دستهای خالی آمریکا در افغانستان

پایگاه بصیرت / Array

 

پیرمحمد ملازهی کارشناس ارشد مسائل افغانستان در گفت و گو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی پایگاه بصیرت؛ دیدگاه مردم جامعه افغانستان نسبت به حضور نیرو‌های نظامی آمریکا در کشورشان را باید در دو سطح بررسی کرد؛ اول حکومت افغانستان و دوم توده‌های مردم. واقعیت این است که توده‌های مردم به دنبال برقراری امنیت در کشورشان بودند، اما متاسفانه این امر محقق نشد؛ بنابراین اگر از دید مردم نگاه کنیم، به این نتیجه می رسیم حدود 85 درصد جمعیت مردم افغانستان در روستاها در مناطق عشایری زندگی می کنند که حضور نیرو‌های ایالات متحده به نفعشان تمام نشده است؛ و حدود 15 درصد قشر شکننده لیبرال دموکرات هستند که ادامه قدرت خودشان را در ارتباط با حضور نظامی آمریکا می دانند عمدتا کسانی هستند که در آمریکا یا کشورهای غربی تحصیل کرده و از تابعیت دوگانه برخوردار هستند. اما اگر از دید حاکمیت به مسئله نگاه کنیم، می‌بینیم که بقاي حاکمیت و دولت وحدت ملی، به حمایت آمریکا و حضور ناتو در کشورشان بستگی دارد و با توجه به این که در حال حاضر ۵۰ درصد از خاک افغانستان در دست طالبان است و این گروه حمایت قومی پشتون را دارد، دولت افغانستان به حضور و حمایت واشنگتن نیاز دارد.
ملازهی در رابطه با دستاورد‌های آمریکا در افغانستان اظهار کرد: در رابطه با دستاورد‌های ایالات متحده در افغانستان دو موضوع وجود دارد، یکی سرکوب تروریسم و دیگری حفظ امنیت؛ اگر این دو را ملاک قرار دهیم، نیرو‌های نظامی ایالات متحده به هیچ کدام دست پیدا نکردند؛ زیرا آنان در بحث تروریسم القاعده را ملاک قرار دادند. در صورتی که سازمان القاعده بخش دیگر قضیه تروریسم در افغانستان است و در حال حاضر قدرت در دست طالبان قرار دارد و القاعده در این میان خیلی تعیین کننده نیست؛ بنابراین از زاویه حفظ امنیت واشنگتن توفیق چندانی در این کشور نداشت.
وی در رابطه با تاثیرات آمریکا به عنوان یک کشور غربی در جامعه سنتی افغانستان گفت: تاثیر ایالات متحده در افغانستان بسیار زیاد بوده و در حال حاضر این کشور از لحاظ ساختاری دچار تفاوت زیادی نسبت به گذشته شده است؛ در جامعه این کشور به لحاظ فرهنگی نوعی گرایش به غرب در دو شهر کابل و هرات شدت یافته است، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها افزایش پیدا کرده، در هر شهری رسانه خاص خودش وجود دارد. در بخش خصوصی رادیو و تلویزیون مستقل به وجود آمده است. حتی می توان به تاسیس دانشگاهی توسط آمریکا در افغانستان اشاره کرد که در آن رشته های پزشکی، مهندسی و... به زبان انگلیسی تدریس می شود. در شهر‌های مهم این کشور و در نسل جوان نوعی گرایش به غرب به وجود آمده که تمام موارد یاد شده از جمله تاثیرات حضور آمریکا در این کشور است. خیلی ها معتقدند در کنار تهاجم نظامی که آمریکایی ها انجام دادند یک نوع تهاجم فرهنگی گسترده صورت گرفته است. در این زمینه NGOهای زیادی در افغانستان فعال شدند که این NGOها منابع مالی خود را آمریکایی ها یا کشورهای غربی تامین می کنند بنابراین می توان گفت در این طبقه و قشر شهری متوسط فرهنگ آمریکایی دارد رسوخ می کند و سنت ها در این بخش از جامعه کمرنگ می شود ولی این به آن معنا نیست که در کل جامعه افغانستان یک چنین اتفاقی می افتد.
ملازهی در رابطه با نقش آمریکا در انتخابات اخیر مجلس افغانستان توضیح داد: واقعیتی را باید در نظر داشت اینکه آمریکایی ها همه هزینه انتخابات را از طریق سازمان های وابسته به سازمان ملل متحد پرداخت می کنند بنابراین وقتی هزینه های انتخابات را پرداخت می کنند به شکل طبیعی انتظارات خاص خودشان را در این قضیه دارند به اضافه اینکه نیروهایی تحت عنوان دولت وحدت ملی در افغانستان حاکم هستند. نمونه آن را می توان به اشرف غنی اشاره کرد که تحصیلات خود را در آمریکا گذرانده و حتی مدت زیادی در آنجا کار و زندگی کرده است. مشکل اصلی آمریکایی ها در افغانستان گروه هایی مانند طالبان و افراد مسلحی است که گرایش های رادیکال اسلامی دارند. حاکمان این گروه ها به لحاظ ذهنی دموکراسی لیبرال را که غربی ها دنبالش هستند پذیرفته اند. بنابراین نفوذ آمریکا در انتخابات کاملا روشن است. شاهد هستید وقتی در انتخابات 2014 بن بست ایجاد شد جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا فرمول دولت وحدت ملی در میان گذاشت و اشرف غنی را به عنوان رئیس جمهور افغانستان معرفی کردند و شخص عبدالله عبدالله را به عنوان رئیس اجرایی که در قانون اساسی افغانستان جایگاه قانونی ندارد انتخاب کردند. در صورتی که قرار بود قدرت در افغانستان بین اشرف غنی و عبدالله عبدالله تقسیم شود اما در عمل رئیس جمهور زیر بار این مسئولیت نرفت به دلیل اینکه قومیت پشتون حاضر نبودند تاجیک ها را به عنوان شریک به رسمیت بشناسند، یعنی قدرت را به دست آنها بدهند. به هر حال بحث قومیت در افغانستان وجود دارد. در همین انتخابات اخیر کمیسیون انتخابات قادر نبود برنده انتخابات را اعلام کند و از این رو آمریکایی ها فرمول خودشان را در انتخابات پیاده خواهند کرد و یک دولت موقت به وجود خواهند آورد. در دیدار اخیر با طالبان در قطر، آمریکا هیچ‌گونه تعهدی برای انجام کاری به طالبان نداده و تنها روی آغاز گفت‌وگوها بحث کرده است. بنابراین در مجموع می توان دخالت آمریکا در شرایط کنونی افغانستان را خطرناک ارزیابی کرد.
گفتگو از وحید قاسمی