انتخابات عراق؛ از سراب امیدهای آمریکا تا آتش در صندوق های رای

انتخابات پارلمانی عراق در سال ۲۰۱۸ دومین انتخابات پارلمانی این کشور بعد از خروج کامل اشغالگران آمریکایی (سال ۲۰۱۱) و چهارمین انتخابات بعد از سقوط رژیم صدام به شمار می‌رود. این انتخابات که در ۱۲ می سال جاری میلادی برگزار شد تا تکلیف ۳۲۸ کرسی مجلس نمایندگان عراق با آراء مردمی مشخص شود، از این حیث اهمیت ویژه ای داشت که اولین انتخابات پس از شکست داعش در عراق بود و بیانگر نگاه مردم این کشور نسبت به اوضاع در چند سال گذشته هم تلقی می شد. براساس نتایج حاصله از انتخابات، ائتلاف «سائرون» شامل هواداران مقتدا صدر و چند حزب دیگر از جمله حزب کمونیست عراق ۵۴ کرسی، ائتلاف «فتح» به رهبری هادی العامری، از رهبران حشد الشعبی ۴۷ کرسی، ائتلاف «نصر» به رهبری حیدر العبادی نخست وزیر کنونی عراق ۴۲ کرسی و ائتلاف «دولت قانون» به رهبری نوری مالکی ۲۵ کرسی به دست آوردند.

در نگاه اول به نتایج این انتخابات دو نکته جلب توجه می کند؛ نخست اینکه آنچه امریکایی ها امیدوار به رخداد آن بودند، محقق نشد. به باور ایالات متحده امریکا حیدر العبادی به عنوان نخست وزیری که در دوره او عراق موفق شده بود داعش را شکست دهد، می بایست با اختلاف قابل توجهی نسبت به دیگر گروه ها و جریان های سیاسی رای اول را به دست آورد. دومین نکته ای که از انتخابات اخیر عراق خود نمایی می کند ناکامی شخصیت های سیاسی سرشناسی همچون سلیم جبوری، رئیس پارلمان، ایاد علاوی، رهبر ائتلاف العراقیه، و مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان است که منتقد نتایج انتخابات بودند و این انتقاد با تحولات اخیر این کشور و موضوع آتش زدن صندوق های رای شکل جدیدی به خودگرفته است و منتقدان دیروز خواستار برگزاری دوباره انتخابات شده اند.

چالش های امریکا در دوره پس از انتخابات

برگزاری انتخابات پارلمانی اخیر در عراق بار دیگر ثابت کرد که رهبران امریکا و رسانه های این کشور همچنان چیزی درباره فضای سیاسی پیچیده این کشور نمی دانند؛ پیش بینی کارشناسان و صاحب نظران امریکایی این بود که حیدر العبادی نخست وزیر کنونی عراق که مورد حمایت ایالات متحده هم بود در این انتخابات پیروزی قاطعی به دست می آورد. اما آنچه که رخ داد این بود که جریان تحت رهبری یک روحانی شیعه نسبتا تندرو به نام مقتدا صدر توانست در بین تشکل ها و گروه های سیاسی مختلف بیشترین کرسی پارلمان آینده عراق را به خود اختصاص دهد؛ کسی که به شدت با برنامه های سیاسی امریکایی ها در خاورمیانه مخالف بوده و تاکید ویژه هم روی ضرورت خروج کامل نیروهای امریکایی از عراق دارد.

امریکایی ها قدرت گرفتن صدر در صحنه سیاسی عراق را نگران کننده می دانند اما در عین حال بر این باورند که او یک برتری هم نسبت به دیگران دارد و آن اینکه مخالف نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق است. درواقع امریکایی ها امیدوار هستند که مواضع تندی که از سوی مقتدا صدر بروز داده می شود باعث شود تا اعراب و فارس ها دشمنی قدیمی که بین آنها وجود داشته است را همچنان ادامه دهند. امیدی که دوام چندانی نیاورد و مواضع اخیر صدر نشان داد سرابی بیش نیست.

یکی دیگر از نگرانی هایی که امریکایی ها از نتایج حاصله از انتخابات عراق دارند، نسبت به دومین گروه پیروز انتخابات یعنی ائتلاف «الفتح» است؛ ائتلافی که از نگاه امریکایی ها نقطه مقابل جریان صدر در موضع گیری نسبت به ایران می باشد و همپیمان جمهوری اسلامی در عراق تلقی می شود. اما وجه مشترک هر دو گروه سیاسی پیروز انتخابات این است که به شدت مخالف امریکایی ها هستند واز همین رو تصور اینکه نتیجه انتخابات اخیر عراق تا چه اندازه برای امریکایی ها ناامیدکننده بوده کار چندان دشواری نیست.

همان گونه که گفته شد انتظار امریکایی ها این بود که حیدر العبادی با فاصله قابل توجهی پیروز انتخابات عراق باشد، اما قرار گرفتن اتتلاف تحت رهبری او (النصر) در رتبه سوم باعث تعجب و حیرت کارشناسان و صاحب نظران امریکایی و غربی شد و در واقع برخی امیدواری هایی که امریکایی به او داشتند را به باد داد.

