- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
روزنامه کیهان **
اسدالله آخرین قربانی فرانکنشتاین نیست
200 سال پیش مری شلی نویسنده انگلیسی «فرانکنشتاین» را نوشت. داستانی مشهور که تاکنون اقتباس‌های سینمایی متعددی از آن انجام شده و نام آن وارد مدخل دایره‌ًْالمعارف‌ها نیز شده است. ماجرا درباره دانشمندی جوان و ماجراجو به نام فرانکنشتاین است که محصول فعالیت‌های عجیب و غریبش، موجودی هولناک و هیولاوار می‌شود. موجودی که از پیوند اندام مردگان ساخته شده و با نیروی الکتریکی جان می‌گیرد و زنده می‌شود. این موجود ترسناک از کنترل خالق خود نیز خارج شده و تبدیل به تهدیدی جدی برای فرانکنشتاین جوان می‌شود تا جایی که از آن می‌گریزد. بعدها این هیولای خطرناک به نام خالق خود معروف شد.
خالق برجام، وزارت امور خارجه کشور است. شواهد و قرائن جدی نشان می‌دهد برجام به سرعت در مسیر تبدیل شدن به «فرانکنشتاین» عالم دیپلماسی حرکت می‌کند. اگر تا چند ماه پیش خسارت‌های برجام محدود به مواردی مانند ضربه زدن جدی به فناوری و توان هسته‌ای کشور، ایجاد توقعات کاذب اقتصادی، عدم تحقق وعده‌هایی همچون رفع تحریم‌ها، ایجاد بستر نفوذ و ... بود، اینک فرانکنشتاین به تهدیدی برای خالق خود تبدیل شده است.
شواهد از مدت‌ها پیش آشکار شده بود. وقتی اواخر بهمن ماه سال گذشته آقای ظریف برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ، راهی آلمان شد و قرار بود از آنجا به مسکو سفر کند، فرودگاه مونیخ از تامین سوخت هواپیمای آقای ظریف و دیگر دیپلمات‌های کشورمان خودداری کرد. شرکت‌های سوخت‌رسانی مستقر در این فرودگاه به بهانه تحریم‌های آمریکا، از تامین سوخت سر باز زدند. ولفگانگ ایشینگر، رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ گفت با زحمت و تلاش‌های زیاد بالاخره موفق به سوخت‌رسانی به هواپیمای ظریف شده و چیزی نمانده بوده که ماجرا تبدیل به یک آبروریزی دیپلماتیک شود. دقت کنید که این ماجرا حدود سه ماه پیش از خروج آمریکا از برجام رخ داده بود. زنگ‌ها به صدا در می‌آیند حتی اگر گوشی برای شنیدن وجود نداشته باشد.
این روند از چند ماه پیش وارد مرحله‌ای جدید و خطرناک شده است. خردادماه دو دیپلمات کشورمان از هلند اخراج شدند. برخلاف رویه معمول دیپلماتیک، وزارت امور خارجه نه تنها دست به اقدام متقابل نزد بلکه حتی از رسانه‌ای کردن موضوع نیز امتناع کرد و صرفاً زمانی که دولت هلند ماجرا را برملا کرد، سفیر وقت این کشور در تهران احضار و مراتب اعتراض، ابلاغ شد. چیزی شبیه به اینکه کسی به شما دو سیلی بزند و شما در پاسخ به طرف بگویید؛ این کار خوبی نبود! واکنش ضعیف دولت به گستاخی دیپلماتیک هلند، همانطور که قابل پیش‌بینی بود، راه را برای اقدامات خصمانه دیگر باز کرد. اخراج چند هفته پیش یک دیپلمات ایرانی از فرانسه از جمله این اقدامات بود.
در این میان قابل تامل‌ترین مورد مربوط به دستگیری دیپلماتی دیگر است. 108 روز از بازداشت غیرقانونی آقای اسدالله اسدی دیپلمات کشورمان در اتریش، از سوی آلمان می‌گذرد. این دیپلمات کشورمان پس از 100 روز بازداشت در آلمان، سه‌شنبه هفته گذشته تحویل بلژیک شده است. دستگیری یک دیپلمات با اتهامات واهی و اثبات نشده و بازجویی و بازداشت چند ماهه وی، بدعتی در روابط بین‌الملل است که سنگ بنای رویه‌ای خطرناک را در روابط کشورها و برخوردهای امنیتی با عناصر دیپلماتیک می‌گذارد.
نقطه اصلی و تعیین کننده این ماجرا آنجاست که برخی کشورهای اروپایی سالهاست به پایگاه و پناهگاهی برای گروهک‌های تروریستی و تجزیه‌طلب تبدیل شده‌اند و عملاً به این گروهک‌ها سرویس های متنوعی ارائه می‌کنند. برخورد ضعیف دستگاه دیپلماسی کشور با این موضوع، کشورهای اروپایی را دچار توهم کرده و باعث شده عملاً جای بدهکار و طلبکار عوض شود. فرانسه، آلمان، هلند، انگلیس، دانمارک و چند کشور دیگر اروپایی به طور رسمی میزبان و حامی این گروهک‌ها هستند.
