سیاست‌های ریاض مبهم است

(روزنامه آفتاب‌يزد - 1396/06/22 - شماره 4991 - صفحه 10)

* جناب سفیر! در ابتدا از تحولات اخیر سوریه و بمباران مرکز متعلق به ارتش سوریه بوسیله جنگنده‌های اسرائیلی شروع می کنیم؛ بسیاری از تحلیلگران این اقدام را پیام اسرائیل به روسیه دانستند. آیا روسیه این رویداد را به خود مربوط می داند؟

** من در این باره اطلاعات بیشتری ندارم و به این قضیه از این زاویه نگاه نمی کنم. معضل بمباران‌های اسرائیل قبل از حضور روسیه در سوریه وجود داشت و وضعیت با گذشته تغییری نکرده است. اهداف روسیه در منطقه مشخص است و نیروهای روسی هدف روشنی دارند و مبارزه با تروریسم را در اولویت اهداف خود قرار داده اند. اما در رابطه با اسرائیل، مسکو و تل آویو توافق کرده اند که برخورد هوایی بین آنها اتفاق نیفتد. مسئله بمباران‌ها به سوریه و حزب الله مربوط می شود و به روسیه ربط پیدا نمی کند.

* اما این بمباران‌ها ارتش سوریه و حزب الله را که متحد روسیه هستند هدف قرار داده است.

** حرفم را تکرار می کنم؛ ما با اسرائیل توافق کرده ایم که برخورد هوایی با یکدیگر نداشته باشیم. ما و ارتش سوریه و حزب الله در موضوع مبارزه با تروریسم متحد هم هستیم و این مسئله هدف اصلی روسیه در منطقه است. اما در خصوص اینکه همزمان، حملات دیگری در کار باشد و این حمله‌ها چقدر بر عملیات کنونی تاثیر داشته باشد نمی توانم نظر بدهم چون کارشناس نظامی نیستم. همچنین بعید می دانم که این بمباران حاوی پیامی برای روسیه باشد. فکر می کنم پیام‌ها مربوط به طرف دوم قضیه باشد. در خصوص روسیه، درگیری با اسرائیل مطرح نیست.

همان روزهای اول حضور روسیه در سوریه تماسی بین روسیه و اسرائیل برقرار شد و توافق شد که هیچ برخوردی از این قبیل اتفاق نیفتد. عدم وقوع برخورد یک مسئله گذرا نیست و به نظر من نیازی به صحبت در این قضیه نیست تا حرف‌ها منجر به تحریک برخی طرف‌ها نشود. موضع ما کاملا روشن است. ما نمی خواهیم کار به برخورد بین روسیه و اسرائیل کشیده شود و اولویت ما مبارزه با تروریسم و آزادسازی خاک سوریه از تروریسم است.

* آیا اسرائیل از روسیه ضمانت‌هایی گرفته تا جلو حضور حزب الله و ارتش سوریه را در جنوب سوریه بگیرد؟

** ما هیچ حرفی در خصوص نگرانی اسرائیل از پیشروی‌های ارتش سوریه نشنیده ایم. صحبت‌هایی درباره ایران و حزب الله می شنویم.

* آقای سفیر! آیا این حرف شما به معنای آن است که اسرائیل هیچ اعتراضی به حضور ارتش سوریه در مرزهای جولان ندارد؟

** موضوع جولان به نزاع عربی - اسرائیلی مربوط می شود و روسیه تلاش می کند با عملیات صلح به این نزاع خاتمه دهد. رویدادهای امروز مربوط به گروه‌های مسلح است و هدف ارتش سوریه و متحدان آن است که همه اراضی سوریه از دست تروریست‌ها آزاد شود. از نظر ما حاکمیت سوریه در تمام خاک این کشور به معنای حضور نداشتن هیچ یک از طرف‌ها در خاک سوریه است. واقعیت آن است که چشم انداز اسرائیل با نگاهی که روسیه به این قضیه دارد متفاوت است. اسرائیل از ناحیه ایران و حزب الله احساس نگرانی می کند اما ما خواستار بیرون راندن یا نابودی تروریست‌های موجود در خاک سوریه هستیم و در این چارچوب با همه کسانی که با تروریست‌ها می جنگند همکاری می کنیم.

