یادداشت روزنامه‌های ۱۴ مرداد

روزنامه کیهان **

رئیس‌جمهور فرمانده میدان است؛ نه کارمند دورکار/عباس شمسعلی

پس از تنفیذ حکم رئیس‌جمهور جدید و با برگزاری مراسم امروز تحلیف در خانه ملت، فصل جدید مدیریت اجرایی کشور رسماً آغاز می‌شود. این فصل جدید، اما در شرایطی آغاز می‌شود که علی‌رغم برخی کار‌های انجام شده در دولت قبل، متاسفانه حجم انبوهی از مشکلات و کار‌ها و تعهدات بر زمین مانده و رویه‌های غلط نیازمندِ اصلاح در عرصه‌های مختلف اقتصادی و معیشت مردم، فرهنگی، اجتماعی، سیاست خارجی و داخلی و... پیش پای دولت جدید قرار دارد.
با نگاهی به این مشکلات به ویژه در حوزه اقتصاد و معیشت مردم، شاید بتوان گفت پذیرفتن مسئولیت اجرایی کشور پس از دولت آقای روحانی و در این شرایط یکی از سخت‌ترین کار‌های ممکن است.
اما آیا انبوه مشکلات موجود به معنی این است که دیگر کار از کار گذشته و امیدی به اصلاح و رفع آن‌ها نیست؟ در پاسخ باید تأکید کرد که قطعاً چنین نیست، بلکه با توکل بر خدا و بالا زدن آستین همت و مدد گرفتن از امید ایجاد شده در بین بخش‌های زیادی از مردم پس از انتخاب و شروع به کار آقای رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور در کنار توجه درست به ظرفیت‌های عظیم نیروی انسانی خلاق و توانمند و پتانسیل‌های کمتر مورد توجه قرارگرفته طبیعی و منطقه‌ای می‌توان به برداشته شدن موانع سخت از مسیر پیشرفت و تعالی کشور و حل مشکلات موجود بسیار امیدوار بود. هرچند نباید از نظر دور داشت که حل مشکلاتی در این سطح مستلزم صرف وقت و کار فراوان است و نباید توقع حل آنی و بلافاصله آن‌ها را داشت.
در این میان در کنار موضوعات بسیار ضروری و مهمی همچون انتخاب دقیق و حساب شده اعضای کابینه، لزوم برنامه‌ریزی مناسب و مبتنی بر آسیب‌شناسی‌های کارشناسانه برای حل مشکلات، توجه به راهکار‌های ارائه شده از سوی نخبگان و چهره‌های توانمند دانشگاهی و حوزوی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که باید به طور ویژه از سوی جناب آقای رئیسی دنبال و محقق شود، دو نکته بسیار مهم و گره‌گشا نیز همواره باید سرلوحه کار رئیس‌جمهور محترم قرار بگیرد که خوشبختانه ایشان تاکنون به آن اهتمام داشته‌اند، و آن دو اصل عبارتند از؛ کار میدانی و حضور در بین مردم.
رهبر انقلاب علاوه‌بر اینکه در حکم تنفیذ آقای رئیسی از ایشان با تعابیری همچون «شخصیتی مردمی و عالی‌قدر از تبار سیادت و علم» و «عالِم فرزانه و خستگی‌ناپذیر و کارآزموده و مردمی» یاد کردند، در سخنرانی مراسم تنفیذ هم بر لزوم مردمی بودن دولت جدید تاکید کرده و در کنار اشاره به اهمیتِ داشتنِ نگاه وفاق‌آمیز و ملاطفت به عموم مردم و گفت‌و‌گوی صادقانه با مردم، فرمودند: «یک توصیه به رئیس‌جمهور محترم این است که در شعار‌های ایشان مسئله مردمی بودن و از مردم شنیدن و در میان مردم بودن تکرار شده؛ این را از دست ندهند؛ این چیز بسیار مهمّی است. «دولت مردمی» را که شعار ایشان بود، در واقعیّت محقّق کنند و به معنای واقعی کلمه با مردم، در کنار مردم، در میان مردم باشند. مردم یعنی همه مردم؛ بدون امتیاز‌های طبقاتی و گروهی. البتّه حضور در میان مردم -که سابقه این کار را هم ایشان دارند- نباید افراد را از ارتباط با نخبگان غافل کند. ارتباط با نخبگان هم در جای خود یک حرکت بسیار لازم و مفید است؛ تبادل نظر با نخبگان، و استفاده از نظر نخبگان.»
