شانتاژ اخیر آژانس در تکرار اتهامات بی اساس علیه جمهوری اسلامی ایران، در استمرار همان مسیری است که اتفاقا امثال "رافائل گروسی" مدیر کل فعلی آژانس و "اولی هاینونن" معاون سابق آژانس که از وابستگان سازمان سیا محسوب می شود، در شکل دهی آن علیه ایران نقش داشته اند.
در هفته های اخیر «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد تهران به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به برخی مکانهای مورد نظر را نمی‌دهد. در همین راستا پایگاه بصیرت برای بررسی تکرار اتهامات بی‌اساس علیه جمهوری اسلامی ایران، گفت وگویی را با دکتر حنیف غفاری تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل ترتیب داده است.
بصیرت: آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود اتهاماتی را متوجه ایران کرده و مدعی است ایران همکاری کامل نمی کند. مستندات این ادعاها چیست؟
در علم حقوق و خصوصا در شاخه حقوق بین الملل، میان "ادعا" و " مستند" تفاوت زیادی وجود دارد. سازمانهای بین المللی مانند آژانس که قاعدتا باید کارکردی "حمایتی" و "نظارتی" در خصوص اعضای خود داشته باشند، باید در صورت وجود شواهد و مستنداتی که انحراف یک کشور از برنامه هسته ای خود را مورد تایید قرار دهد، با کشور میزبان وارد مذاکره شوند. آژانس باید در این خصوص مستندات خود را ارائه کند و از کشور میزبان بخواهد تا نسبت به شواهد موجود پاسخگو باشد. در برخی موارد، در همان مرحله کشور میزبان با ارائه اسناد و شواهدی دقیق، ابهامات آژانس را برطرف خواهد کرد. در نهایت نیز اگر آژانس قانع نشد، این کشور میزبان است که حق دارد بر اساس اهمیت مکانهای مورد اصرار آژانس، حدود و ثغور آن نظارت را تعیین کند و حتی در موارد حساس به آژانس اجازه نظارت ندهد.
حالا نکته اصلی اینجاست که در گزارش اخیر آژانس، هیچ یک از این مراحل طی نشده است. اساسا آژانس شواهد و مستنداتی در خصوص اتهامات اخیر خود ارائه نکرده است. بدیهی است که اگر جمهوری اسلامی ایران زیر بار بدعت آژانس برود و اجازه دسترسی به هر مکانی را به بازرسان مسئله دار این نهاد بدهد، در آینده نیز با فشارهای مضاعفی در این خصوص مواجه می شویم.بنابراین از همین الان باید جلوی سیاسی کاری آژانس گرفته شود.
بصیرت: آیا این ماجرا را باید دور تازه ای از روابط میان ایران و آژانس دانست؟
به خوبی یادم می آید که در آستانه امضای برجام و در حالی که سه ماه تا انعقاد این توافق باقی مانده بود، برژینسکی مشاور امنیت ملی سابق آمریکا خطاب به جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا اعلام کرد که تمامی ادعاهای مربوط به حرکت ایران به سمت تولید سلاح هسته ای و گزارشهایی که آژانس تحت عنوان مطالعات ادعایی در این خصوص منتشر کرده است، واقعی نبوده و مصداق حقه بازی هسته ای علیه ایران است. بنابراین، شانتاژ اخیر آژانس، در استمرار همان مسیری است که اتفاقا امثال "رافائل گروسی" مدیر کل فعلی آژانس و "اولی هاینونن" معاون سابق آژانس که از وابستگان سازمان سیا محسوب می شود، در شکل دهی آن علیه ایران نقش داشته اند. گزارشهای اخیر ضد ایرانی آژانس یک معنا دارد، اینکه آژانس هم اکنون به بازی آشکار در زمین ایالات متحده و دولت ترامپ تن داده است.
بصیرت: قضیه اخیر با رافائل گروسی دبیرکل جدید آژانس چقدر مرتبط است؟
در خصوص این دیپلمات آرژانتینی و سوابق ضد ایرانی آن نکات زیادی وجود دارد. همگان می دانند که ایالات متحده و اعضای تاثیرگذار در شورای حکام آژانس، چه نقش برجسته ای در انتصاب گروسی به سمت اخیر خود داشته اند. گروسی حضور خود در سمت مدیریت آژانس را مدیون آمریکا و دولت ترامپ می داند. از سوی دیگر، گروسی قبلا نیز از اصلی ترین دیپلماتهایی بود که در آژانس از مخالفان ماهیت برنامه هسته ای ایران بود. او حتی از کسانی بود که از ایده "غنی سازی صفر درصدی" در ایران حمایت می کرد. دقیقا همان ایده ای که امروز مایک پمپئو و برایان هوک آن را ترویج می کنند. پروسه انتصاب گروسی بسیار سریع طی شد. بدون شک در قبال این ماجرا، گروسی تعهداتی به دولت ترامپ داده است که مهم ترین آنها، اعمال فشار مستقیم بر برنامه هسته ای ایران است.
بصیرت: این رفتار آژانس چه ارتباطی با بدعهدی های غرب در برجام دارد؟ آیا نوعی فرار به جلو نیست؟
قطعا همین طور است. متاسفانه باید بپذیریم که آژانس یکی از قطعات پازل دولت ترامپ در تقابل و فشار حداکثری علیه ایران محسوب می شود. به عبارت بهتر، باید در این معادله "آژانس" را به عنوان یکی از اجزای اصلی بازی ضد ایرانی کاخ سفید بپذیریم. بدون شک میان این قطعه پازل و دیگر قطعات آن ارتباطی مستقیم وجود دارد. به عبارت بهتر، نمی توان رفتار آژانس را در چارچوبی غیر از بازی تروییکای اروپایی در برجام مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. بازی این دو با یکدیگر کاملا هماهنگ شده است و اتاق فکر این هماهنگی نیز در واشنگتن و کاخ سفید می باشد. مایک پمپئو اصلی ترین نقش را در تنظیم همزمان رفتار تروییکای اروپایی و آژانس در تقابل حداکثری با ایران بر عهده دارد.
بصیرت: به نظر شما در این شرایط بهترین تصمیم از سوی ایران چه می تواند باشد؟
بهترین واکنش جمهوری اسلامی ایران، اصرار بر همان پروسه حقوقی ماجراست. ما حق داریم به عنوان کشور میزبان مستندات آژانس را بخواهیم. در این صورت، قطعا آژانس مستندی حقوقی و محکم برای ارائه نخواهد داشت و در نتیجه، اجازه دسترسی به این نهاد و بازرسان مسئله دار آن ، که سوء سوابق جاسوسی برخی از آنها قبلا به اثبات رسیده است، نخواهیم داد. بدون شک اصرار و شانتاژ آژانس نباید کمترین تاثیری بر مواضع کشورمان مبنی بر عدم دسترسی به مکانهای مدنظر آژانس داشته باشد. از سوی دیگر، همان گونه که اشاره شد، به دلیل بازی علنی آژانس در زمین دولت ترامپ، باید ما نیز در نگاه استراتژیک و محاسباتی خود، آژانس و رافائل گروسی مدیر کل آن را به مثابه جزئی از اجزای این بازی خطرناک ضد ایرانی واشنگتن در نظر بگیریم. در یک جمع بندی کلی می توان گفت که گارد بسته ما در برابر آژانس نباید باز شود زیرا این موضوع در آینده آسیبها و هزینه هایی برای ما به همراه خواهد داشت.
گفتگو از وحید قاسمی