* احتمال می دهید اسرائیل برای جبران آنچه شکست خود در سوریه می پندارد به سوریه یا حزب الله حمله کند؟

** درست است؛ اسرائیل از رویدادهای سوریه ناراحت است اما درباره اینکه بخواهد جنگی به راه بیندازد من اطلاعاتی در این زمینه ندارم. شخصا بعید می دانم در شرایط کنونی جنگی به راه بیفتد همچنین دلایلی نیز نداریم که نشان از وقوع چنین احتمالی داشته باشد.

* اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهد روسیه تصمیم دارد علیه هرگونه قطعنامه شورای امنیت که حزب الله را هدف قرار می دهد از حق وتو استفاده کند. این اطلاعات چقدر صحت دارد؟

** ما در مرحله کنونی یک سری موضع گیری‌های اصولی داریم. اولویت ما مبارزه با تروریسم داعش و النصره و گروه‌های متحد آنهاست. ما با ارتش سوریه و همه متحدان آن از جمله حزب الله همکاری داریم و قطعنامه‌های غربی در خصوص تروریستی بودن حزب الله را درست نمی دانیم. ما به هیچ وجه حزب الله را یک گروه تروریستی نمی دانیم بلکه برعکس این حزب با گروه‌های تروریستی در حال نبرد است. این یک موضع اصولی برای روسیه است و ما آن را از پشت همه تریبون‌های بین‌المللی اعلام می کنیم. اما من شخصا وظیفه اعلام موضع درباره استفاده یا عدم استفاده از حق وتو را ندارم. این مسئله از سوی رهبران روسیه و نماینده این کشور در سازمان ملل اعلام می شود.

* جناب سفیر! دشمنی اسرائیل با لبنان برای همه معلوم است و در عین حال شما همزمان روابط خوبی با لبنان و با اسرائیل دارید. اسرائیل در منطقه و در سوریه حضور دارد و گاهی برخوردهایی نیز اتفاق می افتد. این مسئله را چطور مدیریت می کنید؟

** ما با اسرائیل توافق کرده‌ایم که برخورد هوایی اتفاق نیفتد و این از نظر ما کافی است. اما در بعد سیاسی، روسیه با همه حتی با طرف‌های درگیر در سطح منطقه گفتگو می کند و این از جمله نقاط برجسته موضع روسیه است که امکان تاثیرگذاری در اوضاع منطقه را فراهم می کند. ما در سوریه با نظام کار می کنیم و در عین حال با ترک‌ها و سعودی‌ها نیز گفتگوهایی برای دستیابی به راه حل سیاسی داریم. ایده مناطق کاهش تنش در سوریه در جریان تماس‌هایی که با ترک‌ها داشتیم متولد شد و ترک‌ها با گروه‌های مسلح سوریه ارتباط دارند. روسیه با همه ارتباط دارد.

اما در خصوص نزاع عربی – اسرائیلی ما در طول دهه‌های گذشته سیاست رابطه با طرف عربی و طرف اسرائیلی را در پیش گرفته و به دنبال راه حل جامعی برای این نزاع و حل قضیه فلسطین بر اساس قطعنامه‌های صادر شده از شورای امنیت بوده ایم. روسیه در مرحله کنونی نیز سیاست‌های خود را ادامه می دهد و ما امیدواریم از این مشکلات بغرنج منطقه خلاص شویم. اما در رابطه با عملیات صلح و سازش بین اعراب و اسرائیل ما ترجیح می دهیم صلح عادلانه و همه جانبه اتفاق بیفتد و برای رسیدن به این هدف، روابط دو جانبه خود را با همه طرف‌ها ادامه می دهیم.