یکی از ایرادات جدی که می‌توان به عملکرد ۸ ساله رئیس‌جمهور سابق گرفت، عدم حضور مناسب و به اندازه و غیبت‌های مکرر و فراوان ایشان در بین مردم است. هر چند در سال‌های گذشته شاهد برخی سفر‌های استانی و سخنرانی‌های آقای روحانی در جمع مردم بودیم، اما در همان سفر‌ها کمتر دیده شد که رئیس‌جمهور با دیدار چهره به چهره و وقت گذاشتن و نشستن پای درد دل‌ها و مشکلات هموطنان بی‌واسطه با مردم ارتباط برقرار کند. دسترسی مستقیم مردم گرفتار در مشکلات به رئیس‌جمهورِ خود از مطالبات کمتر مورد توجه قرار گرفته بود، هر چند وقتی بنا بر برخی خبر‌ها و اظهار نظرها، به وزرای دولت نیز وقت کافی برای طرح موضوعات حوزه کاری و گفتگو با رئیس خود داده نمی‌شد شاید دیدار‌های رودرروی مردمی توقع زیادی به نظر بیاید.
اما مسئله این کم‌توجهی، آنجا حادتر شد که شیوع کرونا نه تنها باعث قطع شدن اندک ارتباط مردم با رئیس‌جمهور شد بلکه حضور ایشان در بسیاری از مراسمات و برنامه‌ها نیز کمرنگ و کمرنگ‌تر شد تا جایی که مثلاً در حالی که نمایندگان مجلس با رعایت پروتکل‌ها مشغول فعالیت روزمره خود بودند آقای روحانی نه برای ارائه لایحه بودجه و نه برای دفاع از وزیر پیشنهادی خود در مجلس حضور پیدا نکرد. جالب اینکه با وجود اصرار رئیس‌جمهور به بازگشایی مدارس در مهرماه گذشته و تاکید بر حضور معلمان و دانش‌آموزان در مدارس با رعایت شیوه‌نامه‌ها، خود جناب رئیس‌جمهور حاضر نشد حتی برای چند دقیقه و با رعایت همان شیوه‌نامه‌های ابلاغی برای به صدا درآوردن زنگ آغاز به کار مدارس حاضر شود!
در ماه‌های گذشته وقوع حوادثی همچون سیل و خشکسالی و مسئله آب در برخی مناطق کشور از جمله سیستان و بلوچستان و خوزستان تا حد بحران پیش رفت، در چنین شرایطی از بالاترین مقام اجرایی کشور انتظار می‌رود که هم برای بررسی میدانی و دقیق مشکلات با هدف برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت بحران و هم برای دلداری و امیدآفرینی در بین مردم حتی برای چند ساعت در مناطق درگیر چنین مشکلاتی حاضر شده، جلساتی در آنجا تشکیل داده و دستورات لازم را بدهد، اما در حالی که رئیس قوه قضائیه وقت و رئیس و برخی نمایندگان مجلس با رعایت پروتکل‌ها برای بررسی میدانی در برخی مناطق از جمله بخش‌هایی از خوزستان حاضر شدند جناب روحانی ترجیح دادند از تهران پیگیر ماجرا باشند! به عبارتی آنچه در شیوه مدیریت رأس هرم دولت قبل مشاهده می‌شد نوعی انجام کار به سبک کارمندی و نه حضور میدانی و فعال در عرصه‌های لازم بود و البته بعد از کرونا هم شاهد یک کارمند دورکار تمام‌عیار به جای رئیس‌جمهور بودیم!
مسئولی که از حضور در بین مردم خودداری می‌کند چطور فاجعه حضور چند ساعته مردم در صف‌های شلوغ و خطرناک مرغ در شرایط کرونایی را متوجه می‌شود؟
