غارتگر بزرگ

شاید در بسیاری از محافل وقتی از استعمار سخن به میان می‌آید، در اولین گام نام «بریتانیا» در ذهن‌ها نقش می‌بندد. گویا نام این جزیره با غارت و تجاوز و استعمار گره خورده است! انگلیسی‌ها دیرتر از اسپانیایی‌ها، پرتغالی‌ها، هلندی‌ها و حتی فرانسوی‌ها به عرصه استعمارگری قدم نهادند؛ ولی خیلی زود توانستند خود را به بزرگ‌ترین استعمارگر نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم تبدیل کنند.
مساحت نواحی تحت حکومت امپراتوری بریتانیا در سال ۱۹۲۲، به بیش از ۳۳ میلیون کیلومتر مربع و جمعیت امپراتوری به بیش از ۴۵۰ میلیون نفر رسید و به این ترتیب امپراتوری بریتانیا بر بیش از یک چهارم از خشکی‌های کره زمین و یک چهارم جمعیت جهان در آن دوران تسلط داشت. سرزمین‌های تحت فرمان این امپراتوری در سراسر جهان پراکنده بود. گزاره مشهور «امپراتوری‌ای که خورشید در آن هرگز غروب نمی‌کند»، تعبیری است که هرچند از تفاخر انگلیسی‌ها برخاسته است؛ اما حقیقت آن است که از گستره جنایات انگلیسی‌ها سخن می‌گوید. گستردگی امپراتوری بریتانیا به پراکندگی میراث سیاسی و فرهنگی بریتانیا و زبان انگلیسی در سراسر جهان انجامید و همین سیطره موجب آن شده است که در ذهن انگلیسی‌ها توهّم خودبزرگ‌بینی نسبت به دیگر مردمان خلق شود؛ به نحوی که حتّی نسبت به دیگر اروپایی‌ها نیز برخوردی متکبّرانه داشته و این خوی در رفتار سیاسی دولتمردان این روباه پیر نیز نهادینه شده است.
«بریتانیای کبیر» جزیره‌ای واقع در سواحل غربی اروپاست که بخش عمده سرزمین پادشاهی متّحده را شامل می‌شود. این نام، نام رسمی مجموعه سه کشور است: دو پادشاهی انگلستان و اسکاتلند و شاهزاده‌نشین «ولز». اصطلاح «بریتانیای کبیر» برای اوّلین بار در زمان سلطنت «جیمز اول» پادشاه انگلستان (و جیمز ششم برای اسکاتلند) در سال 1603م استفاده شد. در عصر استعمار در سده‌های ۱۵ و ۱۶ میلادی، کشورهای پرتغال و اسپانیا به منزله پیشروان و پیشتازان غارتگری، مستعمرات و مسیرهای بازرگانی بسیاری را در سراسر جهان تأسیس کردند و از این راه ثروت بسیاری اندوختند. در رقابت با آنها، کشورهای فرانسه، انگلستان و هلند نیز کوشش‌های خود را برای ایجاد مستعمرات و شبکه‌های تجاری در سرزمین‌های قاره آمریکا و آسیا افزایش دادند. ایجاد پادشاهی بریتانیای کبیر، پس از اتحاد پادشاهی‌های انگلستان و اسکاتلند و پیروزی این کشور در چندین جنگ بر فرانسه و هلند، بریتانیا را به قدرت استعماری برتر در آمریکای شمالی و شبه‌قاره هند تبدیل کرد.