رزمایش مشترک پیامبر اعظم (ص) 17

مقدمه :سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران با اشراف به وضعیت پیرامونی و تأثیرپذیری سیاست داخلی از اقتدار دفاعی نیروهای مسلح و با اهتمام به نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن، حفظ تمامیت ارضی کشور و دفاع از منافع آن در اقصی نقاط جهان، رزمایشی مشترک با نام پیامبر اعظم (ص) 17 از 29 آذر 1400 در خلیج فارس، تنگه هرمز و سواحل استان‌های بوشهر و خوزستان با حضور یگان‌هایی از نیروهای زمینی، دریایی و هوا فضای سپاه به مدت 5 روز با رمز مقدّس "یا فاطمه الزهرا" با شعار " اقتدار، امنیت و بازدارندگی فعال و هوشمندانه در سایه وحدت، همدلی و یکپارچگی ملی" به انجام رسانده است.

حال سوال این است که در رزمایش پیامبر اعظم (ص) 17 چه تاکتیک‌ها و راهبردهایی تمرین شد و چه تأثیری بر رفع تهدیدها از جمهوری اسلامی ایران دارد؟
رزمایش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نام پیامبر اعظم (ص) 17 با شرکت یگان‌هایی از نیروهای زمینی، دریایی و هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین برخی از یگان‌های مردم پایه بسیج مستضعفین به مدت 5 روز با رمز مقدّس "یا فاطمه الزهرا" با شعار " اقتدار، امنیت و بازدارندگی فعال و هوشمندانه در سایه وحدت، همدلی و یکپارچگی ملی" در راستای افزایش سطح آمادگی‌های رزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بهره گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات و تاکتیک‌ها برای مقابله با تهدیدات متصوّر و جنگ‌های ترکیبی برگزار گردید. در این رزمایش با توجه به تنوّع و تعدّد نیروها و یگان‌های شرکت کننده، تمرین شرایط واقعی جهت مقابله با طیف‌های مختلف تهدید که دارای ویژگی‌های همزمانی، پیوستگی و درهم تنیدگی در حوزه‌های نرم، سخت، نیمه سخت و هوشمند هستند برای اولین بار در این رزمایش عملیاتی شده است. با این وصف باید اذعان نمود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انجام رزمایش‌های نظامی مداوم سهم بسزایی در رفع تهدیدات نظامی و دفاعی از جمهوری اسلامی ایران دارد.
 برابر اصل یکصدو پنجاه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وظیفه نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن را بر عهده دارد و برابر اصل یکصد و پنجاه و یکم سپاه پاسداران به حکم آیه کریمه : "و اعدو لهم ما استطعتم من قوه و..." وظیفه دارد بر توانمندهای دفاعی این نیرو و در حقیقت انقلاب اسلامی با همکاری دولت اقدام نماید؛ لذا با نگرش به نسبی بودن امنیت و مطلق بودن تهدید، حفظ آمادگی و تمرین شرایط نبرد واقعی جهت غافلگیر نشدن در برابر تعرضات نیروهای منطقه و فرا منطقه‌ای و طیف مختلف تهدیدات منجمله: تهدیدات نرم، سخت، نیمه سخت و ترکیبی از حیطه وظایف اصلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌باشد.

 از نظر اندیشمندان علوم سیاسی و مدیریت راهبردی نظامی، تهدید عبارتست از:
قابلیت‌ها، نیّات و گاه اقدام دشمنان بالقوه و بالفعل برای ممانعت از دست‌یابی موفقیت‌آمیز خودی به علائق و مقاصد امنیت ملی به نحوی که ثبات سیاسی و امنیت ملی کشور به خطر بیفتد. تهدید ممکن است اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و یا تهدید نرم، سخت، نیمه سخت و هوشمند بوده و از نظر نوع تهدید خارجی یا داخلی باشد. در حال حاضر نیروهای فرا منطقه‌ای همواره در صدد تهدید نظامی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به روش‌های ذیل بوده‌اند:

تهدید نوین (ش. م. ه): 
تهديداتي هستند كه عمدتاً از طريق ابزارهاي جنگي شیمیایی، میکروبی و هسته‌ای که به اختصار ش. م. هـ نام دارد انجام مي­شود و مربوط به جنگ­هایی است که در آن‌ها از سلاح‌های شیمیائی، بيولوژي و رادیواکتیویته و هسته‌ای استفاده می‌گردد.

