«محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، طی فرمانی زمان برگزاری سه انتخابات عمومی در فلسطین را صادر کرد.
قرار است انتخابات شورای قانون گذاری فلسطین ۲۲ ماه مه، انتخابات ریاستی ۳۱ ژوئیه و انتخابات شورای ملی فلسطین ۳۱ اوت 2021 برگزار شود.
فرمان محمود عباس پس از نشست با کمیته مرکزی انتخابات فلسطین صادر شده است. محمود عباس به حنا ناصر، رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات و تمام نهادهای دولتی دستور داده است زمینه برگزاری انتخابات و راه‌اندازی کارزارهای انتخاباتی دموکراتیک و آزاد را در سراسر فلسطین از جمله در بیت‌المقدس آغاز کنند و گفت وگوهای ملی با تمرکز بر ساز وکارهای این روند آغاز شود.
آخرین انتخابات برای تعیین ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین به سال ۲۰۰۵ برمی‌گردد. در آن زمان، محمود عباس جانشین یاسر عرفات در جنبش فتح به این مقام رسید. یک سال پس از آن، حماس در انتخابات پارلمانی پیروز شد، اما این نتایج روابط این دو گروه را به شدت تیره کرد تا جایی که از سال ۲۰۰۷ و با سیطره حماس بر نوار غزه، اختلاف ها شدیدتر شد و توافق ها و وساطت های انجام شده نتوانست به اختلاف‌ها پایان دهد.
اینک پس از گذشت ۱۴ سال از اختلافات سیاسی و انفکاک جغرافیایی، دو جنبش فتح و حماس تصمیم گرفته اند با اجرای انتخابات گامی در راستای زدودن اختلافات و ایجاد وحدت میان کرانه باختری و نوار غزه بردارند.
موضع حماس
«اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، از دریافت نامه مکتوب محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، مبنی بر تعهد وی به اجرای انتخابات و تحقق اصل مشارکت ملی فلسطینی خبر داده است.
جنبش حماس که پیش از این اعلام کرده بود که با برگزاری همزمان سه انتخابات پارلمان، مجلس ملی، و ریاست تشکیلات مخالف است، اعلام کرد در نامه ای به محمود عباس موافقت کرده که این سه انتخابات با فاصله حداکثر 6 ماهه از یکدیگر برگزار شود.
«جبریل رجوب»، دبیر کمیته مرکزی جنبش فتح، حامل این نامه بوده و گفته است عباس پس از خواندن نامه از آن استقبال کرده است.
به نظر می رسد رهبران حماس به این جمع بندی رسیده اند که با همگرایی با فتح و تشکیلات خودگردان، هر چند به شکل صوری؛ بدون آن که حاکمیت خود را از دست بدهند، از بار هزینه های اداره نوار غزه بکاهند، به ویژه آن که با توجه به تراکم جمعیتی و محاصره این منطقه، پاسخگویی به وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم کار دشواری است.
این در حالی است که حماس نسبت به پایگاه مردمی خود اطمینان دارد و اگر انتخابات در فضایی آزاد و عادلانه برگزار شود، امکان پیروزی حماس بالا است.
البته محمود عباس هنوز اعلام نکرده که آیا در انتخابات نامزد خواهد شد یا خیر. اما طبق برخی نظرسنجی ها، اسماعیل هنیه، رهبر جنبش حماس در صورت نامزدی در انتخابات، از محمود عباس پیشی خواهد گرفت.
ابهامات و تردیدها
فرمان محمود عباس نشانی از جدی بودن تلاش ها برای مشروعیت بخشیدن مجدد به نهادهای فلسطینی با محوریت تشکیلات خودگردان است. اما همچنان موانع و عوامل بازدارنده متعددی فراروی انتخابات فلسطین قرار دارد که اجرای به موقع ان را در هاله ای از ابهام قرار می دهد.
این در حالی است که صدور فرمان برگزاری انتخابات، به معنی اجرای انتخابات نیست و ممکن است عوامل متعددی همچون گسترش انتشار ویروس کرونا و ممانعت اسرائیل از اجرای انتخابات در بیت المقدس، مانع برگزاری انتخابات شود.
از دیگر موانع و ابهامات، اقدام محمود عباس مبنی بر ایجاد تغییرات گسترده در نهادهای قضایی است که با مخالفت جنبش حماس مواجه شده و آن را تلاشی از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین برای چیرگی بر نظام سیاسی و نقض انتخابات آزاد، عادلانه و شفاف و استقلال قضایی قلمداد کرده است.
جبهه مردمی آزادی فلسطین هم معتقد است تصمیمات اخیر محمود عباس، از ایجاد اصلاحات در نهادهای قضایی تا انتصاب معاونان سرویس های امنیتی، هر چند این اقدام در ظاهر پاسخی به برخی از خواسته ها برای افزایش میزان شفافیت و مبارزه با فساد است، اما در واقع، نشانگر تداوم رویکرد انحصارطلبی و اقتدارگرایی و بازتاب دهنده تناقض در گفتار و رفتار جنبش فتح و شخص محمود عباس است.