* به موضوع سوریه و اوضاع میدانی آن برگردیم. بعد از جنگ دیرالزور که «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری سوریه آن را پیروزی راهبردی نامید، چه وضعیتی پیش خواهد آمد؟

** ما در سال‌های گذشته در یک چارچوب کار کرده ایم که می توان آن را اصول ثابت سیاسی ما درباره آینده سوریه به شمار آورد. این اصول زیربنای بیانیه ژنو بود و در قطعنامه شماره 2254 شورای امنیت به آن اشاره شد. بر اساس این اصول، طرح‌های مختلف ارائه شد و تلاش‌هایی برای گفتگوهای ژنو از طریق سازمان ملل انجام گرفت و این روند تا امروز با هدف دستیابی به مصالحه سیاسی ادامه دارد. اما در بعد میدانی تلاش‌هایی بوده تا بین ایالات متحده و روسیه تفاهم صورت گیرد. آتش بس حلب نتیجه این تفاهم بود اما آمریکایی‌ها در دولت اوباما این تفاهم را به شکست کشاندند. برای ایجاد راه حل در حلب وارد همکاری با ایران و ترکیه شدیم و موفق شدیم.

آنجا بود که گفتگوهای آستانه پایه گذاری شد و این روند به توافق درباره چهار منطقه کاهش تنش انجامید. سه مورد از این مناطق آماده است و یک مورد در ادلب جریان دارد. ما امیدواریم این کار در مرحله آینده تکمیل شود. به زودی نشست جدیدی در آستانه برگزار خواهد شد. این نشست به رویکرد امنیتی و سرو سامان دادن به امور میدانی و گفتگو درباره اوضاع انسانی اختصاص خواهد یافت. مایلم اینجا به یک مسئله مهم برای روسیه اشاره کنم و آن اینکه ترتیب امور میدانی در مناطق کاهش تنش یک وضعیت موقت است و نباید به آن اهمیت سیاسی ویژه ای داده شود.

* منظورتان چیست که نباید اهمیت سیاسی ویژه ای قائل شد؟

** منظورم این است که این وضعیت یک وضعیت موقت است و تغییر خواهد کرد و زمینه ساز تقسیم سوریه یا بده بستان‌ها یا تقسیم و نفوذ نخواهد شد. چون بعضی‌ها فکر می کنند ایده مناطق کاهش تنش مقدمه ای برای تقسیم سوریه است اما این حرف درست نیست. لازم بود تاکید کنم که این وضعیت موقتی است و صرفا بعد امنیتی دارد و فاقد بعد سیاسی است.

* در این میان وضعیت سیاسی سوریه به چه سمتی حرکت خواهد کرد؟

** بعد سیاسی از طریق گفتگوی ملی بین سوری‌ها تحقق پیدا می کند و نتیجه مصالحه‌هایی است که در مناطق مختلف سوریه انجام می گیرد و از طریق تلاش‌هایی که برای گفتگو بین مسئولان روسیه و معارضان مقیم خارج در ژنو دنبال می شود، قابل تحقق است.

طبیعتا یک مشکل این است که معارضان مقیم خارج، موضع یکپارچه ای ندارند. یک گروه از معارضان هستند که می توان آنها را ملی حساب کرد و می توانند در آینده سیاسی کشور نقش داشته باشند. برخی از معارضان نیز وجود دارند که شرط و شروط غیر عملی مطرح می کنند.

* منظورتان شرط کناره گیری بشار اسد است؟

** بله به نظرم این موضع با هدف به تعطیلی کشاندن گفتگوها مطرح می شود. این شرط غیرواقعی است و امکان تحقق ندارد. ما فکر می کنیم امروز و با تحولات میدانی و پیشرفت‌ها در زمینه مبارزه با تروریسم فرصت واقعی برای عبور از موانع به وجود آمده است و این باعث ایجاد انگیزه سیاسی در طرف‌های مذاکره می شود. طبعا باید تاکید کرد که دو مسئله تغییر نظام و کناره گیری اسد از ریاست جمهوری مطرح نیست. ما امیدواریم گفتگو با معارضان سوری در ژنو ادامه یابد و روند مثبت تری از قبل داشته باشد.

