چشم‌انداز تعامل روسیه و رژیم صهیونیستی با توجه به اختلاف‌نظرهای موجود

عملیات نظامی روسیه در اوکراین با واکنش‌های مختلفی در سطح منطقه و جهان مواجه شده است. رژیم صهیونیستی یکی از بازیگران منطقه‌ای است که در واکنش به اقدام روس‌ها در اوراین، براساس آنچه که از مواضع مقامات سیاسی و نظامی این رژیم برمی‌آید، عملیات نظامی روسیه را محکوم کرده است.
در این راستا یائیر لاپید، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی پنجشنبه گذشته در یک نطق تلویزیونی به تحولات جاری در اوکراین واکنش نشان داد و ضمن محکوم نمودن عملیات نظامی روسیه در خاک اوکراین، تاکید کرد که «این حمله ناقض نظم بین‌المللی است و از نظر اسرائیل پذیرفتنی نیست».
نکته قابل توجه اینکه وزیر خارجه رژیم صهیونیستی همزمان با محکوم کردن تجاوز نظامی به خاک اوکراین، بر «روابط عمیق و پایدار» این رژیم با روسیه تأکید کرده است!
در پاسخ به موضع رژیم صهیونیستی و در یک گام مقابله به مثل هیأت نمایندگی روسیه در سازمان ملل متحد اعلام کرد: «روسیه حاکمیت اسرائیل بر جولان را به رسمیت نمی‌شناسد. جولان بخش لاینفکی از سوریه است. ما نگران طرح‌های اعلامی تل‌آویو برای توسعه فعالیت‌های شهرک‌سازی در این منطقه اشغالی هستیم».

بلندی‌های جولان اشغالی، بخشی از استان «القنیطره» سوریه است. رژیم صهیونیستی در جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ بخش بزرگی از این منطقه را اشغال و در سال ۱۹۸۲ بخش عظیمی از آن را ضمیمه خود کرد؛ جامعه بین‌الملل هرگز این اقدام را به‌رسمیت نشناخته است.
رژیم صهیونیستی تا حدی روس‌زبان است و تنها سرزمین روس‌زبان جهان خارج از روسیه محسوب می‌شود. زبان روسی پس از زبان عبری و زبان عربی، سومین زبان پراستفاده در اراضی اشغالی بوده و سومین گروه بزرگ روس‌زبانان خارج از کشورهای شوروی سابق و بزرگ‌ترین درصد از کل جمعیت در سرزمین‌های اشغالی قرار دارد. مسکو دارای بزرگ‌ترین جمعیت صهیونیستی دور از وطن است. براساس آمار سال 2014 حدود 80 هزار شهروند صهیونیستی در این شهر زندگی می‌کرده‌اند، که تقریباً همه آن‌ها گویشوران روس زبان بوده‌اند.
با وجود پیوندهای محکم زبانی و سیاسی، اما مناقشه اوکراین و عملیات نظامی روسیه در این کشور فارغ از ابعاد، اهداف، پیامدها و آثاری که در عرصه گوناگون وجودی در سطح منطقه و بین‌الملل بر جا گذاشته و خواهد گذاشت، پرده از یک واقعیت کتمان‌ناپذیر و مهم کنار می‌زند؛ تشدید مناقشه اوکراین و موضع‌گیری تل‌آویو در قبال آن نشان داد که رژیم صهیونیستی به رغم همکاری‌های متعددی که با روسیه در حوزه مسائل سیاسی، همکاری‌های اقتصادی، مبادلات تجاری و در سوریه و منطقه دارد، اما اساساً در بزنگاه‌های حساس در اردوگاه آمریکا، ناتو و اتحادیه اروپا قرار گرفته و مسیر خود را از روسیه جدا می‌کند؛ رفتاری که روس‌ها به خوبی آن را دریافته‌اند.
تا پیش از این و با توجه به کم و کیف تعاملات روسیه و رژیم صهیونیستی در تحولات سوریه، بسیاری از کارشناسان مسائل منطقه‌ای بر این باور بودند که مسکو برای تل‌آویو یک متحد قوی و تزلزل ناپذیر در غرب‌آسیا محسوب می‌شود زیرا روسیه که از متحدان دمشق نیز به شمار می‌رود و کنترل آسمان سوریه را در دست دارد، در قبال حملات مکرر هوایی رژیم صهیونیستی به مواضع ارتش سوریه و مقاومت اسلامی در این کشور، عمدتاً سکوت کرده است.