نگاه دیگر آن است که تصمیم کنونی محمود عباس به برگزاری انتخابات به دلیل فشارهای دولت «جو بایدن»، کشورهای اروپایی و اتکای رهبری فلسطین به روابط بین الملل است، اما برگزاری انتخابات بدون ایجاد اصلاحات اساسی در زمینه آزادی ها و حقوق، هیچ نتیجه ای در پی نداشته و تنها وسیله ای برای تثبیت الگوی جدیدی از اقتدارگرایی خواهد بود.
مهلت دو ماهه بین انتخابات مجلس قانونگذاری و ریاستی ظاهرا با هدف شناخت افکار عمومی فلسطین است که آیا برگزاری انتخابات ریاستی می تواند موقعیت و منافع طبقه سیاسی حاکم را تامین کند یا نه؟
مذاکرات قاهره
جناح های مختلف فلسطینی از جمله فتح و حماس تصمیم دارند به منظور اطمینان از فراهم شدن زمینه برگزاری انتخابات آزاد و شفاف، مذاکرات گسترده ای را در قاهره آغاز کنند.
از جمله موضوعات مهم این مذاکرات عبارت است از: تشکیل حکومت مورد توافق تمام گروه ها، بازسای ساختار سازمان آزادی بخش فلسطین و توافق بر سر یک برنامه سیاسی واحد جهت تحقق حامیت و یکپارچیگی فلسطین.
با این حال، عمر شحاده، رهبر جبهه مردمی آزادی فلسطین، در مورد آمادگی جنبش های فتح و حماس برای پذیرفتن نتایج انتخابات و تبادل صلح آمیز قدرت شک و تردید دارد. به گفته شحاده، فتح و حماس به دنبال معامله ای خواهند بود که فشارهای سیاسی در کرانه باختری را کاهش دهد و از دشواری های حکومت حماس در نوار غزه بکاهد، مشروط بر این که این معامله منافع اقتدارگرایانه آن ها را با خطر روبه رو نکند.
ناظران مسایل داخلی فلسطین بر این باورند که تا اصلاحات بنیادی در ساختار سازمان آزادی بخش فلسطین انجام نشود، انتخابات گرهی از مشکلات فلسطین نمی گشاید. در هر حال مذاکرات قاهره می تواند تا حدی وضعیت آینده را روشن کند که آیا برگزاری انتخابات منجر به پایان یافتن اختلافات می شود یا این که شکاف کنونی میان گروه‌های فلسطینی را بیش از پیش افزایش خواهد داد.
در همین حال، یکی از اعضای کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین خواستار انعقاد توافق نامه سیاسی شد که همه رهبران جناح های فلسطینی در جریان گفت وگوهای قاهره آن را امضا کنند و تعهد خود را در مورد پذیرش نتایج انتخابات، موافقت با تشکیل دولت وحدت ملی و برنامه های آن و تضمین آزادی ها توسط جنبش‌های فتح و حماس، اعلام کنند.
جمع بندی
با توجه به مشکلات عدیده، ساختار سیاسی فلسطین با محوریت تشکیلات خوگردان، نیاز به تغییر و تحولات تازه دارد. برگزاری انتخابات که البته در برگزاری آن تریدها و ابهاماتی وجود دارد، مقدمه ای برای این تغییرات محسوب می شود. با این حال، برخی معتقدند انتخابات یک اقدام نمادین بوده و موجب تحول بنیادین در داخل فلسطین نمی شود.
تمایل فتح به انحصار و حفظ قدرت در کرانه و عدم تمایل حماس به از دست دادن سیطره بر نوار غزه، موجب تداوم اختلافات موجود سیاسی و جغرافیایی شده و حداقل دستاورد انتخابات، دستیابی به ساز وکاری برای عدم تنش میان دو طرف و نیز جلب حمایت های خارجی به ویژه در زمینه کمک های اقتصادی خواهد بود.
این در حالی است که رژیم صهیونیستی به نوبه خود، مایل به تداوم واگرایی و عدم هر گونه تغییر و تحول در عرصه داخل فلسطین می باشد، به ویژه تغییراتی که موجب رشد گروه های مقاومت و تقویت مشروعیت مردمی آن ها در هر گونه انتخابات گردد.
اینک پس از گذشت ۱۴ سال از اختلافات سیاسی و انفکاک جغرافیایی، دو جنبش فتح و حماس تصمیم گرفته اند با اجرای انتخابات گامی در راستای زدودن اختلافات و ایجاد وحدت میان کرانه باختری و نوار غزه بردارند. 
