درباره ائتلاف جدید ریاض و آنکارا

(روزنامه آفتاب‌يزد - 1394/11/26 - شماره 4550 - صفحه 12)

آنچه که می توانست منجر به تداوم مذاکرات صلح سوریه در ژنو شود، آتش بس حامی گروه‌های رقیب یعنی روسیه و آمریکا در بحران سوریه بود.اما با تشدید حملات هوایی روسیه در سوریه از یک طرف و مسلح ماندن مخالفان بشار اسد از سوی دیگر، مذاکرات صلح سوریه به تعویق افتاد تا بحران سوریه وارد فاز جدیدی شود.به واقع با پیشروی‌های قابل توجهی که سوریه در شمال این کشور با حمایت روسیه به دست آورد،مخالفان منطقه ای سوریه را بر آن داشت تا به ائتلاف استراتژیک جدیدی علیه حکومت سوریه دست یابند. این ائتلاف جدید هم اینک در قالب شورای همکاری‌های استراتژیک میان ریاض و آنکارا علیه سوریه نمود یافته است.

این ائتلاف جدید بر تحکیم روابط ریاض و آنکارا در زمینه‌های امنیتی،نظامی،سیاسی،اقتصادی و تجاری تاکید می نماید، ضمن آنکه در سایه چنین ائتلافی هم ریاض و هم آنکارا خود را متعهد به حل سیاسی بحران سیاسی سوریه بر اساس اصول مذاکرات ژنو 1 و کنفرانس وین 2 در نشست‌های نیویورک و قطعنامه‌های شورای امنیت می دانند.از قرائن و شواهد پیداست که این ائتلاف جدید با توجه به اعلام مواضع اعلامی و اعمالی آنکارا حاوی پیامی است و اهدافی را دنبال می نماید و آن اینکه:

1) در صورت حل سیاسی بحران سوریه، جایی نباید برای بشار اسد در مرحله انتقالی سوریه باشد.

2) با توجه به اهداف استراتژیک این ائتلاف، هم ریاض و هم آنکارا باید خود را پایبند به متحد کردن مخالفان میانه‌رو سوری ببینند.

3) این ائتلاف در بعد دیگر بر این نکته تاکید می نماید که نوع الگو‌ها و کنش‌های رفتاری مقامات دمشق در امر زمامداری نمی تواند پایدار بماند، بنابر این در صورت شکست راهکار سیاسی بحران سوریه،عملیات نظامی برای سر نگونی اسد در دستور کار قرار خواهد گرفت و ادامه خواهد داشت.

4) این ائتلاف حاوی این پیام است که امنیت و ثبات در سوریه محقق نخواهد شد مگر با برکناری بشار اسد.به این ترتیب سیاست‌های ترکیه و عربستان در این ائتلاف استراتژیک ضد سوری مبتنی بر برداشت مشترک است.این برداشت مشترک به معنای همکاری با عربستان در حمایت از گروه‌های مخالف سوری میانه رو خواهد بود.

5) بعد دیگر این ائتلاف بر اهدف نهایی و غایی ریاض و آنکارا تاکید می نماید. در این راستا و در شرایطی که قرائن نشان می دهند که هم آنکارا و هم ریاض از حامیان گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه می باشند، هم اینک ریاض و آنکارا دو هدف اصلی یعنی مبارزه با داعش و سرنگونی نظام بشار اسد را دنبال می نمایند. لذا لزوم تدوین استراتژی گسترده‌ و هدفمند برای جنگ علیه داعش هم برای عربستان و هم برای ترکیه یک هدف غایی و نهایی است. هم اینک تعقیب چنین هدفی در این ائتلاف جدید موجب اعزام نیروی زمینی و جنگنده‌هایی از سوی عربستان به پایگاه اینجرلیک ترکیه شده است.

6) قرائن نشان می دهند که هدف غایی و نهایی ائتلاف ضد سوری ریاض و آنکارا به رغم اعلام مواضع سریع و آشکار مبارزه با داعش نیست، بلکه جلوگیری از پیشروی‌های گسترده ارتش سوریه در مناطق مختلف کشور در جنگ به ویژه در شمال کشور برای بستن مرزها با ترکیه و جلوگیری از ورود تروریست‌ها و سلاح از ترکیه به سوریه است.لذا به منظور جلوگیری از پیشروی‌های سوریه در مرز‌های شمال،ائتلاف ضد سوری ریاض و آنکارا یک ضرورت استراتژیک تشخیص داده شده است.