تهدید متقارن (همطراز): 
کشوری که دارای تجهیزات نظامی بیشتر و بهتر است، ظرفیت تهدیدکنندگی بیشتری دارد. تهدید این کشور در مقابل یک کشور ضعیف­تر تهدید متقارن یا همطراز تلقی می­شود؛ اما اگر کشور ضعیف­تر، تهدید غیرمتعارف نسبت به منابع قدرت حریف قوی­تر ایجاد کند تهدید نامتقارن یا ناهمطراز است. نکته قابل توجه آن است که قدرت­های بزرگ آسیب­های بزرگی نیز دارند و همین امر تهدیدهاي نامتقارن علیه آن‌ها را بیش­تر و متنوع­تر می­نماید. تهدیدهاي نامتقارن از نظر نوع، شیوه و ابزارها کاملاً منعطف و وسیع می­باشد و یک دولت، سازمان و حتی افراد
 می­توانند این تهدید را اجرا کنند.

تهدید نامتقارن /ناهمگون/ناهمطراز:
هر نوع عملیات یا تهدید از طرف نیرویی قوی علیه نیرویی ضعیف را تهديد ناهمگون مي­گويند. تهدیدهای ناهمگون اغلب بسیار متنوع و چند بعدی هستند این تهدیدها می‌توانند از زمین، دریا، هوا، زیر دریا، فضا و جو باشند؛ یعنی تهدیدها و عملیات علیه آن‌ها فقط با جغرافیا مشخص و تعریف نمی‌گردد. رویکردهای ناهمگون به طور کلی اثر شدید روانی است مانند ضربه (شوک) یا نوعی سردرگمی که روی ابتکار، آزادی عمل یا میل و اراده دشمن اثر می‌گذارد. اتخاذ روش‌های ناهمگون نیاز به برآورد آسیب پذیری‌های دشمن دارد و اغلب از ابتکار عمل تاکتیکی غیر سنتی، تسلیحات و یا فناوری‌ها بهره‌گیری می‌نماید که می­تواند در تمام سطوح جنگ (تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی) و دیگر طیف­های عملیات نظامی مورد استفاده قرار گیرند.

تهدید مرکب/ هیبریدی:
مفهوم تهدید هیبریدی القاء کنندۀ تکامل هنر و تغییر پارادایمی بالقوه به مثابۀ انقلابی در امور نظامی از حیث دکترین و سازمان است. این تهدید در شکل مدرن آن، پس از جنگ اول خلیج فارس ملغمه‌ای از فعالیت‌های تهدیدآمیز نامحدود را بنا نهاد که رمزگشایی از آن سخت است. مفهوم هیبرید به عنوان یک روش­شناسی جمعی نامحدود مرزهای شناختی تهدیدات سنتی را که مشخصۀ آن‌ها به­کارگیری خشونت جمعی سازمان یافته بود، درنوردیده است. به این نوع تهدید ترکیبی نیز گفته می‌شود. تهدیدی که در شکل ابزاری می‌تواند از ترکیب سامانه‌های مختلف ساخت چند کشور استفاده شود؛ و در اجراء تهدید می‌تواند ترکیبی از تهدیدات سخت، نیمه سخت، نرم و هوشمند توسط یک کشور و یا تعدادی از کشورها علیه کشور هدف اجراء گردد.

 تهدیدات نوپدید:
تهدیدات نوپدید دانش‌محور بوده و در موارد زیادی از فناوری‌های نوظهور حاصل می‌شوند. فناوری‌های نوپدید آن دسته از فناوری‌های جدید و در حال ظهوری هستند که پی‌ریزی قابلیت‌های فنی آینده را موجب می‌شوند. آن‌ها محیط آینده‌ای را به تصویر می‌کشند که در آن نیروهای مسلح مجبورند در آن عمل نمایند. آن‌ها به صورت بالقوه می‌توانند راه‌حلی را تعریف و تجهیز نمایند که در آن جنگ‌افزارهای مدرن ایجاد گردند و ممکن است سبب منسوخ شدن قابلیت‌ها و تجهیزات موجود گردند.
در این رابطه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با رصد مداوم تهدیدات نسبت به بازدارندگی هوشمندانه اقدام می نماید.
 و بازدارندگی هوشمندانه: اقدام يا مجموعه‏اى از اقداماتی است كه برای پیشی جستن از اقدامات خصمانه­ي دشمن صورت مى‏گيرد. به عبارتی دیگر کلیه اقداماتی که انجام می‌شود تا دشمن را از حمله به ما منصرف کرده و یا در فکر دشمن هزینه حمله را به حد بالایی افزایش دهد. باید گفت که در حوزه بازدارندگی اقدامات دولت‌ها متفاوت و در محورهایی هم مشترک است و هر کشوری با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود اقدام به بازدارندگی می‌نماید.

