تلاش ترکیه برای بهبود روابط با سوریه؛ جریان‌سازی یا واقعیت؟

برای چندمین بار در ماههای گذشته، بار دیگر رسانه‌های منطقه از تلاش مقامات آنکارا برای ارتباط‌گیری با سوریه و حل مشکلات فی‌مابین نوشته‌اند، که باز هم با تکذیب منابع سوریه مواجه شده است.
در این راستا منابع مطلع سوری روز جمعه در گفت‌و‌گو با روزنامه البعث این کشور، خبر برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر دیدار «علی مملوک» رئیس سازمان اطلاعات سوریه با «هاکان فیدان» همتای ترکی خود در مسکو را رد کردند.
این منابع گفتند که رسانه‌های ترکیه پیش از این نیز از این دست خبرها را منتشر کرده و با تکذیب سوریه مواجه شده بود؛ آن‌ها چنین خبرهایی را جریان‌سازی رسانه‌ای ترکیه همزمان با نزدیک شدن به موعد انتخابات ریاست‌جمهوری عنوان کردند.
روزنامه «مدن» لبنان هفته گذشته به نقل از منابعی در حزب عدالت و توسعه ترکیه از دیدار مقامات اطلاعاتی و امنیتی سوریه و ترکیه در مسکو خبر داده بود. به ادعای این روزنامه در این دیدار فقط پرونده‌های امنیتی مورد بحث قرار گرفته و هدف این دیدار نیز اجرای توافقات و تفاهمات میان مسکو و آنکارا در خصوص سوریه بوده است. این روزنامه لبنانی توضیح داده بود که دلیل این دیدار، نگرانی‌های روسیه از کشیده شدن تبعات جنگ اوکراین به سوریه بوده است.
هرچند به گفته روزنامه مدن، این دیدار چندی پیش صورت گرفته، اما خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز در دسامبر ۲۰۲۱ به نقل از «حیدره جواد» از مقامات نظامی سوریه که مدعی بود خود وی در این نشست حضور داشته، نوشت که در این دیدار طرفین بر روی برخی موارد از جمله حفظ تمامیت ارضی سوریه و بسط حاکمیت دمشق بر کل اراضی این کشور توافق کرده‌اند.
در چهارم ماه جاری میلادی نیز روزنامه حریت ترکیه به نقل از منابع دولتی نوشت که برخی محافل در این کشور عقیده دارند که با توجه به جنگ اوکراین و تمرکز روسیه بر این موضوع، بهترین زمان برای حل اختلافات با دولت سوریه است. این روزنامه همچنین نوشت که رایزنی‌های داخلی در ترکیه برای آغاز گفت‌وگوها با دمشق در حال انجام است و پیام‌های مثبتی نیز از جانب آنکارا به دمشق پیش از سفر بشار اسد به امارات، در راستای بهبود روابط ارسال و از دمشق خواسته شده که از فرصت درگیر شدن روسیه در جنگ اوکراین به منظور ایجاد فضایی برای بهبود روابط آنکارا و دمشق استفاده شود.
با این حال همان زمان نیز منابعی در وزارت خارجه گزارش روزنامه حریت را تکذیب کرده و روزنامه الوطن سوریه به نقل از این منابع نوشت که هیچ پیامی از جانب ترکیه به سوریه ارسال نشده و همه این جریان‌سازی در راستای بهبود وجهه دولت اردوغان پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری است.
به گفته مقامات وزارت خارجه سوریه، دولت ترکیه تمام تعهدات مربوط به حسن همجواری و روابط مستحکم دو ملت سوریه و ترکیه را زیر پا گذاشته و سیاست‌هایی نه اخلاقی بلکه خصمانه را علیه سوریه و مردم آن در پیش گرفته که این سیاست‌ها در سطح جنایت‌ جنگی هستند. 
با این حال روزنامه رأی الیوم در ۱۷ فروردین گذشته در مقاله‌ای به قلم عبدالباری عطوان نوشت که هیچ دودی بدون آتش نیست و برخی محافل از صحت این دیدارها و تمایل ترکیه برای حل مشکلات خود با دمشق سخن می‌گویند.
به نوشته رأی الیوم، در پیامی که گفته می‌شود رئیس‌جمهور ترکیه با واسطه برای مقامات سوریه ارسال کرده بر سه موضوع تأکید شده که می‌تواند اساس و پایه گفت‌و‌گوی طرفین باشد؛ ۱- تاکید بر تمامیت ارضی سوریه و آمادگی برای عقب نشینی نیرو‌های اردوغان؛ ۲- تضمین امنیت آوارگانی که به سوریه باز می‌گردند در هر توافقی؛ ۳- مقابله با فعالیت‌های حزب کارگران کردستان در خاک سوریه.
با توجه به این مسائل برخی محافل عقیده دارند که انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه سال آینده برگزار خواهد شد و شانس اردوغان و حزب عدالت و توسعه برای پیروزی در آن کاهش یافته است، به همین علت گشایش در روابط با سوریه برای گرفتن برگ برنده مهم مسئله آوارگان سوری از دست مخالفان و بازگرداندن بیشتر تعداد آوارگان سوری به کشورشان در چند ماه آینده، برای اردوغان ضروری است.
ترکیه در یک سال اخیر بار دیگر به سمت سیاست صفر کردن مشکلات سیاست خارجی خود پیش رفته و همان‌طور که شاهد بودیم اختلافات خود را با امارات کنار گذاشته و سران دو کشور با یکدیگر چندین بار دیدار کرده‌اند. همچنین ترکیه و قاهره نیز گام‌های بلندی برای حل اختلافات برداشته‌اند تا جایی که موجب نگرانی گروه اخوان‌المسلمین شده است. ترکیه همچنین بار دیگر به سمت بهبود روابط با رژیم صهیونیستی حرکت کرده و اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی در تاریخ نهم مارس‌(۱۸ اسفند‌ ۱۴۰۰) پس از ۱۴ سال به آنکارا سفر کرد و مورد استقبال گرم اردوغان قرار گرفت.
بنابراین تلاش برای بهبود روابط با سوریه با توجه به توافقنامه‌های پیشین از جمله توافق ۱۹۹۸ «آدنا» که می‌تواند پایه و اساس حل مشکلات قرار گیرد، دور از ذهن نیست و ترکیه اکنون به این رویداد نیاز دارد؛ هرچند مقامات سوریه با یادآوری عهدشکنی‌ها و اقدامات ترکیه در ۱۰ سال گذشته، این کشور را عامل اصلی شرایط فعلی سوریه می‌دانند و به این راحتی از گناه بزرگ اردوغان و جنایات ارتش ترکیه در سوریه نخواهند گذشت.