پرداخت یارانه به برخی از کالاها و خدمات را می توان اصلی دانست که کم و بیش در تمام اقتصادهای دنیا وجود دارد. برخی از دولت ها، نهاده ها و مواد اولیه تولید را به صورت یارانه ای در اختیار تولید کنندگان قرار می دهند و برخی دیگر از دولت ها به کالاهای اساسی یا کالاهای مفید برای سلامت شهروندان (مانند لبنیات)، یا کالاهای عمومی ( مانند بهداشت و آموزش و...) یارانه می دهند تا آن کالا یا خدمت با ارقامی کمتر از هزینه تمام شده در اختیار شهروندان قرار گیرد.
برخی از دولت ها نیز نگاهشان به پرداخت یارانه نگاهی بخشی بوده و فقط یارانه را متعلق به بخشی از جمعیت ( دهک های آسیب پذیر) می دانند.
در این میان ایران طی دهه های گذشته علاوه بر اختصاص یارانه به کالاهای عمومی چون آموزش و بهداشت عمدتا سعی داشته در تامین برخی از کالاها از نظام یارانه ای استفاده کند.
یکی از این کالاها طی سال های گذشته حامل های انرژی( انواع سوخت شامل بنزین، گازوییل و...)، نان، دارو و.... بوده است. به نحوی که دولت ها مختلف همواره بخشی از قیمت تمام شده این قبیل کالاها را تحت عنوان یارانه پرداخت کرده اند و مردم ایران تقریبا در هیچ مقطعی از زمان برای استفاده از برخی از کالاها قیمت تمام شده آن را پرداخت نکرده اند.
از جمله این کالاها که در حال حاضر رقم بسیار بالایی تحت عنوان یارانه به آن پرداخت می شود نان است که بر اساس گزارشات موجود چیزی حدود 20 هزار میلیارد تومان، میزان یارانه پرداختی به این بخش است. .
در این میان برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند تخصیص برخی از یارانه های پرداخت شده ناعادلانه بوده و در شرایط موجود افرادی که مصرف بیشتری دارند از یارانه بیشتری نیز استفاده می کنند.
بنابراین بهتر است به جای پرداخت یارانه به برخی از کالاها و خدمات این یارانه ها به صورت مستقیم به شهروندان پرداخت شود. موضوعی از همان سال های پس از پایان جنگ تحمیلی جزو دغدغه دولت های مختلف بوده و حتی در برنامه های توسعه از جمله برنامه های سوم به بعد مورد اشاره قرار گرفته است. اما شاید اولین و تنها اقدام منتج به نتیجه در این حوزه را بتوان اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در کشور دانست که با آزاد سازی نسبی قیمت کالاهایی چون بنزین، گازوئیل، نان، نفت کوره، نفت سفید و... توانست منابعی را حاصل و بخش عمده ای از این منابع را تحت عنوان یارانه نقدی به صورت مستقیم به مردم پرداخت کند.
یارانه ای که در آن مقطع به رغم ایرادات موجود در اجرا، با توجه به نرخ تورم در سال های 89 و 90، نرخ رشد اقتصادی کشور و قدرت خرید 45 هزار تومان با رضایت اکثریت قریب به اتفاق شهروندان مواجه شد. به نحوی که قدرت خرید این رقم در سال 89 ( سال اجرای هدفمندی) برابر با رقمی حدود 50 دلار بود این قدرت خرید در حال حاضر به لحاظ دلاری به حدود 1.5 دلار و به لحاظ ریالی به حدود 8 هزار تومان سال 89 رسیده است.
با این حال به رغم اینکه برخی از افراد در زمان اجرای هدفمندی یارانه ها با نحوه پرداخت یارانه به صورت نقدی مخالف بودند اما تجربه نشان داد شاید این روش در قیاس با سایر روش ها از جمله توزیع سبد کالا از استقبال عمومی بیشتر و تبعات اجتماعی کمتری برخوردار باشد.