به‌راستی آیا شأن یک مقام اجرایی همچون رئیس‌جمهور در نظام جمهوری اسلامی چیزی بالاتر از خادم مردم بودن است؟ آیا رواست مردم نه تنها رئیس‌جمهور بلکه در مواردی امکان دیدار با بخشدار منطقه خود را نیز نداشته باشند؟
نظر به اهمیت دسترسی مردم به مسئولان اجرایی کشور است که رهبر انقلاب از رئیس‌جمهور و دولت جدید می‌خواهند که «به معنای واقعی کلمه، با مردم، در کنار مردم و در میان مردم باشند».
خوشبختانه نگاهی به عملکرد گذشته رئیس‌جمهور جدید گواه کارنامه مناسب ایشان در موضوع مردمی بودن و تقید به کار میدانی و انجام سفر‌های استانی، حضور در بین مردم و شنیدن بی‌واسطه مشکلات آن‌ها و تسری دادن این رویه در بین مدیران زیر دست خود می‌باشد. حل مشکلات بسیاری از واحد‌های تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل از مجموع دو هزار واحد تولیدی احیا شده در دو سال اخیر توسط قوه قضائیه را می‌توان از نمونه دستاورد‌های این حضور میدانی و ثمره لمس مشکلات و موانع از نزدیک برشمرد.
در شرایطی که مشکلات عدیده اقتصادی و معیشتی مردم را بسیار تحت فشار قرار داده و حتی متاسفانه کم‌کاری‌ها و با عرض معذرت، رخوت‌های مدیریتی در سال‌های اخیر باعث آسیب به سرمایه اجتماعی نظام مقدس و مظلوم جمهوری اسلامی شده است، حضور در بین مردم و فرماندهی جهادی و میدانی امور از سوی رئیس‌جمهور محترم و وزرا و مدیران دولت، در کنار بهره‌مندی از ظرفیت‌های ارزشمند و غنی کشور و استفاده از برنامه‌های کارگشا و نظرات نخبگان و کارشناسان دلسوز و امین می‌تواند تا حد زیادی مشکلات و موانع موجود را رفع و با امیدآفرینی در بین مردم باعث ارتقا و ترمیم سرمایه ارزشمند اجتماعی جمهوری اسلامی بشود.
یکی از نکاتی که رئیس‌جمهور جدید پیش از این اعلام کردند، انتخاب استانداران ویژه برای استان‌هایی است که مشکل خاص دارند، مناطقی همچون خوزستان یا سیستان و بلوچستان، این طرح هرچند می‌تواند مثمرثمر باشد، اما پیشنهاد می‌شود با توجه به مشکلات عدیده در سطح کشور و امیدی که در بین مردم برای حل مشکلات ایجاد شده جناب آقای رئیسی همه استان‌ها را استان ویژه در نظر گرفته و علاوه‌بر سفر‌های منظم استانی و حضور در بین مردم و نخبگان سراسر کشور، با یک برنامه مدون امکان حضور متناوب هفتگی حداقل یک یا دو استاندار در جلسات هیئت دولت را فراهم نمایند تا امکان طرح و پیگیری مشکلات همه استان‌ها در عالی‌ترین سطح فراهم شود.
نکته پایانی که می‌تواند برای دولت جدید عبرت و مورد توجه باشد - و به نظر می‌رسد که هست- لزوم پرهیز از ورود به حاشیه‌ها به جای تمرکز بر وظایف اصلی است. قطعاً برخی سعی خواهند کرد با همه ادعا‌های طرفداری و دفاع از مردم با طرح موضوعات و حواشی و مشغول کردن دولت به مباحث و چالش‌های بی‌اهمیت مانع تحقق وعده‌های داده شده برای حل مشکلات مردم شوند، اما بهترین پاسخ به سنگ‌اندازی‌ها و حاشیه‌سازی‌ها، تلاش مضاعف و کار جهادی و میدانی برای خدمت به مردم است، با این شرایط می‌توان گفت حل مشکلات به جا مانده از دولت قبل مأموریتی سخت و دشوار اما شدنی است.

