یادداشت: اگر چه رئیسجمهور همچنان در مدح و ثنای برجام سخنرانی میکند؛ اما واقعیت ماجرای برجام را باید در میان گفتههای محمدجواد ظریف جستوجو کرد، آنجایی که میگوید: «حیف جوهر خودکاری که صرف توافق با آمریکاییها شود»؛ باید واقعیت برجام را در خروج آمریکا از این توافق و اعمال تحریمهای گستردهتر مشاهده کرد! البته کاش همه شرایط برجام تنها به بدعهدی آمریکا خلاصه میشد! واقعیت این است که اروپاییها هم چندان متفاوت از کاخ سفید عمل نکرده و اگر چه در ظاهر در توافق هستهای ماندهاند، اما در میدان عمل بود و نبود آنها تفاوت چندانی نداشت! چنانکه ظریف نیز حالا و پس از گذشت بیش از یک سال امیدواری دستگاه دیپلماسی به اروپا برای جبران خروج آمریکا از توافق جامع هستهای! در مصاحبهای اختصاصی با پایگاه «لوبلاگ» گفته است: «اروپا همانطور که شما به درستی گفتید به کمتر از 10 درصد از تعهداتش عمل کرده است. در واقع، بیش از 100 درصد در بیانیههای عمومی و کمتر از 1 درصد در پایبندی واقعی به تعهداتش.» این جملات به وضوح نشان میدهد وقتی از خسارت محض حرف میزنیم مرادمان دقیقاً چیست؟
با وجود این، نمیتوان همه تقصیرها را به گردن کاخ سفید و اروپا انداخت؛ آنها دشمن هستند و در دشمنی خود با ملت ایران هر آنچه بتوانند انجام میدهند، بخشی از شرایط امروز برجام را نیز باید در داخل جستوجو کرد، آنجا که در متن توافق درباره احتمال خروج کشورها و پیامدهای آن سکوت شده است! یا آنگونه که «واشنگتنتایمز» نوشت: «تهران با وجود تهدیداتی که کرده بود، به این ضررها پاسخی نداد و از خطوط قرمز ایالات متحده عبور نکرد. دولت [ترامپ] که احتمالاً به واسطه این انفعال جسور شده، در حال تشدید این وضعیت است و تلاش میکند با تهدید خریدارانی چون چین، هند، ترکیه، کره جنوبی و ژاپن به تحریم... باقیمانده صادرات نفت ایران را هم حذف کند.»