چندی پیش ده‌ها تن از نیروهای پلیس فرانسه به یک مرکز فرهنگی ایران در این کشور یورش بردند، برخی را بازداشت کردند و رفتاری توهین‌آمیز و تهاجمی از خود بروز دادند. اتهامی که فرانسه به این مرکز فرهنگی و فعالانش وارد کرده در نوع خود جالب است؛ فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای علیه اسرائیل! رژیم آپارتاید اسرائیل روزانه فلسطینی‌ها را سرکوب و سلاخی می‌کند و کشوری که مدعی مهد دموکراسی است، به یک مرکز فرهنگی در خاک خود به اتهام حمایت از مظلومان فلسطینی و اعتراض به جنایتکاران صهیونیست یورش می‌برد. همان فرانسه‌ای که میزبان قاتلان 17 هزار ایرانی است و به هر بهانه‌ای جمهوری اسلامی ایران را متهم به نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم می‌کند!
انفعال دستگاه دیپلماسی کشور در قبال رفتارها و مواضع گستاخانه و تهاجمی اروپا ناشی از راهبرد برجامی دولت است. برای حفظ برجام، حتی نباید خبر اخراج دیپلمات‌هایمان را منتشر کرد چه برسد به اقدام متقابل و اخراج دیپلمات‌های کشور مقابل. نوع برخورد و مواضع اروپایی‌ها نشان می‌دهد، احتمالاً مقامات آنها پشت درهای بسته، نفس ادامه حضور خود در برجام را به عنوان یک امتیاز به طرف ایرانی می‌فروشند و اگر کسی به آنها بگوید بالای چشم آبی‌تان ابروست، قهر کرده و با خروج از برجام به آمریکا ملحق می‌شوند. پس باید هر اقدام خصمانه، غیرقانونی و توهین‌آمیزی را تا جایی که می‌شود پنهان کرد و وقتی هم که عیان شد به موضع‌گیری‌های شفاهی و بدون پشتوانه عملی بسنده کرد که مبادا اروپا پشت ما را خالی کند! این همه تسامح برای حفظ برجامی است که هنوز دولت و وزارت خارجه نتوانسته‌اند یک دستاورد برای آن بتراشند!
نکته مهم دیگر آن است که دستگاه دیپلماسی، فعالیت رسانه‌ای در این زمینه را نه تنها یک ابزار دیپلماتیک نمی‌داند بلکه معتقد است فعالیتی مزاحم و مانع از رسیدن به اهداف است. آنان به طور خاص در مورد پرونده آقای اسدالهی به‌شدت مخالف هرگونه فعالیت و اقدام رسانه‌ای هستند و تا چندی پیش حتی از آوردن نام وی نیز امتناع می‌کردند. کافی است این نوع برخورد با یک پرونده را با پرونده مشابه دیگری در یک کشور اروپایی مقایسه کنید. پرونده نازنین زاغری به دلیل ارتباط آن با ایران، مورد مناسبی برای مقایسه است.
انگلیسی‌ها با ابزار رسانه از این جاسوس و مجرم امنیتی، چهره زنی مظلوم و دور از فرزند ساخته‌اند. با بهانه و بی‌بهانه تصاویر وی را در شبکه‌های تلویزیونی، صفحات اینترنتی و روزنامه‌های خود منتشر می کنند با داستانی انگلیسی و البته سوزناک! زنی که برای دیدار با خانواده‌اش به ایران رفت و بدون دلیل دستگیر و از فرزند خردسالش جدا شد. دستگاه دیپلماسی و رسانه‌های انگلیسی در این کمپین چنان با قدرت و هماهنگ عمل کردند که سفیر ما در لندن نیز تحت تاثیر قرار گرفت و با انتشار صفحه نخست چهار روزنامه انگلیسی که عکس اول خود را به زاغری اختصاص داده بودند، به این کمپین انگلیسی پیوست!
آقایان وزارت امور خارجه خود را کارشناسانی زبده و دیپلمات‌هایی کارکشته می دانند اما در استفاده از ساده‌ترین روش‌های دیپلماسی عمومی و درک تاثیر رسانه بر روابط بین‌الملل عاجزند و اگر هم به‌صورت نادر و موردی رسانه‌ای در این میدان وارد عمل شده و از منافع ملی کشور دفاع کند، مورد طعن و بی‌مهری نیز قرار می‌گیرد. طی این مدت طرف اروپایی تنها یک عکس تیره و تار و کاملاً حساب شده و منطبق با روایت مغرضانه خود از آقای اسدالهی منتشر کرده است. چرا نباید یک موج رسانه‌ای و مداوم برای فشار به اروپایی‌ها با هدف آزادی این دیپلمات کشورمان شکل بگیرد؟ چون ممکن است ناراحت شوند و مذاکرات حفظ برجام دچار خدشه شود؟! دستگاه دیپلماسی کشور باید اولین و مهم‌ترین ماموریت خود را حمایت و پشتیبانی همه جانبه از دیپلمات‌هایش بداند. شاید برخی در وزارت امور خارجه گمان کنند حفظ برجام ارزش فراموش کردن اخراج سه دیپلمات و دستگیری یک دیپلمات دیگر را دارد و برای این چهار نفر نباید بی‌جهت شلوغ بازی درآورد. تصوری خام و ساده‌اندیشانه است اگر کسی گمان کند اسدالله اسدی آخرین قربانی فرانکنشتاین برجام خواهد بود.