********************

روزنامه وطن امروز**

هدف ابوظبی از عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی چیست؟
امارات لکه ننگ منطقه/محمدرضا بابایی

امارات عربی متحده سال ۱۹۷۱ در نتیجه اتحاد ۷ شیخ‌نشین، به طور رسمی استقلال خود را از بریتانیا اعلام کرد. موقعیت ژئوپلیتیک، ساختار جمعیتی و دموگرافی این کشور را در برابر تهدید‌ها و رقابت با همسایگان منطقه‌ای آسیب‌پذیر کرده است. مناسبات سیاسی این کشور نیز مانند بقیه کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس با یکدیگر به نوعی متأثر از مرزبندی‌های تصنعی‌ای است که نتیجه سیاست‌های قدرت‌های بین‌المللی از جمله انگلستان بود. ترسیم مرزبندی‌های کنونی کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس، سیاست رقابت و تنش در روابط دیپلماتیک کشور‌های مزبور را بویژه بعد از اکتشاف منابع جدید انرژی‌های هیدروکربنی افزایش داد. اختلافات ارضی و مرزی و اختلاف بر سر میادین نفتی مشترک از مهم‌ترین عوامل عدم همگرایی میان کشور‌های منطقه است، البته نباید از این نکته غافل شد که تلاش کنشگران عرصه سیاست بین‌الملل از گذشته تاکنون بر مبنای ایجاد توازن سیاسی و نظامی میان کشور‌های منطقه استوار بود. این استراتژی مانع برتری‌طلبی و هژمونی سیاسی یک کشور علیه دیگر کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس شد. از این رو کشور‌های عربی جدید‌التاسیس با دیدگاه سوء‌ظن به یکدیگر می‌نگریستند و این وضعیت مشروعیت لازم را برای قدرت‌های خارجی فراهم کرد تا با کنشگری‌های سیاسی در بحران‌های پیش روی این کشورها، ایفای نقش کنند.
امارات عربی متحده در سال‌های نخست استقلال خود، روابط پر‌تنشی را با عربستان، عمان و ایران بر سر اختلافات مرزی تجربه کرد. بحران استراتژیک و روابط متشنج امارات عربی متحده با همسایگان خود، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های سیاسی این کشور از زمان استقلال تاکنون محسوب می‌شود. امارات به منظور حفظ سیاست بازدارندگی در برابر همسایگان خود، از طریق اتحاد با قدرت‌های جهانی در برهه‌های زمانی مختلف از جمله بریتانیا و در حال حاضر ایالات متحده آمریکا، به دنبال حفظ موازنه قدرت در منطقه خلیج‌فارس و برون‌رفت از انزواگرایی منطقه‌ای است؛ بنابراین وابستگی امارات عربی متحده به قدرت‌های بزرگ بین‌المللی، سیاست خارجی و داخلی این کشور را تحت تاثیر تحولات سیاسی- اجتماعی کشور‌های منطقه‌ای و ائتلاف‌سازی‌های جدید در منطقه، قرار داده است. سیاست همسویی ابوظبی با ناتو در افغانستان و حضور در ائتلاف بین‌المللی ضدتروریسم به رهبری آمریکا از جمله مصادیقی هستند که به عنوان استراتژی بازدارنگی امارات در قالب کنشگری در چارچوب اهداف همسو با قدرت‌های بین‌المللی تحلیل می‌شود.