البته سیاست های اشتباه و عملکرد نادرست امریکایی ها نسبت به تحولات سیاسی صحنه عراق مسبوق به سابقه است؛ در دوره جورج بوش پسر و زمانی که نومحافظه کاران در امریکا قدرت داشتند، آنها روی شخصی همچون احمد چلبی رهبر حزب کنگره ملی عراق سرمایه گذاری کرده بودند تا اینکه پس از سرنگونی صدام قدرت را در عراق به دست گیرد. برای این منظور هم قبل از آغاز تهاجم امریکا به عراق میلیون ها دلار را در اختیار او قرار داده بودند. اما آنچه که رخ داد این بود که جریان تحت رهبری چلبی در انتخاباتی که برگزار شد تنها 5 درصد نتایج را به دست آورد.

ناکامی دیگر امریکایی ها در عراق را می توان در عملکرد دیگر همپیمان آنها، یعنی کردها، دید که روی موضوع برگزاری رفراندوم استقلال از عراق پافشاری کردند. اما با برگزاری این رفراندوم و نتایجی که در آن به دست آمد، کشورهای همسایه عراق به شدت با این اقدام کردها مخالفت کردند و امریکا هم مجبور شد دست از حمایت کردها بردارد. از سوی دیگر عملکرد کردها باعث شد تا کردها منطقه مورد مناقشه کرکوک را هم به دولت مرکزی عراق واگذار کنند و حتی بسیاری از امتیازهایی را که از خودمختاری خود به دست آورده بودند هم از دست بدهند.

در انتخابات اخیر هم پیش بینی امریکایی ها این بود که حزب دموکرات تحت رهبری مسعود بارزانی پیروزی قاطعی در مناطق کردی به دست آورد، اما آنچه که رخ داد تقسیم آراء بین حزب بارزانی، اتحادیه میهنی کردستان، گروه گوران و دیگر احزاب کردی بود.

به هر حال، نتیجه انتخابات اخیر عراق به امریکایی ها نشان داد که نفوذ این کشور در صحنه سیاسی این کشور محدود است و باید در سیاست هایی که در قبال آن دارند تجدید نظر کنند و راهبردی را دنبال کنند که نتیجه آن خروج سریعتر از باتلاق عراق باشد.

آتش زدن صندق های رای و آینده پرابهام عراق

درحالی که گروه های سیاسی ناکام انتخابات اخیر روی موضوع وقوع تخلفات گسترده در این انتخابات تاکید داشتند و در حوزه های مختلفی معترضان به نتایج انتخابات خواستار شمارش دستی آراء شده بودند، پارلمان این کشور رای به شمارش دستی آراء داد و حتی برخی با ادعای تقلب در انتخابات خواستار برگزاری دوباره آن شدند. تنها چند روز پس از مصوبه پارلمان، آتش سوزی گسترده ای در محل جمع آوری و نگهداری نیمی از صندوق های رای حوزه انتخابیه بغداد (پرجمعیت ترین استان عراق و 71 کرسی از مجموع 328 کرسی پارلمان هم به همین حوزه انتخابی اختصاص دارد) رخ داد. این آتش سوزی در ساختمانی رخ داد که متعلق به وزارت بازرگانی در حی الرصافه بود و صندوق های رای توسط کمیساریای مستقل انتخابات در آن انبار شده بود.

درپی این آتش سوزی برخی از مسئولان امر اعلام کردند آتش سوزی تنها به تجهیزات مربوط به شمارش آراء سرایت کرده است؛ «سعد معن» سخنگوی وزارت کشور عراق اعلام کرد که آتش سوزی تنها در یکی از انبارها رخ داده است که محل نگهداری تجهیزات الکترونیکی و اسناد بوده و نیروهای آتش نشانی مانع از گسترش دامنه آن به دیگر مخزن ها شده اند. در همین رابطه «معن الهیتاوی» از مسئولان کمیسارهای عالی مستقل انتخابات عراق هم تاکید کرد که دامنه آتش سوزی به محل نگهداری صندوق ها و برگه های رای نرسیده است.

به رغم توضیحاتی که از سوی مسئولان در خصوص آتش سوزی داده شده است و با وجود اینکه از سوی دستگاه قضایی هم 4 نفر به اتهام دست داشتن در آتش سوزی محل نگهداری صندوق های رای دستگیر شده اند، اما برخی از جریان های سیاسی ناکام انتخابات همچنان بر وقوع تقلب گسترده در انتخابات تاکید می کنند و این آتش سوزی را دلیلی بر صحت ادعای خود می دانند؛ سلیم الجبوری رئیس پارلمان عراق، از رهبران همین جریان های سیاسی ناکام است که با تاکید بر ضرورت برگزاری دوباره انتخابات در سخنانی اظهار داشت: «آتش زدن محل نگهداری صندوق های رای در منطقه رصافه بغداد اقدامی عمدی و جرمی برنامه ریزی شده بود که با هدف پنهان کردن تقلب صورت گرفته در انتخابات و دروغ گویی به ملت عراق برای تغییر اراده و انتخاب های آن صورت گرفته است.»

به هر حال، فارغ از اینکه چه جریان هایی در پشت پرده ماجرای آتش سوزی صندوق های رای دست داشته اند، تردیدی نیست که برخی از قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و مشخصا  ایالات متحده امریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی بیشترین بهره را از ماجرایی خواهند برد که می تواند به تشدید تنش های سیاسی و امنیتی در عراق منجر شود و به بی ثباتی در این کشور دامن بزند، بخصوص آنکه نتایج انتخابات اخیر برای آنان خوشایند نبوده است.