محمد صرفی
***************************************
روزنامه جمهوری اسلامی**
نشانه‌های تبانی
بسم‌الله الرحمن الرحیم
تدارک سفر مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا به ریاض و آنکارا برای حل و فصل بحران سیاسی – تبلیغاتی ناشی از قتل عمد جمال قاشقچی تبعه آمریکائی عربستانی توسط دژخیمان سعودی در کنسولگری عربستان در اسلامبول ابعاد تازه‌ای به این بحران داده است. اگرچه ادعا شده که این سفر برای پایان دادن به ماجرا تدارک شده ولی همین سفر در چنین سطحی نشان دهنده عمق فاجعه‌ای است که حل و فصل آن راهی غیر از ورود رئیس دیپلماسی آمریکا به ماجرا ندارد.
مشکل بزرگ این است که مطابق قوانین بین‌الملل هیچ کشوری نمی‌تواند از سفارتخانه و مراکز کنسولی برای برخورد، بازجوئی و امثال آن استفاده کند و تا همین جای قضیه هم طیف وسیعی از مشکلات حقوقی در میان است. بعلاوه عربستان حاضر نیست حتی جنازه جمال قاشقچی را هم تحویل بازماندگانش بدهد و در مورد سرنوشت جسد وی پس از قتل در کنسولگری عربستان پاسخگو باشد.
اینها دوستان نادان ترامپ هستند که باقیمانده حیثیت آمریکا را به کلی از میان برده‌اند و ترامپ برای سرپوش گذاشتن بر ماجرا از یکطرف و حفظ مناسبات پرسود با عربستان از سوی دیگر دچار دردسر بزرگی شده است. مقامات ترکیه در عین آنکه این روزها در مناسباتش با آمریکا هم با مشکلاتی مواجهند ولی با تلخکامی احساس می‌کنند که سعودی‌ها، ترکیه را به قصاب خانه مخالفین خود تبدیل کرده و قاشقچی را به راحتی سلاخی نموده ولی حاضر به قبول مسئولیت جنایات خود نیز نیستند.
آل سعود تعمداً به سیاست دفع الوقت متوسل شده‌اند و پیش از صدور مجوز ورود گروه تحقیقاتی ترکیه به کنسولگری، کارشناسان امنیتی سعودی وارد کنسولگری شده و سپس مقادیر قابل توجهی مواد شوینده برای پاکسازی محیط و عادی جلوه دادن همه چیز به کنسولگری انتقال یافته است. این اقدامات نشان می‌دهند هدف آن است که چیز مهمی عاید تیم تحقیقات جنائی ترکیه نشده و از شواهد موجود چنین بر می‌آید که این یک رفتار هماهنگ شده برای مختومه کردن پرونده قتل قاشقچی است و آمریکا و ترکیه با دریافت حق السکوت و در یک تبانی شرم آور درصدد لگدمال کردن خون قاشقچی هستند هر چند نمی‌توانند پرونده او را همچون جسمش نابود کنند.
بدین ترتیب ادعای جدید ترامپ که قتل قاشقچی را به «عناصر خودسر» نسبت داده، فریبی بیش نیست و بازتاب تلاش‌های ترامپ برای حفظ قراردادهای پرسود با عربستان به هر قیمت ممکن ارزیابی می‌شود. حتی اتحادیه اروپا هم نرمش و انعطاف آشکاری از خود نشان می‌دهد و فدریکا موگرینی صرفاً خواستار برخورد صادقانه ریاض و ارائه اطلاعات موثق شد و هیچ کدام تاکنون اصل جنایت را محکوم نکرده‌اند.
این تنها جنایت آشکار سعودی‌ها نیست. آنها پرونده‌های سیاهی در یمن، سوریه، عراق، لیبی و لبنان دارند ولی جای تعجب است که همین کشورهائی که برای قتل قاشقچی و پیامدهایش به تکاپو افتاده‌اند، در مورد سایر جنایات آل سعود از جمله جنایات جنگی در یمن به کلی ساکتند و حتی به نفع ائتلاف سعودی وارد عمل شده‌اند درحالی که ابعاد جنایات سعودی‌ها و همدستان شرور آنها در یمن هرگز با هیچ معیاری با قتل قاشقچی قابل مقایسه نیست.
شرم آور است که متولیان مدیریت جامعه جهانی در برابر جنایات جنگی آل سعود در یمن همچنان به سکوت مرگبار خود، آن هم به دلایل فرصت طلبانه و مبتنی بر منافع و مطامع شرم آور مالی ادامه می‌دهند.
