با کدام مبنا باید صلاحیت‌ها در انتخابات بررسی شود؟

یکی از ارکان مهم پذیرش قدرت در نظام اسلامی، داشتن صلاحیت است. در این مکتب، اگر کسی به اندازه ذره‌ای از قدرت برخوردار باشد، به همان اندازه باید صاحب صلاحیت باشد، وگرنه حق اعمال آن قدرت را ندارد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در مناسبت‌های مختلفی به اهمیت مسئله ضرورت توجه به صلاحیت برای پذیرش مسئولیت در نظام اسلامی تأکید ورزیده‌اند. معظم‌له در نفی سلطه بدون توجه به صلاحیت‌ها  می‌فرمایند: «اسلام است كه می‌گوید: «ان الحكم الّا للَّه امر الّا تعبدوا الّا ایاه». این حكم، هر حاكمیت ظالمانه‌‌ای را نفی می‌كند. هیچ‌كس حق ندارد بر مردم حاكمیت داشته باشد؛ مگر آنكه دارای معیارهای پذیرفته‌شده باشد و مردم او را پذیرفته باشند.»(13/11/1370)

این صلاحیت‌ها در همه سطوح از عالی‌ترین تا دانی‌ترین جایگاه مسئولیتی جاری و ساری است و این حقیقتی است که اینگونه مورد تأکید رهبری قرار می‌گیرد: «قانون برای رهبری، ریاست‌جمهوری، مسئولان قوای سه‌گانه و رده‌های مختلف مدیریت، تا رده‌های شوراهای شهر و روستا و دیگر جاها ضوابطی را معین كرده است كه برخاسته از همان دید و فكر اسلامی است. این ضوابط باید احراز شود. باید تشخیص داده شود كه این شرایط در این شخص وجود دارد، بعد او در معرض رأی مردم قرار گیرد، اگر ملاك رأی مردم است؛ یا نصب شود، اگر ملاك، انتصاب است.»(13/12/1381)

در این نگاه «آشنایی با اسلام»، «داشتن تقوا و عدالت» و «درایت و تدبیر»، شرایط هر مسئولیتی در نظام اسلامی است که بدون آن، نمی‌توان آن جایگاه را کسب کرد. وجود همین صلاحیت‌هاست که به عنوان رکن اساسی مشروعیت‌بخشی مسئولان نظام اسلامی مطرح می‌شود؛ البته سطح این مؤلفه‌ها نسبت به هر جایگاهی متغیر است؛ برای نمونه در باب مؤلفه عدالت، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای می‌فرمایند: «... [عدالت] در همه‏ رده‏های حكومت صدق می‌كند و فقط مخصوص رهبری در نظام جمهوری اسلامی نیست. البته تكلیف رهبری سنگین‏تر است و عدالت و تقوایی كه در رهبری لازم است، به‏طور مثال، در نماینده‏ مجلس لازم نیست؛ اما این، معنایش این نیست كه نماینده‏ مجلس بدون داشتن تقوا و عدالت می‏تواند به مجلس برود؛ نه‌خیر، او هم تقوا و عدالت لازم دارد؛ چرا؟ چون او هم حاكم است و جزوِ دستگاه قدرت است، همان‏طور كه دولت و قوه‏ قضائیه هم حاكم هستند؛ چون اینها دارند بر جان و مالِ جامعه‏ تحت قدرت خودشان حكومت می‏كنند.»(26/9/1382)

نکته مهم مورد تأکید معظم‌له آن است که با زائل شدن این معیارها و شاخصه‌های دیگر مسئولان نظام اسلامی مشروعیت و جایگاه خود را از دست خواهند داد: «اینکه ما در قانون اساسی برای رهبر، رئیس‏جمهور، نماینده‏ مجلس و برای وزیر شرایطی قائل شده‏ایم و با این شرایط گفته‏ایم این وظیفه را می‏تواند انجام بدهد، این شرایط، ملاك مشروعیتِ برعهده گرفتن این وظایف و اختیارات و قدرتی است كه قانون و ملت به ما عطا می‏كند...  وقتی این عناوین زائل شدند، چه از شخص رهبری و چه از بقیه‏ مسئولان در بخش‌های مختلف، آن مشروعیت هم زائل خواهد شد.»(31/6/1383)