آسمان در مشت ایران

به رسم سال‌های اخیر، رزمایش بزرگ نیروهای مسلح کشورمان در بخش پدافندی، با حضور یگان‌های متنوعی از سپاه، ارتش و وزارت دفاع برگزار شد و تصاویر شلیک‌های دقیق و متعدد سامانه‌های حاضر در آن، موجبات دلگرمی و غرور مردم را فراهم کرد. اما آنچه بیش و پیش از آنالیز و بررسی جزئی و مصداقی سامانه‌ها و سناریوهای به کارگرفته شده در این رزمایش، جلب توجه می‌کرد و قطعاً نقشه راهی برای آینده قدرت پدافندی و حتی آفندی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود، توجه به روح و ساختارهایی بود که در این تمرین عملیات، به اجرا درآمد و اگرچه مورد توجه جدی رسانه‌ها قرار نگرفت، اما پیام و تأثیر داخلی و بین‌المللی خود را به خوبی نشان داد. اولین و شاید یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این رزمایش، بومی بودن 100 درصدی سامانه‌های عملیاتی موجود در آن بود. بسیاری به یاد دارند تا چند سال قبل و پیش از جهش و انقلاب بزرگ سپاه پاسداران با همکاری وزارت دفاع و ارتش جمهوری اسلامی ایران، بخش قابل توجهی از سامانه‌های پدافندی کشورمان غیربومی و متعلق به دهه‌های قبل بود. اما با اتفاقی بزرگ و چشمگیر که حتی مورد تجزیه و تحلیل اندیشکده‌های معتبر و مشهور جهانی نیز قرار گرفته، اکنون به ندرت می‌توان سامانه‌های پدافندی قدیمی و وارداتی را در نقطه ای از کشور مشاهده کرد. به همین دلیل، مشاهده و ثبت شلیک‌های متعدد سامانه‌های کاملاً ایرانی و بومی همچون «سوم خرداد»، «پانزده خرداد»، «مجید» و «دزفول» بیش از هر اتفاق دیگری، نویدبخش و دلگرم‌کننده است. البته این خودکفایی و خوداتکایی، صرفاً به لانچرها و سکوهای شلیک خلاصه نشده و تمامی ارکان و اجزای اصلی این شبکه پدافندی همچون رادارها، مراکز فرماندهی و کنترل، سامانه‌های الکترواپتیکی و موشک‌های مورد استفاده نیز حاصل تلاش متخصصان و کارشناسان ایرانی است. در کنار این اتفاقات مهم، تست سامانه‌های جدید در بستر زمینی برای آغاز آزمایش نصب آنها روی شناورهای ایرانی، دستاورد بزرگی بود که نتایج آن به زودی آشکارتر خواهد شد و انواع ناوچه‌ها و ناوهای کشورمان با نسل جدید سامانه‌های پدافندی، به آب‌های دوردست اعزام می‌شوند؛ اتفاقی که سال‌های طولانی بود علاقمندان به قدرت دفاعی جمهوری اسلامی، انتظار آن را می‌کشیدند.  پیام مهم دیگر، حضور چشمگیر و پررنگ جوانان متخصص و متعهد در رده‌های مختلف بخش پدافندی کشورمان است. شاید آن روزی که کارشناسان غربی، دلیل مهم این گزاره را که «صنعت هسته‌ای ایران، نابودشدنی نیست چون به دست جوانان تحصیلکرده و مصمم کشور، توسعه پیدا کرده» بیان می‌کردند، این تصویر دقیق شکل گرفته بود که صنعت دفاعی جمهوری اسلامی ایران نیز زودتر از صنعت هسته‌ای چنین روندی را شکل داده است، اما لمس این جوانگرایی و اعتماد به جوانان متخصص دهه 60 و 70، در این رزمایش بیش از گذشته نمود و بروز داشت. طبیعتاً همین روحیه جوانی و شجاعت و صد البته ذکاوت باعث شد در زمان شلیک به پهپاد بلندپرواز و پر اسم و رسم «گلوبال هاوک»، لحظه‌ای تعلل و درنگ رخ ندهد و همه آحاد ملت، از نتایج آن که افزایش ترس دشمنان فرامنطقه‌ای و مزدوران منطقه‌ای بود، بهره ببرند. موضوع بعدی این اتفاق مهم، خاص‌تر و عمیق‌تر است. سال‌های سال، ایرانیان این تفسیر را می‌شنیدند که در کار تیمی ضعیف هستند و مثال آن، رشته‌های ورزشی جمعی بود؛ اما علاوه بر رشد قابل توجه در آن عرصه، می‌توان گفت یکی از پیچیده‌ترین، ظریف‌ترین و حساس‌ترین اقدامات تیمی، برگزاری موفق یک رزمایش پدافندی است که برگزاری موفق آن، نشان از پایه‌گذاری موفق یک فرهنگ و اقدام بزرگ در نیروهای مسلح، یعنی کار تیمی دارد.

در این کار بزرگ تیمی که هزاران نفر در آن نقش مؤثر داشتند، علاوه بر آنکه مهارت‌های فردی اعضا در کار گروهی کنترل می‌شود، عملاً یک جنگ احتمالی شبیه‌‌سازی شده و گروهی از اعضای این تیم بزرگ، در نقش دشمن و گروهی در نقش مدافع نقش ایفا می‌کنند و اگر هر یک، وظیفه و نقش خود را به خوبی ایفا نکنند، نتیجه آن کاهش قدرت پدافندی و امنیت آسمان کشور خواهد شد. ضمن آنکه انتخاب ساعات پایانی شب و تاریکی مطلق، نشان از هوشمندی بالای فرماندهان برای سنجش بهتر آمادگی نیروها و سامانه‌ها داشت و عملاً این رزمایش، اولین آزمایش بزرگ و سراسری سامانه‌ها و یگان‌های پدافندی کشورمان به شمار می‌آمد که در آن، خبری از روشنایی روز و مزیت‌های آن نبود. در عین حال، ممکن است تصور شود این رزمایش پاسخی به شیطنت‌ها و رفتارهای نادرست برخی کشورهای منطقه از جمله آذربایجان و ترکیه است؛ اما با وجود آنکه مشاهده و رصد این قدرت و آمادگی پدافندی از سوی هر کشوری که اقدام به تهدید یا انجام رفتارهای غیردوستانه علیه ملت ایران دارد، قطعا در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای آینده آنها مؤثر خواهد بود؛ اما باید توجه کرد کشوری در تراز تهدید یا رفتار عملی خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران، در منطقه وجود ندارد و نباید آن را به حدی جدی گرفت که خود را هم‌سطح و همتای توان نظامی ایران و موضوعی جدی برای ما تصور کنند، هرچند که اجزای شبکه بزرگ پدافندی کشورمان، کوچک‌ترین حرکت یا رفتاری را زیر نظر دارند و از کنار آن به سادگی نخواهند گذشت.

در نهایت اینکه، رزمایش اخیر نشان داد همچنان که یگان‌های پدافندی سپاه، ارتش و سایر بخش‌های مرتبط در نیروهای مسلح، در تمامی روزها و شب‌های سال، عملاً در آمادگی کامل به سر برده و ثانیه‌ای امکان استراحت و خاموشی ندارند، اما در موقع لزوم بیش از هر زمان عادی دیگر، مهیای عملیات‌های چند لایه هستند که با این اوصاف، کفه ترازو در این ترکیب جدید از «توازن وحشت»، کاملاً به نفع ایران است؛ ان‌شاءالله.