این احتمال چندان دور از ذهن نیست که با استفاده از ماجرای قاشقچی، آل سعود تلاش کند بر جنایات خود در یمن سرپوش بگذارد و برای به زانو در آوردن مردم مظلوم یمن به جنایت ادامه دهد. ولی مردم یمن با مقاومت جانانه خود این توطئه آل سعود و حامیان آنها را مثل گذشته خنثی خواهند کرد. این انتظار منطقی به نظر می‌رسد که جامعه جهانی هزاران برابر آنچه نسبت به مرگ یک نفر حساسیت نشان می‌دهد نسبت به قتل عام یک ملت مظلوم نیز حساسیت نشان دهد ولی افسوس که وجدان سردمداران جامعه جهانی مرده است.
این سنت الهی است که اگر جباران و ظالمان فرصتی می‌یابند، قطعاً به زیان آنها تمام می‌شود چرا که با پرونده‌ای سیاه‌تر و کارنامه‌ای شرم آور باید پاسخگوی جنایات خود باشند که قتل فجیع قاشقچی کوچکترین نمونه آن است.
***************************************
روزنامه خراسان**
چند می گیری خلاصم کنی ؟!
دکترحامدرحیم پور
خیلی‌ها فیلم «کشتار با اره‌برقی در تگزاس» به کارگردانی کیم هنکل را دیده‌اند. فیلمی که به دلیل به نمایش درآوردن ترکیبی کنایه‌آمیز از خشونت و دیالوگ‌های آن معروف است.حالا سرنوشت ترسناک خاشقچی در استانبول را می‌توان با آن فیلم تشبیه کرد.14روز از ناپدید شدن او می‌گذرد اما هنوز خبری از سرنوشتش در دست نیست؛ نه جسدش در باغچه کنسولگری پیدا شده است ونه تصویری از او در زندان‌های ریاض. اما آن چه مشخص است هجمه‌ها ی جهانی است که علیه عربستان شکل گرفته است. بسیاری از رسانه‌ها و شرکت‌های تجاری از حضور در نشست سرمایه گذاری اقتصادی در عربستان یا «داووس صحرا» که بن سلمان امید بسیاری داشت تا از آن به عنوان یکی از پایه‌های –آن چه که اصلاحات خود در این کشور می‌خواند- رونمایی کند انصراف داده‌اند. صفحه اول بیشتر رسانه‌های جهان هر روز با تصاویر و خبرهایی از سرنوشت جمال خاشقچی و نقش دربار سعودی درباره این موضوع پر می‌شود و فضای مجازی نیز محل بحث‌های جدی و گاه حتی طنز کاربران در این باره شده است. در این فضا دیگر تکذیب، بی پاسخ گذاشتن گزارش‌ها و برخورد تند و هجومی نتوانسته و نمی‌تواند فشار را از روی آل سلمان کم کند و واقعیت‌اندک‌اندک خود را به دربار سعودی و ترامپ به عنوان حامی اصلی اش تحمیل کرده است تاجایی که آنها برای خروج از این مخمصه ترفند «قربانی سازی» و برجسته کردن نقش «خودسر‌ها » را در پیش گرفته‌اند. براین اساس به زودی در بیانیه‌ای رسمی مقامات سعودی درست 180 درجه متفاوت با آن چه تاامروز می‌گفتند قتل خاشقچی را پذیرفته‌اند اما آن را نتیجه رفتار خودسرانه بازجوها اعلام می‌کنند.شاید بدین جهت است که سی ان ان به نقل از مقامات سعودی خبر از «اشتباهی» کشته شدن خاشقچی داد.برخی رسانه‌ها هم نوشتند ولیعهد عربستان قصد دارد برای دور کردن خود از دایره اتهامات درباره قتل خاشقچی، سرکنسول عربستان در استانبول را به عنوان عامل قتل این روزنامه نگار سعودی معرفی کند.این احتمال وقتی قوت گرفت که دیشب «محمد العتیبی» سرکنسول سعودی در پی پایان ماموریت بازرسان ترکیه‌ای در داخل کنسولگری عربستان، استانبول را ترک کرده وبه ریاض رفت. ناگفته نماند که برخی اخبار تایید نشده هم حاکی از آن است که 15 نیروی امنیتی عربستان که آنکارا تصاویر آنها را منتشر کرد، به دستور بن سلمان به زندان افتاده‌اند.اکنون اگر چه سناریوهای متفاوتی از جمله احتمال طراحی مخالفان و شاهزادگان رقیب بن سلمان برای تضعیف وی و به هم زدن روابطش با ترامپ در این مسئله مطرح شده است اما رویه و رویکرد قبلی شاهزاده کم تجربه سعودی نشان می‌دهد او در تله‌ای که خود ساخته گرفتار شده است تله‌ای که ذی نفعان بین‌المللی بسیاری را بر گرد این فرصت جمع و شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی را نیز دستخوش خط کشی‌ها و معادلات جدید کرده است. از همان روزهای نخست مشخص بود که ترکیه هم با وجود سیاست اعلامی تند، رفتار اعمالی متفاوت و آرامی را در پیش گرفته است و به هیچ وجه نمی‌خواهد ماجرای خاشقچی به بحرانی بزرگ در روابط با عربستان تبدیل شود.