پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای و تشدید یکجانبه تحریم های اقتصادی این کشورعلیه کشورمان، اتحادیه اروپا اگر چه توان و قدرت مقابله با این فشارها را داشت اما در طول یکسال و نیم گذشته نه تنها اقدامی عملی برای خنثی سازی فشارهای اقتصادی ضد ایرانی انجام نداد بلکه به نمایندگی از کاخ سفید پیگیر تحمیل مذاکرات موشکی و منطقه ای به کشورمان شد.
این برداشت که اروپا در صورت تمایل به تامین منافع ایران به تنهایی امکان حفظ و توسعه تعاملات اقتصادی با کشورمان را داشت ناشی از این واقعیت است که اقتصاد اتحادیه اروپا با داشتن ۲۸ عضو که شامل ۱۹ کشور عضو منطقه یورو به علاوه انگلیس، بلغارستان، مجارستان، لهستان، دانمارک، سوئد، کرواسی، جمهوری چک و رومانی دارای بیش از 15 تریلیون دلار تولد ناخالص ملی است، اما در طول ماه های گذشته این اتحادیه با بهانه قرار دادن تحریم های اقتصادی آمریکا تداوم همکاری اقتصادی با کشورمان را در برجام بدون آمریکا، منوط به دریافت تاییده ترامپ کرده است، اما اروپا به این نکته واقف است که پیشتر مایک پومپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده معافیت ایران از تحریم ها مشروط به پذیرش شروط 12 گانه ای کرده است که پذیرش آنها برابر با بازگشت کشورمان به دوران سیاه قبل از انقلاب بهمن ماه 57 است که طبیعتا این خواسته هیچگاه مورد پذیرش ملت ایران قرار نمی گیرد.
بر اساس شروط 12 گانه آمریکا، ایران اسلامی نه حق داشتن نفوذ منطقه ای را دارد و نه حق داشتن تسلیحات دفاعی استراتژیک مانند موشک های بالستیک نقطه زن; بلکه بایستی تمرکزش را معطوف به داخل و اجرایی سیاست های دیکته شده از غرب کند که مهمترینش پیاده سازی اصول حقوق بشر آمریکایی در قوانین داخلی است تا به ظن آنها کشورمان گواهی تبدیل شدن به یک کشور نرمالیزاسیون شده مطلوب نظام سلطه را دریافت کند.
طبیعتا این شروط هیچگاه مورد تایید ملت ایران قرار نمی گیرند لذا پس از گذشت یک سال از بد عهدی آمریکا دولت کشورمان رسما طرح خود برای کاهش تعهدات برجامی را از اردیبهشت ماه سال جاری اجرایی کرد.
در گام اول کاهش تعهدات برجامی، توقف فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده و نیز عدم تعهد به تولید و نگه داری اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم و آب سنگین تا سقف 130 تن را در دستور کار دولت قرار گرفت و 60 روز پس از آن هم در قالب گام دوم کاهش تعهدات برجامی توقف رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم بیش از ۳.۶۷ درصد و مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک به منظور بازگشت به حالت اولیه رآکتور صورت گرفت و در نهایت در گام سوم نیز اعلام شد دولت گازدهی به سانتریفیوژهای پیشرفته را از سر گرفته و ذخیره اورانیوم غنی‌سازی شده کشورمان افزایش خواهد یافت.
در واقع از اردیبهشت ماه امسال تا امروز کشورمان در قالب سه گام، سه محدودیت تعریف شده در برجام را بدلیل بد عهدی طرف های اروپایی زیر پا گذاشته است اما تمام آن چیزی که اروپا با همه سر و صدایش برای توقف کاهش تعهدات برجامی کشورمان ارائه داده، پیشنهاد ایجاد یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری با پشتوانه نفت کشورمان بوده است که اجرای آن هم مانند گذشته منوط به دریافت تاییده دولت امریکا شده است اما ترامپ اینبار با نگاهی انتخاباتی موافقت خود با راه اندازی این اعتباری را مشروط به شروع مذاکرات مستقیم با مقامات کشورمان کرده است و به قدری بر این موضع پافشاری می کند که رئیس جمهور فرانسه در پیام‌های خود به رئیس جمهور کشورمان خواهان دیدار مستقیم وی با ترامپ در محل برگزاری اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شده بود.