* سیاست‌های عربستان در لبنان و سوریه را چطور ارزیابی می کنید؟ آیا فکر می کنید ریاض درصدد تغییر سیاست‌های خود در این دو کشور است؟

** می خواهم در ابتدا سیاست روسیه را یادآور شوم که بر پایه گفتگو با همه از جمله عربستان بنا شده است. ما با وجود اختلاف‌هایی که با عربستان در پاره ای مسائل در سوریه داریم گفتگوی خود را با ریاض و آنکارا و طرف‌های دیگر ادامه می دهیم چرا که این شیوه را سازنده در حل مسائل می دانیم. ما به دنبال قطع رابطه نیستیم بلکه به دنبال همکاری و تعامل هستیم و این کلید فهم عملکرد سیاسی روسیه است. ما منافع مشترکی با عربستان و دیگر کشورهای خلیجی داریم و همکاری‌های دو جانبه بین روسیه و این کشورها وجود دارد.

در رابطه با موضع عربستان به نظرم عربستان در برهه اخیر موضوع سوریه اصرار بر (موضع خاصی) داشتند اما بعید نمی دانم که سعودی‌ها از تصور سوریه بدون بشار اسد دست برداشته باشند. احتمالا پیشرفت اندکی در طرف سعودی روی داده ولی کافی نیست. چیزی که برای ما اهمیت دارد عملکرد است نه گفته‌ها. امیدواریم عربستان بر معارضان سوری تاثیر گذاشته باشد. کمک‌ها به تروریست‌ها باید متوقف شود و این مسئله در مرحله پیش رو مشخص خواهد شد و خواهیم دید که آیا تغییری در این زمینه روی داده است یا نه.

* شما درباره تغییر اندک در سیاست‌های سعودی سخن می گویید؛ همچنین نشانه‌هایی نیز از روی آوردن اندک عربستان به ایران به چشم می خورد. با این وجود ما شاهد سخنان السبهان وزیر سعودی علیه حزب الله هستیم که به تنش دامن می زند. این تناقض را چطور تفسیر می کنید؟

** در حقیقت هم نشانه‌هایی وجود دارد که می توان آن را به معنای تلاش برای آرام کردن فضای بین عربستان و ایران تعبیر کرد. اما سخنان الجبیر و السبهان با این تلاش‌های مثبت تناقض دارد.

من جوابی برای این وضعیت ندارم. صحنه مبهم و غیر شفاف است. شخصا نمی فهمم چرا السبهان این حرف را مطرح کرده که لبنانی‌ها باید انتخاب کنند که با حزب الله باشند یا ضد آن. ما این اسلوب را به کار نمی بریم. معنای این حرف دعوت به تقسیم است. باید پرسید آیا خواسته این است که جامعه لبنان تقسیم شود؟ به اعتقاد من جامعه جهانی باید مردم را کمک کند تا به نقاط مشترکی که منجر به توافق ملی می شود دست پیدا کنند. اما اینکه گفته شود با این باشید یا با آن؛ این حرف کمکی به زندگی مسالمت آمیز نمی کند.

* به موضوع روابط آمریکا و روسیه بپردازیم. آیا می توان گفت امکان دور نگه داشتن پرونده‌های مورد اختلاف بین واشنگتن و مسکو از تفاهم صورت گرفته بین آن دو در سوریه وجود دارد؟

** ما امیدواریم وضعیت بهتر شود و اختلافات موجود بر پرونده سوریه تاثیر منفی نگذارد. ما آمادگی این را داریم در فرصت‌های به دست آمده با آمریکایی‌ها همکاری داشته باشیم ولو اینکه این همکاری فقط در یک مسئله باشد. متاسفانه الان فضای منفی حکمفرماست و به نظر می رسد این فضا تا مدت طولانی باقی بماند. آمریکایی‌ها به دنبال همکاری با روسیه نیستند. حمله‌ها به روسیه و تحریم‌های مالی علیه آن ادامه دارد و آنها به فکر خسته کردن اقتصاد ما هستند. در اوکراین مسئولان کی‌یف توافق مینسکیا را اجرا نمی کنند و امروز موضوع استقرار نیروهای حائل با روسیه را مطرح کرده اند. آمریکایی‌ها از اوکراین حمایت می کنند چون این رفتارهای کی‌یف تاثیر منفی بر روسیه دارد.