اردوغان با حملات رسانه‌ای هدفمند و آزاد کردن تدریجی تصاعدی و حساب شده مدارک و اطلاعات موثق، توانست هم به عربستان و هم دولت ترامپ فشار بیاورد که تن به دادن امتیاز دهند. البته مشخص نیست دقیقا ترکیه در چه پرونده‌ها و مسائلی، هم از واشنگتن و هم از ریاض امتیاز گرفته است. این امتیازات می‌تواند درخصوص پرونده‌ها و اختلافات چند سویه مثل بحران سعودی -قطر و مسئله سوریه و کردها و. .. باشد.به هر حال، آب شدن یخ‌های روابط با عربستان برای ترکیه امتیاز کوچکی نیست. این کشور در سال‌های اخیر همواره تلاش کرد این اتفاق بیفتد، اما موانع بی شمار و اختلافات منطقه‌ای درباره کودتا در مصر و پرونده قطر و. .. چنین اجازه‌ای نمی‌داد. اگرچه این عرصه حتی پیچیده‌تر از این مسئله است و حتی برخی تحلیل گران از بازی تل آویو در پشت پرده این مسئله به منظور تعدیل و کاهش نفوذ و قدرت بن سلمان که با خرید‌های چند صد میلیاردی نظامی از آمریکا و باج دادن‌های کلان به ترامپ در حال عرض‌اندام بود سخن به میان می‌آوردند. به عبارتی تل آویو به رغم همسویی سیاسی با ریاض در شرایط فعلی به‌شدت نگران افزایش توان نظامی آل سعود در سایه این خرید هاست. با این حال مشخص هم نیست که آمریکا در مقابل این میانجیگری چه امتیازی از ریاض گرفته یا خواهد گرفت. فعلا ترکیه با مدیریتی حساب شده، توانسته هم روابط با آمریکا و هم با عربستان را بهبود ببخشد. آنکارا احتمالا این گونه خواسته است که به جای تنش‌زایی سیاسی، خدشه وارد شده به حاکمیت و امنیت خود را از طریق تحصیل این منافع و به خطر نینداختن منافع اقتصادی کلان دیگر (سرمایه‌گذاری‌های ده‌ها میلیاردی سعودی‌ها در ترکیه) جبران کند. در داخل آمریکا نیز منتقدان ترامپ این مسئله را فرصتی برای زدن او می‌بینند و نوک پیکان انتقاد‌های خود را به رابطه بن سلمان و وی معطوف کرده‌اند. ترامپ نیز ضمن آن که سعی دارد منافع اقتصادی دولت خود را ازروابط با ریاض حفظ کند به این نکته نیز واقف است که هرگونه حرکت اشتباه در این خصوص و به ویژه با توجه به حساسیت‌های بخشی از افکار عمومی جامعه آمریکا که از قضا رسانه‌های پرقدرتی را هم دراختیار دارند، می‌تواند عواقب ناخوشایندی بر سبد آرای جمهوری خواهان در انتخابات پیش روی کنگره داشته باشد. بنابراین انتظار می‌رود وی نیز به سمت بازی دو طرفه با این موضوع تا سپری کردن انتخابات کنگره حرکت کند. واقعیت این است که بن سلمان در شرایطی گیر افتاده که بازیگران سیاسی منطقه‌ای و جهانی هرکدام به فراخور منافع و نیات خود سعی در استفاده از این شرایط ویژه دارند و او مانند بازیگری که بسیاری از اهرم‌های خود را به واسطه رفتارهای نامعقول خود طی دو سال گذشته از کف داده همچنان امیدش به دلارهای نفتی است که بتواند باردیگر او را از این مهلکه نجات دهد. ماجرای خاشقچی که مثل فیلم دلهره‌آور «کشتار با اره برقی در تگزاس» شروع شد این روزها به فصل غمناک آن برای بن‌سلمان رسیده و او ملتمسانه و دسته‌چک به دست، بازیگر اول فیلم «چند می‌گیری خلاصم کنی؟!» شده است.
***************************************
روزنامه ایران**
خانواده در تنش
هر حوزه‌ای از جامعه را که می‌نگریم با نوعی از تنش‌های عملی و فکری مواجه است. این تنش‌ها میان ارزش‌هایی است که ساختار رسمی تبلیغ می‌کند با واقعیاتی که در جامعه شاهد آن هستیم. حتی درون آن ارزش‌های رسمی نیز شکاف‌ها و ناسازگاری‌های فراوانی را می‌بینیم. یکی از حوزه‌هایی که بیش از هر جای دیگری شاهد این تضادها و شکاف هستیم، خانواده و موضوع زن است. ساختار رسمی دوست دارد که روابط میان دو جنس حتی‌المقدور کم شود، زنان به خانه‌ها بازگردند، الگوی نان‌آوری و ریاست مرد در خانواده غالب باشد، روابط دو جنس فقط در چارچوب خانواده باشد، الگوی پوشش زنان کامل و حتی چادر باشد، مقررات و قوانین خانواده سنتی جاری و ساری باشد، قوانین و مقرراتی که با ساختار و شرایط خانوادگی امروز سازگاری ندارد.