در ماه‌های گذشته شاهد برخی رخدادها در سوریه بودیم که حکایت از این دارد که روسیه دیگر تمایلی به انفعال و سکوت در برابر حملات و اقدامات نظامی رژیم صهیونیستی در سوریه ندارد. به عنوان مثال در مرداد ماه 1400 رژیم صهیونیستی به تعدادی از مواضع مقاومت در سوریه حمله کرد. در همان زمان دریاسالار «وادیم کولیت»، معاون رئیس مرکز روسیه برای آشتی طرف‌های مخالف در سوریه اعلام نمود سامانه‌های دفاع موشکی سوریه 7 موشک از مجموع 8 موشک رژیم صهیونیستی را که پرتاب شده بود در نزدیکی حلب ردگیری و نابود کردند. نکته قابل تأمل اینکه رژیم صهیونیستی چند روز بعد از این حمله، 4 موشک دیگر در نزدیکی حمص شلیک کرد که آن‌ها نیز توسط سامانه‌های پدافند هوایی روسی در سوریه رهگیری و نابود شدند! این در حالی است که صهیونیست‌ها هیچ‌گونه اخباری در این زمینه منتشر نکرده و ترجیح داده بودند سکوت کنند!
آنچه مشخص است این است که برخلاف گذشته، روسیه و شخص پوتین از افزایش فعالیت‌های رژیم صهیونیستی در سوریه راضی نیست و به آن‌ها به دیده تردید و حتی چالش می‌نگرد.
در یک سال اخیر اتفاقاتی رخ داده که روسیه را به این نتیجه رسانده که نباید بیش از این در مسیر تعامل و همکاری با رژیم صهیونیستی گام نهاد. پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و روی کار آمدن بایدن در آمریکا و همچنین کنار رفتن نتانیاهو از قدرت و روی کار آمدن نفتالی بنت، متغیر مهمی است که نقش مؤثری در تمایل مسکو به کاهش همکاری‌های دوجانبه با رژیم صهیونیستی داشته است. حداقل برای شخص پوتین تغییر از افرادی که به روابط شخصی خود با او تکیه و با دیپلماسی به شیوه‌ای خودمحور عمل می‌کردند، به تازه واردانی کمتر آشنا، برای او موضوع مهمی است که قطعاً در کاهش سطح تعاملات دوجانبه تأثیر خواهد گذاشت.
در قضیه اوکراین به خوبی مشاهده شد سرانجام تل‌آویو که ترجیح داده بود مدتی سکوت کرده و صرفاً نظاره‌گر اوضاع باشد و حتی از هرگونه بیانیه یا موضع یا اقدامی که موجب ناراحتی روسیه شود اجتناب می‌کرد و از مقامات ارشد نظامی خود نیز خواسته بود از هرگونه اظهارنظر علنی در مورد وضعیت اوکراین خودداری نمایند، هنگامی که خواست موضع‌گیری کند، در نقطه مقابل روسیه و در کنار آمریکا، ناتو و اتحادیه اروپا ایستاد. این قضیه حتماً روسیه را بر آن خواهد داشت تا در سیاست‌های خود در قبال رژیم صهیونیستی بازنگری کند.
مشکو و تل‌آویو هیچ‌گاه به عنوان متحدان راهبردی خود محسوب نشده‌اند. آنچه که تاکنون بین دو طرف وجود داشته است، روابط دوستانه و در خوشبینانه‌ترین حالت شراکت منطقه‌ای بوده است. با توجه به اتفاقات یک سال اخیر از جمله تغییر دولت در آمریکا و رژیم صهیونیستی و همچنین مواضع همراه با اقدامات عملی برای دفع حملات موشکی رژیم صهیونیستی در سوریه و اخیراً رویکرد رفتاری مقامات صهیونیستی در قبال مناقشه اوکراین، نشان می‌دهد که چشم‌انداز مناسبات مسکو – تل‌آویو از روند رو به کاهشی حکایت دارد. اختلاف‌نظرهایی که امروز به صورت علنی در مواضع دو طرف دیده می‌شود و اینکه روس‌ها برای نخستین بار ضمن ابراز نگرانی در خصوص پروژه شهرک‌سازی صهیونیستی اعلام می‌کنند که جولان یک منطقه اشغالی در سوریه است، نشان می‌دهد که دوران پویایی مناسبات دوجانبه به پایان رسیده و بعد از این اختلاف دو طرف بر سر مسائل گوناگون منطقه‌ای تشدید خواهد شد. به ویژه اینکه روسیه رژیم صهیونیستی را به عنوان بازیگری می‌شناسد که در ذیل منافع آمریکا و ناتو تعریف شده است.