تحولات سوریه؛ سایه بیانیه سوچی بر سند گروه واشنگتن

پایگاه بصیرت

به گزارش بصیرت به نقل از ایرنا، گفت وگوهای ملی سوریه سرانجام پس از عبور از موانع برگزاری، در ساعات پایانی سه شنبه دهم بهمن ماه به پایان رسید و شرکت کنندگان در بیانیه ای پایبندی خود را به اصولی مشترک برای برقراری ثبات در سوریه اعلام داشتند.
بر اساس این بیانیه تعارضات موجود در سوریه تنها با پیگیری راه حلی سیاسی و بر مبنای اصولی چون یکپارچگی و تمامیت سرزمینی، استقلال و برقراری حاکمیت ملی از میان خواهد رفت. دیگر اصول دوازده گانه مورد توافق در این بیانیه، ایجاد ارتش یکپارچه ملی، حفاظت از حقوق مالکیت، نهادهای عمومی و دولتی موجود برای ارتقای عملکرد و ایجاد اصلاحات در این نهادها، پاسداری از میراث ملی سوریه و زیست بوم این کشور برای آیندگان و نیز مقابله با فقر، تروریسم و افراطی گری بود.
دیگر اصل مهم مورد پذیرش، تعیین سرنوشت سوریه به دست مردم این کشور بود که بر مبنای قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل مورد تاکید قرار گرفت و بر این اساس مقرر شد تا کمیته ای با حضور نمایندگان دولت سوریه، گروه های معارض حاضر در نشست سوچی و نیز گروه های غایب در مذاکرات برای تدوین قانون اساسی این کشور تشکیل شود.
برگزاری این نشست اما بازخورد و واکنش هایی گوناگون را به دنبال داشت. مواضع دیپلماتیک مقامات غربی درباره بحران سوریه و نحوه انعکاس اخبار نشست سوچی در بسیاری از رسانه های غربی و عربی نشان داد که ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه برای پیشبرد مذاکرات سیاسی به مذاق حامیان گروه های ناسازگار مخالف دولت دمشق خوش نیامده و اردوگاه مقابل برای سرنوشت سوریه راهکاری مجزا را جست و جو می کند.
به همین خاطر، حضور نیافتن نمایندگان برخی دولت ها و گروه ها در کنگره گفت وگوهای ملی سوریه در عنوان اخبار و تحلیل های غربی و عربی جای گرفت. به نوشته این رسانه ها روسیه با بازگذاشتن دست ترکیه برای عملیات نظامی در شمال غربی سوریه و منطقه «عفرین» سبب شد تا بسیاری از گروه های کُردی از حضور در سوچی خودداری کنند.
همراه با گروه های معارضی که بیشتر مذاکرات سیاسی را در چارچوب گفت وگوهای وین و ژنو و با حضور پررنگ نمایندگان کشورهای غربی دنبال می کنند، برخی دعوت شدگان به نشست، به رغم سفر به روسیه حاضر نشدند در کنگره گفت وگوهای ملی حاضر شوند و با بهانه هایی چون قرار گرفتن پرچم سوریه در نماد کنگره از حضور در آن سر باز زدند. به این ترتیب، ترکیه که در سال های اخیر اقامتگاه برخی چهره های معارض بوده، نمایندگی معترضان به پرچم سوریه را برعهده گرفت.
حضور نیافتن نمایندگان کشورهایی چون آمریکا، فرانسه و انگلیس نیز محوری بود که به صورت ویژه مورد توجه رسانه های غربی و عربی قرار گرفت تا نشست سوچی، مذاکراتی با دستاوردی ناملموس به تصویر درآید.
مقامات روسیه اما حضور نیافتن نمایندگان چند گروه را موضوعی کم اهمیت عنوان کرده و از موفقیت کنگره گفت وگوی ملی سوریه سخن گفتند. بنابر اعلان سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه علاوه بر صدها نماینده اقشار و گروه های داخلی و خارجی سوریه، 53 ناظر خارجی از کشورهای غربی در سوچی حاضر شدند.
همچنین در پایان نشست سوچی، روسای جمهوری روسیه و ترکیه در تماسی تلفنی بر حمایت خود از دستاوردهای مذاکرات و خرسندی از دور اخیر گفت وگوها تاکید کردند و آن را موفقیت آمیز خواندند.
از دید صاحبنظران تحولات منطقه ای، تفاوت نگاه ها به فرایند برگزاری و دستاوردهای کنگره سوچی و حتی ایجاد برخی کارشکنی ها در این زمینه گویای تداوم دو قطبی سیاسی است که همچنان میان بازیگران بحران سوریه وجود دارد.
چند روز پیش از برگزاری کنگره گفت وگوی ملی سوریه بود که نمایندگان کشورهایی چون آمریکا، فرانسه، انگلیس، عربستان و اردن موسوم به گروه واشنگتن از سندی مشترک در زمینه نقشه راه آینده سوریه رونمایی کردند. انتشار اهداف این سند در جریان برگزاری مذاکرات صلح سوریه در وین که چند روز پیش از نشست سوچی صورت گرفت اما با اعتراض شدید نماینده دمشق همراه شد.
بر اساس آنچه در رسانه ها از سند گروه واشنگتن انتشار یافته، اعضای این گروه از طریق ایجاد تحول در نهادهای سیاسی، تغییر نظام ریاستی به پارلمانی و حتی تجزیه و بردن سوریه زیر قیمومت بین المللی، راهی جداگانه و متعارض با توافقات بین المللی را برای شکل دادن به آینده سوریه دنبال می کنند.
اعضای گروه واشنگتن در حالی خود را در جایگاه تعیین سرنوشت سوریه قرار داده اند که قطعنامه 2254 شورای امنیت، همچنان که اشاره شد این حق را تنها متعلق به مردم این کشور شناسایی کرده است.
در راستای همین تفاوت دیدگاه ها و ناچیز نشان دادن ابتکارات دیپلماتیک ایران، روسیه و ترکیه برای تشویق طرف های اختلاف به گفت وگو که از نشست های چندگانه در آستانه تا سوچی تداوم یافته، برخی بازیگران غربی و عربی و به طور ویژه اعضای گروه واشنگتن، برجسته و عملیاتی سازی بدیل های ناممکن خود را جست وجو می کنند. این در حالی است که مقامات تهران، مسکو و آنکارا دستیابی به توافق سیاسی را بر مبنای واقعیات سوریه و خواست مردم این کشور امکانپذیر می دانند.