این خواسته‌ها از دو سو با چالش مواجه شده است؛ یکی از سوی دیگر ارزش‌های رسمی در ساختار سیاسی. برای نمونه توسعه آموزش بویژه آموزش عالی میان زنان، که در تعارض کامل با ارزش‌های سنتی پیش‌گفته است. همچنین برنامه‌های رسمی فرهنگی (مثل سینما و تئاتر و...) و حتی اجتماعی (مثل ورزش قهرمانی) و سیاسی (مثل انتخابات) که نیازمند حضور زنان است و چاره‌ای جز تن دادن به آنها ندارند، ولی تعارض جدی‌تر این ارزش‌ها با ساختار اجتماعی و واقعیت‌های عینی است. توسعه شبکه‌های اجتماعی، بالا رفتن سن ازدواج و وجود بازار کار برای زنان، رسیدن به موقعیت‌های برابر با مردان، کوچک شدن اندازه خانواده، گسترش شهرنشینی و... جملگی موجب شده است که سیاست‌های رسمی درباره زنان و خانواده به جای آنکه سرمه‌ای به چشم این مسأله بکشد، آن را کور کرده است. مقاومت‌های رسمی در برابر تحولات خانواده و حقوق زنان، موجب شده که تغییرات با تأخیر ولی همراه با آثار زیانبار رخ دهد. برای نمونه پرهیزکاری جنسی که همیشه یک الگوی ثابت در ارزش‌های رسمی بود، اکنون در برابر واقعیات مربوط به این امر دچار چنان شکستی شده است که بعید می‌نماید هیچ‌کدام از جوامع مشابه ایران یا همسایگان ما دچار بحرانی تا این حد ژرف باشند. این وضعیت به گونه‌ای است که برخی کارشناسان، از آن به‌عنوان انقلاب جنسی نام می‌برند. اخباری که در این زمینه از وضع جامعه شنیده می‌شود، حتی قابل نقل نیست. این وضعیت محصول تأکید افراطی بر موضوعاتی بود که ضرورتی نداشت و رفتارهای کنونی به نوعی بازتاب آن سیاست‌ها است. هدف ارزشمند رسیدن به پایداری و استحکام خانواده، اکنون به‌روند افزایشی طلاق در جامعه ایران تبدیل شده است، به‌طوری که نسبت طلاق به ازدواج طی چند سال دو برابر شده است و این روند افزایشی کماکان ادامه دارد.
همه اینها کم بود اکنون با مشکل مهریه‌ها مواجه شده‌ایم. مهریه که در گذشته عامل بقا و دوام خانواده بود، اکنون به عامل ناپایداری آن تبدیل شده است. مهریه در ساختار خانواده سنتی کمابیش به‌منزله پولی بود که مرد به ازای سلب آزادی زن می‌پرداخت. زنی که حق انتخاب شغل، تحصیل، خروج از خانه و حق حضانت، حتی طلاق و خیلی از حقوق دیگر را نداشت. طبیعی است که این آزادی‌ها را به ازای مهریه می‌فروخت ولی با مرور زمان و با افزایش تحصیلات زنان و توسعه اقتصادی و اجتماعی، زنان در موقعیتی قرار گرفتند که نمی‌توانستند این آزادی‌ها را با چیز دیگری معاوضه کنند، بنابراین باید در یک ازدواج برابر حقوقی وارد می‌شدند. این اتفاق ابتدا برای زنان طبقات میانی و بالای جامعه رخ داد ولی وزن زنان و خانواده‌های سنتی بیشتر بود. در نتیجه صدای زنان طبقات متوسط و مرفه بالاتر بود و اعتراض کردند. پس از انقلاب حکومت متوجه شد که با الگوهای ازدواج سنتی نمی‌توان مسأله را حل کرد، در اولین گام برخی شروط ضمن عقد را اضافه کردند تا موازنه برقرار شود ولی کم‌کم معلوم شد که این مسأله کارساز نیست. مشکل مهم این بود که زنان خواهان برابری در حقوق بودند، ولی در عین حال مهریه را نیز می‌گرفتند و چون تورم شدید بود، از دریافت و تعیین ریال به سکه رسیدند، چون مهریه بی‌معنا شده بود، حالت فانتزی پیدا کرد. در خانواده سنتی مهریه امری واقعی بود و حتی در زمان ازدواج آن را می‌گرفتند. مثل باغ و خانه و... ولی در ازدواج‌های جدید گفتند مهریه را کی داده کی گرفته، پس ارقامش فانتزی شد و مثلاً 1364 سکه طلا به مناسبت سال تولد عروس خانم! حتی برخی 1985 را ملاک گرفتند و خدا رحم کرد که تاریخ شاهنشاهی حذف شده بود و الا 2544 سکه مهریه تعیین می‌کردند.