* تحولات بهار عربی و گردش در سیاست خارجی امارات

بهار عربی نقطه تحول مهمی در مناسبات روابط خارجی ابوظبی و همسایگان منطقه‌ای آن ایجاد کرد. قیام‌های جهان عرب، کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس را به ۲ جریان مخالف تغییر و موافق گذار تقسیم کرد. امارات عربی متحده و عربستان از جمله کشور‌های محافظه‌کاری بودند که رویداد‌های بهار عربی را با تردید نظاره‌گر بودند و آن را به مثابه تهدیدی تلقی می‌کردند که می‌توانست در بلندمدت آینده سیاسی آن‌ها را به خطر بیندازد. در مقابل قطر با حمایت از جریان‌های طرفدار گذار بویژه جناح‌های نزدیک به اخوان‌المسلمین، از سقوط رژیم‌های عربی استقبال کرد. سقوط رژیم‌های سیاسی مصر، لیبی و یمن باعث ایجاد خلأ قدرت در سطح منطقه‌ای و در درون این کشور‌ها شد و جوامع سیاسی آن‌ها را با چالش‌های جدیدتری روبه‌رو کرد. این تحول جدید در قیام‌های عربی، فرصت را برای نقش‌آفرینی امارات در منطقه فراهم کرد. در این دوره ابوظبی استراتژی‌ای کاملا متمایز و به نوعی جدید را در سیاست خارجی خود اتخاذ کرد که از زمان استقلال این کشور بی‌سابقه بود. سیاست خارجی امارات عربی متحده در گذشته بیشتر حول ۲ محور کنشگری در چارچوب قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای و همچنین اعطای کمک‌های مالی به کشور‌های عربی- اسلامی که دچار بحران‌های اقتصادی می‌شدند یا کمک‌های انسان دوستانه دیگر در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی خلاصه می‌شد. بهار عربی و تحولات بعد از آن، فضای جدیدی را برای سیاست خارجی امارات ایجاد کرد تا بتواند به صورت یکجانبه برای مدیریت منازعات منطقه‌ای حرکت کند.

* یکجانبه‌گرایی امارات: سقوط دولت مرسی، جنگ داخلی لیبی و یمن

جریان‌های اسلامگرای نزدیک به اخوان‌المسلمین از رقبای سنتی ابوظبی در داخل و خارج از کشور محسوب می‌شوند. امارات از آغاز استقلال، فعالیت‌های احزاب اسلامگرای نزدیک به اخوان‌المسلمین را ممنوع اعلام کرد. اسلامگرایان امارات در بین طبقه محافظه‌کار سنتی پایگاه اجتماعی قوی دارند، از این رو ابوظبی نگران تکرار حوادثی بود که توسط جریان‌های اخوانی در سوریه و مصر در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ رقم خورده بود. پیروزی اسلامگرایان در مصر و تونس، ظهور جریان‌های سلفی جهادی در لیبی بعد از قذافی و حضور برجسته حزب اصلاح (شاخه اخوان‌المسلمین یمن) در تحولات یمن، ابوظبی را به تلاش برای مداخله در تحولات این کشور‌ها سوق داد. امارات پیروزی اسلامگرایان اخوانی در منطقه را به سود رقیب سنتی خود یعنی قطر می‌دید. از این رو با حمایت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی از جریان‌های سیاسی- نظامی سکولار و ملی‌گرا تلاش کرد اسلامگرایان را از معادله جدید قدرت حذف کند. مهندسی کودتای نظامی در مصر، حضور نظامی و حمایت‌های نظامی از نیرو‌های تحت امر خلیفه حفتر، برای مقابله با اسلامگرایان و مشارکت در ائتلاف عربی به رهبری عربستان در جنگ یمن، رقبای منطقه‌ای ابوظبی را نسبت به پیامد‌های منفی سیاست مداخله‌جویانه امارات در منطقه آگاه کرد. به عنوان نمونه سقوط اخوان‌المسلمین در مصر که از متحدان اصلی ترکیه و قطر بود، روابط میان ابوظبی و آنکارا را متشنج کرد، این مساله باعث شد در سال‌های بعد، ترکیه استراتژی حمایت‌های نظامی و سیاسی از جریان‌های سیاسی نزدیک به اخوان‌المسلمین بویژه در لیبی را در دستور کار خود قرار دهد، که این امر باعث شد ابوظبی در تحقق اهداف خود در لیبی ناکام بماند.
امارات در یمن نیز اهداف مشابهی را دنبال کرد، یکی از اصلی‌ترین اهداف ابوظبی در یمن مقابله با حزب اصلاح یمن و دیگر جریان‌های اسلامگرا بود. از این رو امارات با تقویت جریان‌های تجزیه‌طلب در جنوب یمن و ایجاد شبه‌نظامیان متشکل از قبایل جنوب توانست نیرو‌های حزب اصلاح یمن که از متحدان اصلی و استراتژیک عربستان بود را تضعیف کند. این مساله باعث شد تا عربستان بازی دو سر باخت را در یمن تجربه کند. امارات با وجود اختلافات دیرینه‌ای که با ایران دارد، از درگیری مستقیم با ایران و نیرو‌های متحد آن در یمن تا حدی پرهیز کرد. ابوظبی تا قبل از بهار عربی سیاست عملگرایی اقتصادی را در روابط خارجی خود با ایران در پیش گرفت، اما این سیاست به تدریج همزمان با تحولات بعد از بهار عربی دچار تغییر و تحول شد. از سوی دیگر وجود بخش قابل توجهی از جامعه ایرانی‌تبار در امارات و افزایش نقش منطقه‌ای ایران بویژه بعد از سقوط طالبان و رژیم صدام از یک سو و رویکرد موازنه‌گرایانه امارات نسبت به ایران در برابر دیگر رقبای عربی خود باعث شد امارات از افزایش تنش مستقیم با این کشور پرهیز کند. البته این نکته مغفول نماند که ابوظبی سیاست خارجی تهاجمی علیه ایران را چه بسا در راهبرد بلندمدت سیاست خارجی خود در نظر گرفته باشد.