جالب اینکه همزمان با تشدید گمانه زنی های بین المللی در رابطه با احتمال دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا در مقر سازمان ملل متحد، دولت ترامپ بجای گام برداشتن در مسیر کاهش تنش با ایران بر حجم تحریم های ضد ایرانی خود افزود و بانک مرکزی را مشمول تحریم های جدید کرد آنهم به این امید که دولت و نظام جمهوری اسلامی ایران تحت فشارهای اقتصادی بیش از پیش و از سر ناچاری پیگیر دیدار با ترامپ شود اما خوشبختانه پس از رهنمودهای قاطعانه مقام معظم رهبری در رابطه با دلایل تلاش آمریکا برای کشاندن ایران به میز مذاکره ، رئیس جمهور کشورمان با موضعی قابل تقدیر در صحن مجمع عمومی سازمان ملل ظاهر شد و شروع هر گونه مذاکره با آمریکا را مشروط به لغو تحریم ها و بازگشت آمریکا به برجام اعلام کرد.
طبیعتا این موضع حاوی یک پیام مهم برای اتحادیه اروپا هم بود و آن اینکه روند کاهش تعهدات برجامی در سایه انفعال اروپا همچنان ادامه خواهد داشت که این به معنی نازک شدن بیش از پیش خط عمر توافق هسته ای 2015 است که این امر برای اتحادیه اروپا کم هزینه نیست و اروپا با درک تبعات منطقه ای شکست برجام ناچار است که راه حلی برای راضی کردن ایران و تامین منافع کشورمان پیدا کند زیرا اروپایی بارها اعلام کرده اند که شکست برجام به معنای شروع فصل جدید از بحران و رقابت های اتمی در منطقه غرب آسیا است که تبعات آن از جمله شکل گیری موج جدیدی از تروریسم و پناهجویان مستقیما امنیت و ثبات اروپا را تحت شعاع قرار خواهد داد.
با این حال هنوز به نظر می رسد که اروپایی ها این تحلیل را در سر می پروانند که ایران در نهایت تسلیم شروط آمریکا خواهد شد زیرا همزمان با بازگشت رئیس جمهور کشورمان از سفر نیویورک سه کشور اروپایی امضا کننده برجام به ایران پیام دادند اگر چهارمین گام از کاهش تعهدات هسته‌ای این کشور قابل توجه باشد، از توافق هسته‌ای خارج خواهند شد.
این بیانیه اروپایی ها از این نظر دارای اهمیت است که آنها اعلام کرده اند که در صورت "قابل توجه بودن" گام چهارم ایران از برجام خارج خواهند شد یعنی در واقع از دولت کشورمان درخواست کرده اند که گام چهارم شامل اقدامات جدی و اثر گذار تضعیف کننده برجام نباشد آنهم بدون اینکه مشوقی برای پذیرفتن این خواسته اعلام نمایند که این مساله به این معناست که این سه قدرت اروپایی فارغ از همه هیاهویشان برای حفظ برجام، حتی تا اواسط آبان ماه که موعد اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی است برنامه ای برای تامین منافع ایران ندارند.
لذا به نظر می رسد که اروپا بیشتر تمایل دارد جریان حرکت گام به گام کشورمان در عرصه کاهش تعهدات برجامی بصورت نمادین و نمایشی تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سال آینده میلادی ادامه یابد و تا بعد از تعیین تکلیف سرنوشت ترامپ بصورت جدی تر در مورد آینده برجام تصمیم گیری نمایند که البته با توجه به احتمال بالای پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سرنوشت این انتظار اروپایی ها از هم اکنون مشخص است لذا از هم اکنون بایستی گام چهارم را با قدرتی بیش از پیش تدارک دید.