تعارضات داخل خانواده بیشتر و بیشتر می‌شد و مهریه عندالمطالبه ابزار دست خانم‌ها شد و به اجرا گذاشتن آن همان و به زندان رفتن مرد همان.اکنون هم که قیمت سکه در مدت کوتاهی 4 برابر شده است و کسی که فقط 500 سکه مهریه گرفته، چیزی حدود 2 میلیارد باید بپردازد و اگر فقط ماهی یک سکه بخواهد بدهد، تا 40 سال دیگر، ماهانه به قیمت امروز حدود چهار و نیم میلیون تومان باید بپردازد! بقای خانواده را به دست امواج نامرئی اقتصاد و تورم دادن، خطرناک است.خلاصه ماجرا این است که کوشش‌های بیهوده‌ای برای حفظ مناسبات و الگوی سنتی خانواده صورت می‌گیرد؛ کوشش‌هایی که نه تنها نتیجه مثبت ندارد، بلکه نتایج منفی هم دارد و در خانواده‌های جدید که متحول شده است، بقای روابط پیشین جز زیان و تخریب نتیجه دیگری ندارد. باید یک بازنگری کلی به حقوق زنان و خانواده صورت گیرد. این مشکل منحصر به حوزه خانواده نمی‌شود بلکه در بیشتر حوزه‌های اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی هم وجود دارد. تداوم این وضعیت بسیار خطرناک و زیانبار است. آیا امیدی هست که: «مردی از «خویش» برون آید و کاری بکند؟»
***************************************
روزنامه وطن امروز**
مدیریت‌شما هیچ تأثیری ندارد؟!
امید رامز
سخنرانی روز یکشنبه رئیس‌جمهور حسن روحانی حاوی نکات مهمی است که نمی‌توان از کنار آنها براحتی گذر کرد و لازم است بررسی شوند. یکی از اصلی‌ترین سرفصل‌های سخنرانی رئیس‌جمهور، بیان علت مشکلات امروز کشور بود. روحانی در این سخنرانی با طرح این سوال که مشکلات امروز ناشی از تحریم است یا مدیریت، به ارائه پاسخ به این سوال پرداخته و می‌گوید: «بسیاری از افرادی که در دولت دوازدهم مدیر هستند، با تغییر کمی در دولت یازدهم هم مدیر بودند. من شهادت می‌دهم که راه دولت یازدهم همان راه دولت دوازدهم است. چطور ما در دولت یازدهم مشکل نداشتیم و در دولت دوازدهم مشکل پیدا کردیم... مشکل اصلی یکی فشار تحریم و دوم فشار روانی است».
اتفاقا نقد ما به دولت آقای روحانی دقیقا همین‌جاست؛ آقای روحانی سعی دارد با فرافکنی از مسؤولیت خود و دولت متبوع‌شان، شانه خالی کرده و نقش دولت را در شکل‌گیری وضع موجود انکار کند، در حالی که اگر فرض کنیم واقعا مشکل تحریم‌ها و فشار روانی باعث مشکلات اقتصادی امروز کشور شده است، غیرقابل انکار است که اساسا این دو عامل بدون وجود مشکلات مدیریتی اعم از سیاست‌گذاری و اجرایی، امکان تاثیرگذاری بر اقتصاد ملی را نداشتند. اصلا اقتصاد مقاومتی که سالهاست به دغدغه اصلی مقام معظم رهبری و دلسوزان نظام تبدیل شده، در همین شرایط معنا و مفهوم می‌یابد. اقتصاد مقاومتی یعنی مقاوم‌سازی ساختار اقتصاد ملی به طوری که از تکانه خارجی مصون باشد. اگرچه نمی‌توان اشکالات ساختاری اقتصاد در طول سالیان را نادیده گرفت اما آیا می‌توان از نقش دولت یازدهم و دوازدهم نیز چشم‌پوشی کرد؟ این در حالی است که بخش اعظم زمانی که از تاریخ ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی می‌گذرد در دولت‌های حسن روحانی طی شده است.
