش مانعی غیر قابل عبور در برابر تلاش اتحادیه اروپا برای فعالسازی ماده 7 معاهده اتحادیه و مجازات کشور لهستان ایجاد خواهد کرد وگفت: حمله به لهستان به معنی حمله به کل اروپای مرکزی است. اوربان گفت یک لهستان نیرومند بخش مهمی‌از بلوک اروپای مرکزی در اتحادیه اروپا است و از این رو، او جلوی هر گونه اقدامی‌برای تعلیق حق رای لهستان در اتحادیه اروپا را خواهد گرفت.

‌حکم دادگاه عالی اروپا علیه گروه فلسطینی حماس

دادگاه عدالت اروپا که عالی ترین دادگاه اروپایی محسوب می‌شود روز چهارشنبه 4 ژوئیه (26م مرداد) با صدور حکمی‌، معرفی گروه مقاومت اسلامی‌فلسطینی «حماس» به عنوان گروهی به زعم این اتحادیه «تروریستی» را تایید کرد. رای دادگاه عدالت اروپا در پی یک جدال حقوقی طولانی صادر شد که طی آن «دادگاه عمومی» اروپا در سال 2014 قرار گرفتن نام حماس در فهرست تروریستی را به چالش کشیده و خواستار لغو تحریمها علیه این گروه فلسطینی شده بود. حماس از سال 2001 مشمول منع مسافرتی گسترده و توقیف دارایی‌ها بوده است. قضات دادگاه عمومی‌اروپا درسال 2014 استدلالهای مطرح شده مبنی بر اینکه رای اتحادیه اروپا علیه حماس بر اساس منابع دست دوم است و نتیجه تحقیقات مستقل نبوده است را پذیرفتند اما «شورای اروپا» در برابر حکم آن دادگاه درخواست تجدیدنظر کرده بود.

‌تمدید تحریم‌های روسیه و تاکید بر اجرای توافق مینسک درباره اوکراین

اتحادیه اروپا در تازه ترین اقدام درباره روسیه روز 21 دسامبر (پنجشنبه 30م آذر) تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه را برای مدت 6 ماه دیگر تا 31 ژوییه 2018 تمدید کرد. اتحادیه اروپا همچنین روز جمعه 17م آذر (هشتم دسامبر) در نشست شورای ائتلاف با اوکراین بار دیگر بر سیاست عدم شناسایی «انضمام غیرقانونی کریمه و سواستوپول به خاک روسیه» تاکید کرد و خواستار آزادی فوری شهروندان اوکراینی بازداشت شده در کریمه و روسیه شد. شورای ائتلاف اتحادیه اروپا - اوکراین در خصوص لزوم اجرای کامل «توافق مینسک» توسط تمام طرف‌ها توافق کرد و مسئولیت روسیه را در این خصوص مورد تاکید قرار داد .

آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه در آخرین روزهای سال 2017 در بیانیه مشترکی با انتقاد از «افزایش غیرقابل پذیرش موارد نقض آتش‌بس» در شرق اوکراین‌، تاکید کردند که جایگزینی برای حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه اوکراین وجود ندارد.

اتحادیه اروپا در سال 2017 تلاش کرد تا در موضوع روسیه و همچنین نقش‌‌آفرینی در مسائل دیگری مانند مناقشه موشکی با کره‌شمالی‌، اختلافات در منطقه خلیج‌فارس و همچنین مخالفت با اقدام دولت آمریکا در شناسایی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و همچنین حمایت قاطع از برجام‌، نقش و جایگاه خود را در عرصه سیاست بین‌المللی تقویت کند. در موضوع روسیه، شورای اروپایی روابط خارجی (ECFR) در گزارشی نوشت که اکنون با ورود حزب آزادی اتریش به دولت این کشور، تماسها و روابط نزدیک این حزب با روسیه، می‌تواند برای اتحادیه اروپا نگرانی ایجاد کند.

«هانس کریستین اشتراخه» رهبر حزب آزادی و معاون صدر اعظم اتریش اوایل آبان (اواخر اکتبر) در گفتگو با خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفت که این حزب در صورت ورود به دولت برای پایان دادن به تحریم‌های روسیه تلاش می‌کند. اکنون این حزب وارد دولت اتریش شده و وزارتخانه‌های کشور، دفاع و امور خارجه را نیز در اختیار دارد. اما به هر روی «سباستین کورتس» صدر اعظم اتریش برای اجرای برنامه‌های داخلی خود به حمایت اتحادیه اروپا نیاز دارد و انتظار می‌رود که سیاست خارجی اتریش در قبال روسیه نیز هماهنگ با بروکسل باقی بماند.

http://www.mardomsalari.net/4500/page/8/29688

ش.د9604260