واقعیت آن است که در بسیاری از پرونده‌ها نقطه نظرات مشترکی وجود ندارد. فقط آنها در برخی موضوعات به ویژه در سوریه رفتار پراگماتیستی و مصلحت طلبانه ای دارند. تحولات میدانی به نفع ارتش سوریه و متحدان آن رقم خورده و امروز ارتش سوریه ابتکار عمل را به دست دارد. پیشرفت‌هایی نیز در روند مذاکرات آستانه مطرح است. آمریکایی‌ها می خواهند برخی پایگاه‌های نظامی خود را که در سوریه ساخته اند تثبیت کنند. ما موضع روشنی در این باره داریم و معتقدیم هر گونه فعالیت نظامی بدون هماهنگی با دولت سوریه غیر قانونی است. فعالیت‌های نظامی آمریکا در سوریه حتی اگر علیه تروریسم صورت گیرد غیر قانونی است. همچنین ما شاهد بمباران‌های بی هدف امریکا در سوریه هستیم که جنایت‌هایی علیه غیرنظامیان رقم می زند. ما این رفتارهای امریکا را محکوم می کنیم.

* با این وجود از موضع آمریکا در خصوص تفاهم درباره سوریه اطمینان خاطر دارید؟

** ما باید درباره احتمال تغییر اسلوب آمریکا در سوریه محتاطانه رفتار کنیم. سوابق آمریکا نشان می دهد که به بهانه سلاح شمیایی، بمباران‌هایی علیه برخی پایگاه‌های سوریه انجام داده و این رفتارها ممکن است تکرار شود. باید جانب احتیاط را در نظر گرفت. احتمال افزایش تنش و تغییر مواضع وجود دارد. درست است که تحولات میدانی دست برتر را به محور مقاومت و روسیه داده اما باید نسبت به تغییر موضع امریکا محتاطانه رفتار کرد.

* اتهامات آمریکا به ایران و ادعای بر هم زدن امنیت و ثبات منطقه را چطور ارزیابی می کنید؟ روسیه در قبال این اتهام زنی‌ها چه موضعی دارد؟

** باید خیلی روشن حرف بزنم. روسیه ایران را در بسیاری از موضوعات شریک خود می داند. همکاری‌های زیادی در مبارزه با تروریسم بین دو طرف وجود دارد و ما معتقدیم ایران در کنار روسیه و دوشادوش آن با تروریسم در حال جنگ است. اما در خصوص سخنان آمریکا و اسرائیل که ایران را متهم به برهم زدن امنیت منطقه کرده اند، این مسئله از منافع ذاتی دو کشور ناشی می شود. حرف‌هایی که اینها می زنند برای روسیه قانع کننده نیست. اولویت باید به سیاست و حقیقت داده شود نه به پروپاگاندا و تبلیغات و تزویر. ما تمایل زیادی به آرام کردن فضای منطقه داریم و از همه کشورها می خواهیم به اندازه حجم طبیعی خود و به دور از توسعه طلبی و طمع ورزی رفتار کنند. روسیه این چیزها را در ایران مشاهده نمی کند. ما مطمئنیم که ایران به دنبال آرام کردن اوضاع است.

وقتی اتفاقات تونس و مصر و لیبی و سوریه پیش آمد تحولات به سرعت اتفاق می افتاد و تعداد زیادی از عناصر مسلح تروریستی به این کشورها راه پیدا کردند. به گروه‌هایی که در برابر نظام ایستاده بودند

سلاح داده شد و این تروریست‌ها به طرف‌های بین المللی و منطقه ای شناخته شده ای وصل بودند. اینها فکر می کردند نظام ظرف یکی دوهفته سرنگون خواهد شد. موضع ایران و روسیه و مقاومت این بود که از دولت سوریه حمایت کنند آنوقت یک عده شروع به صحبت درباره دخالت‌ها کردند؛ همان‌هایی که به تروریست‌ها در برابر دولت قانونی سوریه کمک کرده بودند. اینها واقعیت‌هایی است که نباید فراموش کرد.

منبع: ایرنا

http://aftabeyazd.ir/?newsid=84134

ش.د9602482