آیا روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی عادی می شود؟

روزنامه ترکيه‌اي «ديلي صاباح»، امروز (جمعه)، با انتشار يادداشتي از «مليح التنوک» تحليلگر مسائل سياسي، پيش‌بيني‌هايي درباره نزديک بودن عادي‌سازي روابط آنکارا و تل‌آويو در آينده نزديک مطرح کرد.

ديلي صاباح در يادداشت مذکور آورده‌ است که «جو بايدن»‌ رئيس‌جمهور آمريکا در اظهاراتي کشورهاي دنيا را به تلاش براي «ائتلاف‌هاي راهبردي جديد» در مناطق مختلفي از جهان تشويق کرده است و مهم‌ترين تغيري که اخيرا در چارچوب اين ائتلافات جديد به وقوع پيوسته، تحول در روابط آنکارا و تل‌آويو بوده است آن هم پس از اختلافات عميقي که بيش از يک دهه ميان دو طرف وجود داشت.

در ادامه آمده است که هر دو طرف آنکارا و تل‌آويو، انعطافي متقابل نشان داده‌اند بطوريکه که روزنامه عبري‌زبان «اسرائيل هيوم» به تازگي به نقل از يک «مقام بلندپايه ترکيه‌اي» خبر داد که آنکارا ۲۹ ماه مارس (نهم فروردين) به تل‌آويو اطلاع داده است که براي اعزام سفير به تل‌آويو آمادگي دارد به محض اينکه «کابينه «اسرائيل همزمان اقدام مشابهي انجام دهد».

در اين يادداشت اشاره مي‌شود که نشانه‌هاي عادي‌سازي روابط ميان دو طرف که از ماه دسامبر گذشته پديدار شده، شايان تحليل و بررسي است و مهم‌ترين پيشينه اختلافات دو طرف در ادامه بيان شده است.

بحران «داووس»

ديلي صاباح آورده است که شايد هيجاني‌ترين شاهد اين مثال، اظهارات يک دقيقه‌اي «رجب طيب اردوغان»‌ نخست‌وزير وقت در اجلاس سال ۲۰۰۹ داووس باشد که در آن لحظه روابط آنکارا و تل‌آويو را براي اولين بار به لرزه در آورد زماني که اردوغان در برابر دوربين‌ها مستقيما اظهاراتي تند عليه «شيمون پرز» رئيس وقت رژيم صهيونيستي بر زبان آورد و ضمن اعلام تحريم اجلاس داووس تأکيد کرد که ديگر به اين کنفرانس نخواهد آمد و عملا به آنچه گفت عمل کرد.

در ادامه اين يادداشت آمده است که در سال ۲۰۱۰ نيز بحران کشتي «ماوي مرمره» شعله‌ور شد و نيروهاي امنيتي اسرائيلي نُه فعال غيرنظامي ترکيه را که در کشتي يادشده حضور داشتند، کشتند؛‌ کشتي که به سمت فلسطين حرکت مي‌کرد و پس از اين ماجرا بود که ترکيه اين اقدام را «تروريسم دولتي»‌ خواند و ضمن کاهش روابط ديپلماتيک خود، سفيرش را از فلسطين اشغالي فراخواند.

بر اساس اين يادداشت، در ماه ژوئن سال ۲۰۱۶ نيز دو طرف بار ديگر به توافقي دست يافتند و با پايان آن سال، سفرايشان فعاليت‌هاي خودشان را در تل‌آويو و آنکارا از سر گرفتند؛ اما در دسامبر سال ۲۰۱۷ هنگامي که ۵۲ فلسطيني در واکنش به تصميم «دونالد ترامپ» رئيس‌جمهور وقت آمريکا درباره به رسميت شناختن قدس به عنوان پايتخت اسرائيل در جريان اعتراضات مردمي کشته شدند، ترکيه بار ديگر سفيرش را از تل‌آويو فراخواند.

در مقابل، تل‌آويو نيز فرستاده خود به آنکارا را فراخواند و از آن زمان تاکنون فعاليت‌هاي سفير اسرائيل در ترکيه به اتمام رسيده است و دو طرف روابط خود را در سطح حضور کاردار در سفارت حفظ کرده‌اند.

در ادامه اين يادداشت به اظهارات رجب طيب اردوغان در ماه دسامبر گذشته اشاره شده است که گفته بود: «دوست داريم روابط خود با اسرائيل را به نقطه بهتري برسانيم». اردوغان در ادامه اظهارات افزوده بود که همکاري‌ها ميان دو طرف در سطح اطلاعاتي همچنان ادامه دارد.

در اين يادداشت همچنين اشاره شده است که تل‌آويو «ايريت ليليان» را در ماه فوريه گذشته به عنوان کاردار سفارتش در آنکارا تعيين کرد که وبگاه شبکه صهيونيستي «آي۲۴» اين اقدام را پيامي مهم از وزارت خارجه اسرائيل براي اردوغان خواند چراکه ليليان کارشناس امور ترکيه بود.

اين پايگاه نوشته بود: «تعيين اين شخصيت کارکشته، بازتابي از تمايل تل‌آويو براي بازگرداندن گرماي قديمي به [روابط] با آنکاراست».

در ادامه آمده است: «باتوجه به اين تسلسل زماني حوادث، مي‌توان گفت که ميان ترکيه و اسرائيل در حال حاضر "تعارض در منافع" وجود ندارد و منبع اين بحران در واکنش‌هاي دوره‌اي و مواضع مخالف قرار مي‌گيرد. همچنين ادعاها درباره موضوع حمايت آنکارا از اخوان‌المسليمن جزء مسائلي هستند که مي‌توان آن را به نرمي حل و فصل کرد».

نويسنده مي‌گويد: «افزون بر اينکه تحولات اخير مثل ائتلاف‌هايي که براي تقسيم منابع طبيعي در شرق درياي مديترانه برپا شده‌اند، نه‌تنها مي‌تواند حفظ روابط دوجانبه مبتني بر زمينه عقلاني را  به موضوعي امکان‌پذير بلکه به يک ضرورت تبديل کند. تأکيد "بنيامين نتانياهو" نخست‌وزير اسرائيل بر اهميت گفت‌و‌گوها با ترکيه درباره ذخاير گازي در شرق درياي مديترانه، نشانه‌اي ديگر درباره تقويت روابط ديپلماتيک ميان دو طرف است».

در پايان اين يادداشت آمده است: «و بالاخره اينکه ترکيه مصمم به پيروزي در سياست خود در شرق درياي مديترانه مصمم است. از طرفي ديگر  گفتمان پوپوليستي که در اسرائيل عليه ترکيه بود، متلاشي شده است و عادي‌سازي روابط ميان دو طرف با سرعتي بيش از آنچه انتظارش مي‌رود و رسيدن اين روابط به نقطه همکاري، براي کسي غافلگيرکننده نخواهد بود».