گاف یا بررسی افکار عمومی؟ اظهارات غیر رسمی بایدن صحنه جهانی را متلاطم می‌کند

برای روزنامه‌نگارانی که بایدن را در خارج از کشور دنبال می‌کنند، این وضع تقریباً به یک امر عادی تبدیل شده است: رئیس‌جمهور رک‌زبانِ ایالات متحده با پاسخ‌های سنگین یا بی‌پرده تیتر روزنامه‌ها می‌شود و کاخ سفید به سرعت اصرار می‌ورزد که او سیاست جدیدی را تعیین نکرده است.

در آخرین لحظات کنفرانس خبری روز دوشنبه در توکیو، بایدن به این پرسش که اگر تایوان از سوی چین مورد حمله قرار گیرد ایالات متحده از لحاظ نظامی از آن دفاع خواهد کرد، پاسخ مثبت داد. چین تایوان را بخشی از خاک خود می‌داند.

این نخستین بار نیست که بایدن با یک فرمول در مورد تایوان واکنش‌های زیادی ایجاد می‌کند. برای بیش از چهار دهه، تحت یک سیاست تعیین شده در زمانی که او سناتور بود، ایالات متحده سلاح های مورد نیاز این جزیره (تایوان) را برای دفاع از خود فراهم کرد، اما در مورد اینکه آیا در شرایط بحرانی مداخله خواهد کرد یا خیر، عمداً مبهم باقی ماند.

هم یکی از مقامات کاخ سفید و هم لوید آستین، وزیر دفاع، به سرعت گفتند که سیاست ایالات متحده تغییر نکرده است آن هم پس از آنکه پکن خشم خود را ابراز داشت و تایوان به ستایش آنچه را که شواهدی مبنی بر وجود تعهد آهنین تلقی می کرد، پرداخت.

این ماجرا دو ماه پس از آن رخ می دهد که بایدن در یک سخنرانی در لهستان درباره ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، گفت: «به خاطر خدا، این مرد نمی تواند در قدرت بماند.»

کاخ سفید فوراً حمایت بایدن از برکناری پوتین را تکذیب کرد زیرا این امر دامن زدن به کارزار ایالات متحده تلقی می شد که خودِ بایدن گفته بود به حمایت از اوکراین محدود می شود.

پیش از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین در ماه فوریه، بایدن، که در مورد پیامدهای وخیم در صورت حمله روسیه به مسکو هشدار داده بود، با پیشنهاد واکنش خفیف‌ترِ غرب برای «تهاجم جزئی» نیز به شدت مورد انتقاد قرار گرفته بود.

اما بایدن، که در طول زندگی‌اش در سیاست به صریح‌اللهجه بودن شهرت دارد و در آمریکا هم به دلیل اشتباهات کلامی فراوان زبانزد است، گه‌گاه موضعی دفاعی اتخاذ می کند.

بایدن بر سر موضع خود برای متهم کردن روسیه به "نسل کشی" در اوکراین اصرار دارد و پیش از سایر اعضای دولتش، مسکو را به "جنایت جنگی" متهم کرده بود.

"بازی دو سطحی"؟

هر بار، اظهارات بایدن سوالاتی را در ذهن ایجاد می کند. آیا این پیرمرد 79 ساله به سادگی از تهِ قلبش صحبت می کند؟ یا در حال تعیین خط مشی جدیدی است -- یا شاید در حال آزمایش آن است؟

جاشوا شیفرینسون، دانشیار روابط بین الملل در دانشگاه بوستون، در این خصوص می گوید: «بسیار دشوار است که بگوییم این ها گاف هستند یا یک بازی دو سطحی. اما اگر یک بازی دو سطحی باشد، فوق العاده خطرناک است.»

او افزود: «این وضع می‌تواند تنش‌ها را تشدید کند و عدم اطمینان ایجاد می‌کند.»

بایدن با تجربه‌ای بیش از هر رئیس‌جمهوری در دهه‌های گذشته در حوزه سیاست خارجی به قدرت رسید و نسبت به سلف متزلزلِ خود، دونالد ترامپ، پیش‌بینی‌پذیری بیشتری را وعده داده بود.

ترامپ بارها با اظهارات غیردیپلماتیک خود، از توهین به رهبران کشورهای متحد گرفته تا تهدید به جنگ در توییتر، جهان را متحیر کرد.

شیفرینسون در این خصوص افزود: «در مورد ترامپ هیچ موضوع قابل پیش بینی وجود نداشت، اما انتظار می رفت بایدن مرد بسیار با‌ثباتی باشد.»

او ادامه داد: «رک بودن می تواند ویژگی بسیار خوبی باشد اما در موقعیتی مانند تایوان می تواند بسیار خطرناک باشد.»

بانی گلاسر، کارشناس تایوان در مرکز مارشال آلمان در ایالات متحده، در این خصوص معتقد است بایدن بدون شک به آنچه می گوید باور دارد.

او گفت: «اما این یک گاف است به این معنا که او سیاست ایالات متحده را نادرست بیان می کند.»

وی افزود: «فکر نمی‌کنم اگر رئیس‌جمهور سیاست ما را اشتباه بیان کند، منافع ایالات متحده تامین شود. من فکر می کنم اگر سیاست ما برای دوستان، متحدان و دشمنان ما روشن و قابل درک باشد، مؤثرتر است.»

برخی از سیاستمداران جنگ‌طلب که معمولاً با بایدن مخالفت می‌کردند، پس از اظهارات بایدن درباره تایوان به تمجید از او پرداختند.

لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه، در توییتی نوشت که اظهارات بایدن «گفتنِ نکته‌ی درست و انجام کار درستی است».

اما سایرین پس از ماه‌ها تلاش‌های مورد پشتیبانی ایالات متحده برای جلب حمایت از اوکراین، خطراتی را در اظهارات غیرمسئولانه بایدن می‌بینند

استفان ورتهایم، یکی از اعضای ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، در این خصوص در توییتی نوشت: «پاسخ قاطع غرب به تجاوز روسیه در اوکراین می‌تواند چین را از حمله به تایوان باز دارد».

او در توییت خود افزود: «اما اظهارات بایدن خطر از بین بردن منافع بالقوه و در عوض کمک به ایجاد منازعه تایوان را به همراه دارد.»