باور به افول قدرت آمریکا روز به روز در جهان بیشتر خود را نشان می دهد.سال گذشته بود که مقام معظم رهبری در دیدار دانشآموزان و دانشجویان فرمودند:دلم میخواهد به این نکته شما جوانان عزیز درست توجّه کنید -[چون] کارهای آیندهی این کشور دست شماها است، به اینها باید توجّه کنید- حالا بحث چالش ایران و آمریکا را میگذاریم کنار، در یک نگاه وسیعتر وضعیّت آمریکا را وقتیکه نگاه میکنیم، میبینیم که قدرت آمریکا و اقتدار و هیمنهی آمریکا در دنیا رو به افول و رو به زوال است؛ در طول سالها دائماً دارد کم میشود. آمریکای امروز از آمریکای چهل سال قبل که انقلاب پیروز شد، بمراتب ضعیفتر است؛ قدرت آمریکا رو به افول است؛ نکتهی مهم این است.اکنون پس از آن پیش بینی نویسنده ها و اندیشکده های غربی به وضوح و جرات بیشتر از افول آمریکا سخن به میان می آورند.
دانلود بولتن دیدگاههای امام خامنه ای در مورد افول آمریکا
در همین زمینه پیتر هاریس نویسنده آمریکایی در مقالهای در مجله نشنال اینترست آمریکا نوشت که اکثر کارشناسان سیاست بینالمللی بر این باورند که قدرت آمریکا در جهان رو به افول است.
این نویسنده که استاد علوم سیاسی دانشگاه کلرادوستیت است اشاره میکند که کارشناسان به آشفتگی داخلی آمریکا یا ظهور چین و دیگر قدرتهای درحال ظهور دامن میزنند. ناظران به این باور گرایش دارند که دوره تکقطبی در جهان عرصه را برای پیدایش یک نظام جهانی که در آن بیش از یک قدرت بزرگ وجود دارد، باز خواهد کرد.
نویسنده آمریکایی در مقدمه مقالهای با عنوان "جهان تکقطبی چهزمانی نابود میشود؟" اشاره میکند که هیچکس با اطمینان نمیداند که جهان تکقطبی چهزمانی افول خواهد کرد، و چه قدرت دیگری از ایالات متحده آمریکا پیشی خواهد گرفت.
هاریس در مقاله جهان سیاسی هاریسون واگنر نقل میکند که منظور از اصطلاح جهان دوقطبی هرگز بهمعنای وجود صرفاً دو قدرت بزرگ در سیاست جهانی یا میزان زرادخانههای هستهای و یا تعداد متحدان آنها نیست.
بر اساس گفتههای این نویسنده، شاخص بارز توزیع قدرت در دوران جنگ سرد این بود که یک کشور، برای مثال اتحاد جماهیر شوروی در زمان صلح منطقهای را اشغال کرد که ایالات متحده آمریکا پس از سلسله پیروزیهای نظامی توانسته بود آن را به دست بیاورد.
جهان تکقطبی زمانی به پایان میرسد که ایالات متحده آمریکا موقعیت کنونی خود بهعنوان قدرت مسلط در اروپا یا آسیای شرقی را از دست بدهد.
بهعبارت دیگر نظام دوقطبی با ظهور جنگ سرد، یک درگیری مداوم توسط بلوک غرب ضد تسلط مطلق شوروی بر مناطق خاص جغرافیایی و بهویژه در اروپا و آسیای شرقی بود.
هاریس اضافه میکند که دوران دوقطبی بودن زمانی تمام شد که مسکو بهخاطر تحولات درون اتحاد جماهیر شوروی، در آن زمان دیگر تهدیدی برای این مناطق محسوب نمیشد.
نظام دوقطبی در دوران جنگ سرد با رقابت بر سر حاکمیت در اروپا و آسیای شرقی متفاوت بود، در زمانی که اتحاد جماهیر شوروی دیگر تهدیدی برای این مناطق محسوب نمیشد، نظام تکقطبی با مجموعهای از شرایط ژئوپولیتیک تشکیل شد.
اگر جهان تکقطبی را یک شکل جغرافیایی بدانیم، شاید بتوانیم پایان آن را حدس بزنیم. همانطور که نظام دوقطبی با خروج نیروهای اتحاد جماهیر شوروی از اروپای شرقی و توقف حضور نظامی آن در آسیای شرقی پایان یافت، جهان تکقطبی نیز با عدم بازگشت مؤسسه نظامی آمریکا به عرصه قدرت بهویژه در دو منطقه مهم اوراسیا یعنی شبهجزیره اروپا و کشورهای دریایی آسیای شرقی، نابود خواهد شد.
این نویسنده معتقد است که جهان تکقطبی زمانی به پایان میرسد که ایالات متحده آمریکا موقعیت کنونی خود را بهعنوان قدرت مسلط در اروپا یا آسیای شرقی از دست بدهد.
پیتر اشاره میکند که چین یا روسیه تنها شانس غلبه بر ایالات متحده نیستند، شرایط ژئوپولیتیکی بهروی زمین باید به حالت عادی برگردد و شاید یکی از راههای تحقق این امر این است که رقبای بینالمللی آمریکا را تحت فشار قرار دهند.
شاید آنچه چارلز کروماثر مفسر سیاسی آمریکایی پیشبینی میکند درست باشد که جهان تکقطبی در سایه وجود جریانهای منزوی درون ایالات متحده از بین خواهد رفت.
خلاصه مطلب این است که بر اساس مقاله پیتر هاریس، جهان تکقطبی هنوز به پایان نرسیده هرچند که افول آن قریبالوقوع است.
نویسنده در پایان تأکید میکند که سؤال مهمی که تحلیلگران سیاسی خارجی امروز مطرح میکنند مربوط به این نیست که کدام نظام جهانی در آینده ظهور خواهد کرد، بلکه مربوط به این است که نظام تکقطبی قبل از فروپاشی تا چهحدی افول خواهد کرد.
مهمترین دلایل افول قدرت نرم آمریکا، شعار اول آمریکا است که به باور جوزف نای، می تواند حتی متحدان آمریکا را از این کشور دور کند. راه اندازی جنگ تجاری با چین و حتی اتحادیه اروپا و کانادا، خروج از توافقنامه ها و معاهده های بین المللی نظیر شورای حقوق بشر سازمان ملل، توافقنامه پاریس و حتی خروج از نهاد فرهنگی یونسکو از مهم ترین دلایل کاهش نفوذ و فرسوده شدن قدرت نرم آمریکا است.
اندیشکده آمریکایی مرکز یو اس سی برای دیپلماسی عموم موسوم به سی پی دی، در گزارش ماه اکتبر 2018 درباره کشورهای برخودار از قدرت های نرم، آمریکا را در مقام چهارم قرار داده است. انگلیس، فرانسه و آلمان در رده اول تا سوم این جدول قرار دارند. این در حالی است که در سال 2016 آمریکا در قدرت نرم، از رتبه اول جهانی برخوردار بود.