7) از سوی دیگر بخشی از دلیل شکل گیری ائتلاف ضد سوری ریاض و آنکارا ناشی از نادیده گرفتن نگرانی‌های آمریکا درخصوص کمک‌رسانی به گروه‌های افراطی است. آنچنانکه شواهد نشان می دهند هم ریاض و هم آنکارا در طول بحران سوریه راهکارهای متفاوتی را درخصوص چگونگی مقابله با بشار اسد، دشمن مشترکشان نشان داده اند. اما وجه مشترکشان سرخوردگی از ناتوانی آمریکا در اتخاذ تصمیمی در قبال بحران سوریه بود که اکنون آن اختلافات به حاشیه رانده‌ شده است و دو کشور را به اتخاذ استراتژی واحدی وا داشته‌ که دستاورد‌های اخیر شورشیان در شمال سوریه را موجب شده‌‌است.

8) بعد دیگر ماجرا به نگرانی مقامات آمریکا در باره اقدامات اخیر آنکارا و ریاض باز می گردد. مقامات آمریکایی در وقت حاضر به این نتیجه رسیده اند که هم ریاض و هم آنکارا تمایلی به همکاری با گروه‌های شورشی و افراطی نظیر جبهه‌النصره که با شبکه‌ تروریستی القاعده در ارتباطند،برای سرنگونی دولت اسد ندارند. بنابر این نگرانی اصلی دولت اوباما این است که احیای اتحاد شورشیان سوری و سرنگونی دولت بشار اسد به ایجاد یک حکومت افراطی و خطرناک در منطقه منتهی شود، آن‌هم در شرایطی که تمام تمرکز و انرژی آمریکا در منطقه خاورمیانه به مقابله با افراطیون داعش معطوف شده‌است. در چنین شرایطی طبیعی است که عدم همکاری ریاض و آنکارا به ایجاد قلمرو تازه ای آنهم با محوریت جبهه‌النصره در سوریه منجر شود.

9) نکته در خور توجه دیگر آنکه این ائتلاف و همکاری جدید میان ریاض و آنکارا را باید نوعی بی‌صبری آنان در قبال سیاست‌ خارجی آمریکا و ضرورت تجدید‌نظر در این خصوص دانست. ضمن آنکه این ائتلاف و همکاری هدفی ندارد جز کمک به مخالفان سوری و تشدید فشار بر نظام حاکم این کشور.آنچنانکه مقامات ترکیه گفته اند، عربستان‌سعودی تا پیش از این و به درخواست واشنگتن از برخی گروه‌های افراطی مخالف اسد فاصله گرفته ‌و حتی حمایت‌های مالی‌اش را نیز محدود کرده ‌بود. عربستان‌سعودی و ترکیه همچنین درخصوص نقش جنبش اخوان‌المسلمین به‌عنوان یکی از گروه‌های مخالف در سوریه با یکدیگر اختلاف‌ نظر داشتند. درحالی‌که ترکیه از حامیان اخوان‌المسلمین به شمار می‌رفت، مقامات سعودی این گروه‌ را تهدیدی علیه حاکمیت خود می‌خواندند.موضوعی که تا همین اواخر تعابیر و اقدامات متفاوتی را به همراه داشت.

اما در وقت حاضر حمایت‌های ترکیه و عربستان موجب پیشروی‌هایی برای شورشیان شده است و این ائتلاف سبب شده است که بار دیگر ابتکار عمل از دولت سوریه گرفته شود و وضع تازه پیروزی دولت در جنگ داخلی با ابهاماتی جدی مواجه شود.اما واقعیت آن است که به رغم همکاری راهبردی دو کشور در این ائتلاف جدید، چه ریاض و چه آنکارا نمی توانند از مشکلات پیش روی خود در اجرای منویات و اهداف اختصاصی خود در بحران سوریه غافل بمانند.برای نمونه پس از تنش اخیر در روابط ترکیه و روسیه، توان ترکیه برای تحرک میدانی در سوریه کاهش یافت و به این ترتیب ترکیه نخواهد توانست در خدمت یکی از مهم ترین اهداف تاسیس شورای همکاری راهبردی باشد.

از سوی دیگر،عربستان نیز نمی تواند روی ترکیه در دشمنی با ایران که مواضع استراتژیک با سوریه دارد،حساب کند.به عبارت دیگر ترکیه هیچگاه و به رغم دشمنی تصاعد یابنده با نظام سوریه شریک دشمنی عربستان با ایران نمی‌شود.این امر به معنای آن است که هر گونه ائتلاف و راهبرد‌های همکاری جویانه ترکیه و عربستان در مداخله بحران سوریه به معنای تشدید بحران این کشور خواهد بود. به هر حال، باید توجه داشت که ائتلاف ریاض و آنکارا هم نخواهد توانست مانعی در راه پیروزی‌های دولت و ارتش سوریه در نبرد با تروریست‌ها شود.

http://aftabeyazd.ir/?newsid=27408

ش.د9406032