توزیع سبد کالا در سال 92 در راستای حمایت از معیشت مردم، موجی از اعتراضات، نگرانی ها و البته انتقادات را در باره نحوه اجرای این طرح به همراه داشت. صف های شلوغ، هزینه بسته بندی و توزیع کالاها، عدم رعایت شان شهروندان در هنگام توزیع و... از جمله مشکلات و مسائلی بود که باعث شد حتی خود دولتمردان و مجریان این طرح نیز به این نتیجه برسند که توزیع سبد کالا اقدامی پرهزینه و پر خطاست.
به نحوی که به رغم انتقادات موجود به پرداخت نقدی یارانه ها در سال 89 دولت دوازدهم در سال 98 و بعد از ماجرای افزایش قیمت بنزین، در راستای حمایت از اقشار مختلف، همان مسیر پرداخت نقدی یارانه را اما این بار صرفا با نامی غیر از آن، تحت عنوان "یارانه معیشتی" ادامه داد.
در حال حاضر دولت ماهیانه چیزی بیش از ۶۰۰۰ میلیارد تومان بابت دو یارانه نقدی و معیشتی به مردم پرداخت می‌کند. به نحوی که بر اساس گزارش سازمان برنامه و بودجه ماهیانه چیزی حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان تحت عنوان یارانه نقدی و چیزی حدود ۲۷۰۰ میلیارد تومان یارانه معیشتی پرداخت می شود که نشان دهنده پرداخت سالیانه 70 هزار میلیارد تومان یارانه تحت عنوان نقدی و معیشتی به شهروندان است.
این در حالی است که این ارقام به واسطه کاهش قدرت خرید مردم عملا نقش چندانی در افزایش قدرت خرید مردم ندارد. به نحوی که برای مثال با در نظر گرفتن بعد 4 نفره خانوار و به شرط اینکه خانواده ای هم یارانه نقدی و هم یارانه معیشتی دریافت کند یک خانوار چهار نفره 182 هزار تومان برای یارانه نقدی و 172 هزار تومان بابت یارانه معیشتی دریافت می کند که با یک حساب سرانگشتی می توان گفت یک خانوار چهار نفره ماهیانه 354 هزار تومان بابت مجموع این دو یارانه حمایت نقدی دریافت می کند.
با توجه به شرایط فعلی و قیمتهای موجود این رقم برابر با 13 دلار یا قدرت خرید کمتر از سه کیلو گوشت قرمز است! در حالی که یارانه نقدی فقط یک نفر ( 45 هزار تومان) در سال 89 قدرت خریدی بیشتر از مجموع یارانه نقدی و معیشتی یک خانوار 4 نفره دارد!
در واقع تداوم پرداخت یارانه های نقدی عملا هیچ تاثیری در معیشت خانوار ندارد ضمن اینکه با قطعیت می توان گفت با توجه به روند کاهشی ارزش پول ملی قدرت خرید این این رقم روز به روز نیز کمتر خواهد شد.
این در حالی است که شنیده ها حاکی است طرح جدید مجلس مبنی بر حمایت از معیشت خانوار نیز در راستای پرداخت اعتبار 60 تا 120 هزار تومانی برای خرید کالا است که طبیعتا این اعتبار خیلی زود مانند یارانه نقدی و معیشتی قدرت خرید خود را از دست داده و صرفا تداوم پرداخت آن به وظیفه ای برای دولت تبدیل می شود.
پیشنهاد این است که دولت برای حمایت از اقشار آسیب پذیر (دهک های 1 تا 3) به جای پرداخت اعتبار 60 تا 120 هزار تومانی میزان مشخصی کالای اساسی را با قیمت یارانه ای به خانوار ارائه دهد تا گذشت زمان و کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید این حمایت را از بین نبرد.
از جمله این کالاها که در حال حاضر رقم بسیار بالایی تحت عنوان یارانه به آن پرداخت می شود نان است که بر اساس گزارشات موجود چیزی حدود 20 هزار میلیارد تومان، میزان یارانه پرداختی به این بخش است. 