این امر بدیهی است که نتیجه سیاست‌گذاری‌های کلان در هر حوزه‌ای بلافاصله نتایج خود را بروز نمی‌دهد. در واقع آنچه دولت دوازدهم در حال درو کردن آن است، نتیجه همان بذری است که در دولت یازدهم کاشته است. نگارنده در مقاله «آوار اقتصادی دولت یازدهم برای دولت دوازدهم» قبل از تشکیل دولت دوم آقای روحانی بر اساس برخی پارامترهای اقتصادی به تبیین وضعیت کشور در پایان دولت اول آقای روحانی پرداخت. وضعیت امروز کشور پیامدهای تصمیم‌های دولت گذشته آقای روحانی است. ما نیز همچون رئیس‌جمهور شهادت می‌دهیم راه دولت دوازدهم همان راه دولت یازدهم است و نقد اصلی ما به دولت ایشان نیز همین است. اگر نتیجه سیاست‌های گذشته شما این اوضاع اقتصادی است و اگر وضعیت امروز کشور نیز به لحاظ سیاسی و اقتصادی بغرنج شده و بنا بر اذعان دوست و دشمن، کشور در یک جنگ تمام عیار اقتصادی قرار دارد، آیا نباید سیاست‌ها تغییر یابد؟
کنترل تورم که یکی از محورهای اصلی مانور تبلیغاتی حامیان دولت در طول چند سال گذشته بوده است، واضح بود که امری تصنعی است و تورم هیچ‌گاه به صورت واقعی مهار نشد، بلکه تحقق آن با کاهش سرعت گردش پول به تعویق افتاد. کنترل واقعی نرخ تورم باید در اتاق سیاست‌گذار مالی و پولی رقم بخورد نه با سوءاستفاده سیاسی از پارامترهای اقتصادی برای تاثیرگذاری بر امر انتخابات؛ آنچه در واقع اتفاق افتاد. تغییر نسبت بین پول و شبه‌پول و افزایش سهم شبه پول (سپرده‌های مدت‌دار) از نقدینگی بود که سبب کاهش سرعت گردش پول و در واقع تعویق تاثیرگذاری بر تورم می‌شد اما نقدینگی با سرعتی اعجاب‌آور در حال رشد بود. عامل اصلی تورم، نقدینگی‌ای بود که در طول 5 سال از رقم 500 هزار میلیارد تومان به 1600 هزار میلیارد تومان رسید. در طول این 5 سال، نظام بانکی اصلاح نشد و بدهی‌های استمهال‌شده، بدون اینکه به عنوان زیان تلقی شود، در ترازنامه بانک‌ها تبدیل به نقدینگی شد و به رشد آن دامن زد. هیچ‌گاه طرح قابل توجهی برای کاهش بنگاه‌داری بانک‌ها و کاستن از دارایی 100 هزار میلیارد تومانی منجمد بانکی تدبیر نشد، لذا بانک‌ها برای تامین تسهیلات با کمبود نقدینگی مواجه بودند و...
... ناگزیر وارد بازی پانزی و پرداخت سود بیش از تورم به سپرده‌ها جهت جذب سپرده‌ها شدند؛ امری که به وضوح در ارائه تسهیلات تولیدی نیز تاثیرگذار بود. علاوه بر این، افزایش سالانه هزینه‌های دولت (غالبا بسیار بیشتر از نرخ تورم سالانه) و اجرای طرح‌های پرهزینه و شکست‌خورده‌ای نظیر طرح تحول سلامت نیز سبب کسری بودجه دولت و استقراض از بانک مرکزی شد و به نوبه خود بر رشد پول پرقدرت و متعاقبا رشد نقدینگی تاثیر گذاشت. به همه اینها اضافه کنید عدم اصلاح نظام مالیاتی و اجرای قوانین مالیاتی جدید نظیر مالیات بر عایدی سرمایه را که می‌توانست سبب جلوگیری از فرار مالیاتی، افزایش درآمدهای دولت، ایجاد مانعی برای شیوع سفته‌بازی و هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد شود. در بخش بنیادی اقتصاد نیز امید بستن به باغ سیب و گلابی برجام و رها کردن ظرفیت‌های اقتصادی داخلی به امید ورود سرمایه‌های خارجی، مانع رشد اقتصادی قابل توجه شد. طبق گزارش آنکتاد (Unctad)، میزان سرمایه‌گذاری خارجی در پسابرجام کمتر از زمان اوج تحریم‌های سال‌های 90 و 91 بوده است. این در حالی است که با توجه به نیل رقم نقدینگی به رقم 1600 هزار میلیارد تومان، اقتصاد کشور سالانه باید بین 15 تا 20 درصد رشد را تجربه می‌کرده اما میانگین رشد اقتصادی در طول 5 سال حدود 2 درصد است. ضمن اینکه نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی از حدود 50 درصد به بیش از 100 درصد افزایش یافت و این نسبت برای نخستین‌بار نسبت بیش از یک را تجربه کرد.
همچنین به‌رغم الزامات سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، برنامه پنجم و برنامه ششم توسعه مبنی بر انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه برای تسهیل روابط مالی و بانکی، جز در رابطه با یکی ـ دو کشور این مهم محقق نشد و حتی دولت با ولع تمام به دنبال پیوستن به نظام مالی دلارمحور جهان بود. امری که این روزها تبعات آن بیشتر نمایان می‌شود ضمن اینکه هیچ‌گاه دلیل اصرار بر مدل‌های اقتصادی لیبرالی که در سالیان گذشته بارها امتحان خود را پس داده‌اند و موجبات بحران‌های اقتصادی چه در ایران و چه در کشورهای دیگر را فراهم آورده‌اند، مشخص نبوده است.
اینها تنها بخشی از مشکلاتی بود که می‌توان به جرأت مدعی شد هیچ ارتباطی به تحریم‌ها نداشته‌اند و در صورت مدیریت مناسب نظام اقتصادی، می‌شد مانع تاثیرگذاری قابل توجه تحریم‌ها و حتی فشار روانی جامعه بر متغیرهای اقتصاد کلان شد. آقای روحانی به این نکات توجه دارد یا قصدشان فرافکنی است؟
***************************************