* استراتژی عادی‌سازی روابط با اسرائیل

روابط امارات عربی متحده با اسرائیل به پیش از توافقنامه عادی‌سازی آبراهام باز می‌گردد، با این تفاوت که در دوران قبل انعقاد این توافق صلح، بیشتر در قالب همکاری‌های امنیتی و بعضا اقتصادی خلاصه می‌شد، اما امروز این روابط شکل علنی به خود گرفته است و هر یک از طرفین اهداف مشخص خود را دنبال می‌کنند. حلقه وصل نزدیکی محور ابوظبی- تل‌آویو را می‌توان گسترش نفوذ اسلامگرایان در منطقه بویژه بعد از قیام‌های بهار عربی دانست. اسرائیل نیز از سقوط رژیم مبارک که از متحدان اصلی این کشور بود، ابراز نگرانی کرد. با وجود سیاست عملگرایی اخوانی‌ها در مساله اعراب و اسرائیل و پایبندی به قرارداد کمپ دیوید، نگرانی از این جانب احساس می‌شد تا سیاست‌های همسو با مقاومت فلسطین و رویکرد‌های ضداسرائیلی در جوامع مصر تقویت شود، از این رو اسرائیل نیز در طراحی کودتای نظامی علیه مرسی، کنار اماراتی‌ها ایستاد.
تجربه بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه که متأثر از فرآیند گذار سیاسی بود، برخی کشور‌ها را با خلأ قدرت روبه‌رو کرد، از این رو افزایش خشونت‌ها، ظهورگروه‌های سلفی- جهادی در سوریه و لیبی، افزایش آوارگان و گسترش موج مهاجرت‌ها به اروپا باعث شد تا رویکرد غرب در قبال تحولات عربی تغییر کند. از این رو اتحادیه اروپا و آمریکا فرآیند گذار سیاسی در خاورمیانه را حرکتی به سوی موج جدید دموکراسی تلقی نمی‌کردند، بلکه آن را در سطح ملاحظات امنیتی مورد بررسی قرار می‌دادند که می‌توانست امنیت جمعی آن‌ها را تهدید کند. این تغییر رویکرد جوامع غربی در قبال انقلاب‌های عربی باعث شد تا اسرائیل و امارات به زعم خود مشروعیت لازم را برای سیاست‌های مداخله‌جویانه خود در منطقه کسب کنند و در صدد حمایت از روی کار آمدن جریان‌های محافظه‌کار برآیند؛ خواه از طریق قدرت نرم یا نظامی.
اسرائیل سیاست مقابله با آنچه که با عنوان نفوذ ایران در منطقه از آن یاد می‌کند را دستور اصلی سیاست خارجی خود قرار داد. روابط ابوظبی- تل‌آویو را می‌توان در راستای سیاست مقابله با ایران در منطقه، مورد تجزیه و تحلیل قرار داد که مورد اتفاق امارات و اسرائیل است. مذاکرات هسته‌ای ایران و توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ با واکنش منفی امارات و اسرائیل روبه‌رو شد، زیرا این مساله به مثابه یک اقدام یکجانبه از سوی ایالات متحده آمریکا تعبیر شد که در آن کشور‌های عرب حاشیه خلیج‌فارس و اسرائیل نادیده گرفته شده‌اند. اما نگرانی اصلی اسرائیل و امارات عادی‌سازی روابط ایران با غرب و در نهایت حذف تدریجی تحریم‌های ایران بود که این امر در صورت تحقق می‌توانست نقش ترانزیتی و ظرفیت‌های صادرات انرژی ایران را افزایش دهد. این مساله تأثیر منفی بر جایگاه اقتصادی امارات می‌گذاشت که با کنترل بر تنگه باب‌المندب و بنادر جنوب غربی یمن سعی در تقویت نفوذ دریایی خود در منطقه شاخ آفریقا و مدیترانه داشت.
