نقشه «ب» امریکا برای فشار بر ایران چیست؟

در حالی که خبر‌های بعضاً ضدونقیض درباره پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای بر سر احیای برجام منتشر می‌شود، یکی از سؤالات مهمی که باید پاسخ آن مشخص شود، این است که اگر به هر دلیلی مذاکرات نهایتاً به نتیجه مدنظر منتهی نشد، چه اتفاقی خواهد افتاد. اخیراً برنامه «آینده ایران» در اندیشکده امریکایی «شورای آتلانتیک» یک نشست مجازی برگزار کرد که موضوع آن این بود: آیا در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای یک «نقشه ب» وجود دارد یا نه؟
مدیر این نشست «باربارا اسلاوین» مدیر برنامه آینده ایران بود و سخنرانان نشست عبارت بودند از «کلسی داونپورت» مدیر سیاست منع اشاعه هسته‌ای در انجمن کنترل تسلیحاتی، «مهسا روحی» عضو محقق مرکز تحقیقات استراتژیک در مؤسسه مطالعات امنیت ملی وابسته به دانشگاه دفاع ملی امریکا، «سیما شاین» مدیر برنامه ایران در اندیشکده اسرائیلی مؤسسه مطالعات امنیت ملی و «سینا عضدی» عضو غیرمستقر اندیشکده شورای آتلانتیک. به گزارش مشرق، در ادامه گزارش مختصری از مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در این نشست آمده است.
سکون غرب آسیا سودبخش است
رژیم صهیونیستی پس از تشکیل کابینه جدیدش به نخست‌وزیری نفتالی بنت، دست به یک کارزار دیپلماتیک برای متوقف کردن مذاکرات زده است و همزمان علناً درباره استفاده از گزینه نظامی برای جلوگیری از دستیابی احتمالی ایران به سلاح هسته‌ای صحبت می‌کند، با این حال در نشست شورای آتلانتیک، سیما شاین تأکید کرد که ابزار‌های دیپلماتیک و اقتصادی بسیار ارجح هستند و گفت مواضع سخت مقامات اسرائیلی بیشتر به سیاست داخلی خودشان مربوط می‌شود تا منع اشاعه هسته‌ای. شاین همچنین می‌گوید: «به نظر من همه از چند سال سکون و آرام شدن اوضاع در خاورمیانه سود خواهند برد.»
اسرائیل طی چندین سال گذشته در تلاش برای کند کردن برنامه هسته‌ای ایران سیاست حمله سایبری، ترور هدفمند و خرابکاری را دنبال کرده است. تهران نیز با حمله سایبری به اسرائیل، حمله فیزیکی به نفتکش‌ها در خلیج فارس و تسریع فعالیت‌های هسته‌ای‌اش واکنش نشان داده است. شاین در ادامه تصریح می‌کند: «به اعتقاد من (گزینه نظامی) صرفاً آخرین راه‌حل است، نه راه‌حلی برای فردا یا سه ماه آینده.» وی اقداماتی مانند محکوم کردن ایران توسط شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اعمال تحریم‌های بیشتر را از جمله اقدامات محتمل‌تر برمی‌شمارد و می‌افزاید: «[در عین حال]اگر گزارش‌های اطلاعاتی نشان دهند ایران به سمت ساخت کلاهک‌های هسته‌ای رفته، بعید می‌دانم کسی در واشنگتن یا تل‌آویو بتواند آن‌ها را نادیده بگیرد.»
ایران می‌تواند فوراً بمب اتم بسازد
کلسی داونپورت در نشست شورای آتلانتیک خاطرنشان کرد: «زمان گریز ایران [حداقل زمانی که تهران برای ساخت یک سلاح اتمی نیاز دارد]به سرعت در حال کاهش است. ترکیبِ افزایش غنی‌سازی تا ۲۰درصد و سپس ۶۰ درصد در سال ۲۰۲۰ و روشن کردن ماشین‌های [سانتریفیوژهای]پیشرفته، عاملی است که به شدت به کاهش این زمان گریز کمک کرده است.» داونپورت زمان مورد نیاز ایران برای دستیابی به میزان کافی مواد شکافت‌پذیر برای ساخت یک سلاح اتمی را در اواسط ماه نوامبر سال ۲۰۲۱ یک ماه ارزیابی کرد و گفت این مدت تا پایان سال ۲۰۲۱ به تنها چند هفته کاهش یافته است. مهسا روحی نیز در این نشست گفت: ضرورت دارد جهان با راه‌حل‌های «خلاقانه» ایران را متقاعد کند که بازگشت به برجام برایش سود مادی خواهد داشت، حتی اگر دولت بایدن نتواند تضمین کند که لغو تحریم‌ها در دولت بعدی امریکا نیز ادامه خواهد داشت. روحی توضیح می‌دهد: «ایرانی‌ها می‌دانند که دولت [بایدن]نمی‌تواند درباره دولت بعدی تضمین بدهد، بنابراین آنچه دارند به آن فکر می‌کنند این است که در یک دوره سه‌ساله چه منافع ملموسی می‌توانند به دست بیاورند.»
همچنین سینا عضدی در نشست شورای آتلانتیک در همین‌باره خاطرنشان کرد: «توافق میان ایران و امریکا به این معنی است که شما چشم‌انداز روشن‌تری برای ثبات در خاورمیانه متصور هستید که موجب می‌شود امریکا منابع بیشتری برای چرخش تمرکزش به سوی آسیا [و چین]در اختیار داشته باشد.» بن‌بست یا فروپاشی مطلق اقدامات دیپلماتیک می‌تواند امریکا را به سمت یک «مسیر برخورد» با ایران بکشاند و کل منطقه را درگیر کند. همین مسئله ممکن است توضیح دهد که چرا کشور‌هایی مانند امارات که قبلاً نسبت به برجام بی‌علاقه بودند و حتی خروج امریکا از آن را جشن گرفتند، اکنون به دنبال بهبود روابط با تهران هستند. آنچه بدیهی است اینکه اندیشکده‌های غربی نیز همانند مقامات غربی راه‌حل قابل اعتمادی برای توقف جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های مختلف هسته‌ای و غیرهسته‌ای نمی‌توانند ارائه دهند و صرفاً به پایدار ماندن توافق هسته‌ای دل‌خوش کرده‌اند.
روزنامه جوان