عوامل موثر بر بازدارندگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:
 * نقش تجربیات گذشته دفاعی و میزان مقاومت و افتخار آفرینی آن‌ها در طول 8 سال دفاع مقدس و 43 سال مقاومت فعالانه.
*     نمایش قدرت (برگزاری رزمایش‌ها، تمرینات تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی).
*     میزان پای بندی منحصر به فرد کارکنان سپاه به اعتقادات و باورهای مذهبی و مشروعیت دفاع (شهادت طلبی).
*     ایجاد ابهام در برآورد قدرت نیروهای دفاعی وعدم اطلاع دقیق از قدرت واقعی در نظر دشمنان.
*     تلاش سپاه پاسداران در همگرایی عقیدتی و انسجام ملی و تکیه بر دفاع مردمی.
*    استفاده بهینه و حداکثری از موقعیت ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران.
*     دکترین دفاعی متأثر از اندیشه‌های دفاعی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی).
اقدامات موثر بازدارندگی هوشمندانه و فعالانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در رزمایش پیامبر اعظم (ص) 17:
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انجام رزمایشی متفاوت تمامی سناریوهای شناخته شده نظامی را به شکلی بومی سازی شده با قابلیت بازدارندگی هوشمندانه و فعالانه در رزمایش پیامبر اعظم (ص) 17 به نمایش گذاشته است. مواردی نظیر:
*    تمرین هم افزایی و هماهنگی، عملیات ترکیبی.
*     طراحی صحنه جنگ.
*   عملیات متحرک هوایی.
*     عملیات نفوذ و تهاجم.
*    خروج از راهبرد تدافعی فعال و اتخاذ راهبرد تهاجمی فعال.
*    اخلال در سامانه‌های فرماندهی و کنترل (جنگال).
*     پدافند نقطه‌ای و پدافند ارتفاع پس، میانی و بلند.
*     شکار پهپاد.
*     دفاع همه جانبه.
*     تهاجم هوایی دور ایستا.
*     عملیات نامنظم.
*     تست سلاح‌های متعارف.
*     نمایش تهدید، نمایش قدرت و نمایش بازدارندگی.
*    تمرین وابستگی کمتر به لجستیک متمرکز.
*     فروپاشی روانی دشمن با تمرین سناریوهای عملیات روانی.
*     تمرین اقدامات تاکتیکی در جهت گرفتن خروجی راهبردی.
*     طراحی عرصه و قواعد رزم.
*     جنگ ترکیبی خطی و غیر خطی.
*     اتخاذ راهبردهای متنوع و تمرین سناریوهای مختلف دفاعی.
*     مدیریت راهبردی صحنه جنگ.
*     به نظم کشیدن وظایف و تعیین نقش و مأموریت‌ها.
*     صورت بندی و آرایش نظامی غیرقابل پیش بینی.
*     مدیریت زمان.
*     تمرین الگوهای بازدارندگی.

نتیجه گیری : رزمایش مشترک نظامی پیامبر اعظم (ص) 17 با تمرین هم افزایی و هماهنگی موجب اعتلای شأن، موقعیت، اقتدار و نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نظام بین‌الملل به منظور تحکیم امنیت ملّی و پیشبرد منافع ملّی با تأکید بر: تقویت همکاری‌های دوجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی با اولویت کشورهای همسایه و غیر متخاصم و مقابله با افزون‌خواهی و اقدام متجاوزانه در روابط خارجی، تلاشی موثر برای رهایی منطقه از حضور نظامی بیگانگان انجام شده است. بی شک انجام چنین رزمایش‌هایی خود نمایش تهدیدی است برای دشمنانی که همواره چشم طمع به تمامیت ارضی ایران داشته‌اند و با ایجاد بازدارندگی در نمایش قدرت، هزینه اعمال ماجراجویی را برای دشمنان بالا خواهد برد و تهدیدات منطقه و فرا منطقه‌ای را در اقسام مختلف تهدید علیه جمهوری اسلامی ایران کاهش خواهد داد.