خروج ایالات متحده از برجام در دوره ترامپ و سیاست‌های فشار حداکثری علیه ایران، دستگاه سیاست خارجی آمریکا را بر آن داشت با استفاده از شرایط پیش آمده، سیاست عادی‌سازی روابط با اسرائیل توسط کشور‌های عربی را تسریع بخشد. ابوظبی با وجود پیشگامی در عادی‌سازی روابط با اسرائیل با چالش‌های مهمی در سطح داخلی و منطقه‌ای روبه‌رو است، که می‌تواند تاثیر منفی بر جایگاه این کشور بگذارد. در داخل کشور، سیاست عادی‌سازی با واکنش‌های منفی مردم روبه‌رو شد و افکار عمومی علیه سیاست‌های حاکمان ابوظبی بسیج شدند. استمرار تضاد‌ها و چالش‌های حکومت و مردم در بلندمدت می‌تواند امارات را در برابر موج‌های جدید قیام‌ها و اعتراضات مردمی آسیب‌پذیرتر کند و در نتیجه سقوط نظام سیاسی حاکم را تسریع بخشد. در بعد منطقه‌ای نیز در صورت حضور احتمالی نظامی اسرائیل در مناطق تحت کنترل امارات در یمن از جمله تنگه باب‌المندب، ایران استراتژی بازدارنده را علیه اسرائیل اتخاذ خواهد کرد. در صورت نزاع میان ایران و اسرائیل در منطقه، ابوظبی متضرر خواهد شد، زیرا بخش عمده‌ای از اقتصاد امارات به عنوان یک کشور بندری مبتنی بر تجارت است، از این رو در صورت تحقق سناریوی مقابله احتمالی با اسرائیل، ابوظبی ضرر‌های جبران‌ناپذیری خواهد کرد.
در مجموع امارات سعی در بی‌طرف نشان دادن خود در منازعه میان ایران و اسرائیل دارد. با وجود اختلافات ابوظبی با تهران بر سر حاکمیت جزایر سه‌گانه، امارات ایران و بازدارندگی در قبال آن را جزو اولویت‌های سیاست خارجی خود تلقی نمی‌کند، اما با این وجود نگرانی خود را از گسترش نفوذ منطقه‌ای ایران انکار نمی‌کند. اصلی‌ترین هدف امارات از عادی‌سازی روابط با اسرائیل، حفظ توازن در برابر ترکیه و قطر که مانعی جدی برای ابوظبی در منطقه هستند، است. از سوی دیگر تل‌آویو نیز با استفاده از اختلافات میان امارات و همسایگان خود می‌تواند نقش بلانسر را ایفا یا در منازعات آتی با اعراب از این مساله به عنوان یک برگ برنده علیه رقبای خود استفاده کند. امارات از طریق اتخاذ اهداف همسو با اسرائیل در جهان عرب سعی دارد بتدریج خود را برای پر کردن خلأ‌های پیش روی خاورمیانه بعد از خروج تدریجی ایالات متحده آمریکا از منطقه آماده کند. از این رو روابط سیاسی با اسرائیل را در دستور کار خود قرار داده است. در واکنش به این اقدام ابوظبی، رقبای منطقه‌ای امارات نیز در صورت احساس خلأ ناشی از عدم حضور آمریکایی‌ها در منطقه، سیاست‌های یکجانبه یا حتی اقدامی مشابه اقدام امارات، با هدف حفظ یا برقراری توازن، انجام می‌دهند، و این مساله به خودی خود منطقه را وارد صف‌آرایی‌های جدید خواهد کرد.

********************

روزنامه ایران**