غارتگری انگلیسی‌ها

نابودسازی اقتصاد و صنعت هند، سیاستی بود که استعمارگران انگلیسی پس از اشغال این سرزمین در دستور کار خود قرار دادند. بریتانیا، هند را به یک کشور تولیدکننده «کتان» تبدیل کرد تا مواد اولیه لازم را برای کارخانه‎های بافندگی انگلستان تأمین کند. در نتیجه، هند از یک کشور نسبتاً پیشرفته صنعتی، به یک کشور عقب‎مانده کشاورزی نزول کرد و کشاورزی به تنها منبع باقی مانده ثروت هند در قرن نوزدهم تبدیل شد. با این حال، تغییر جهت اقتصاد هند به کشاورزی تجاری نیز برای دهقانان این کشور ثمری نداشت. 

«پل باران» می‎نویسد: «آنچه دولت انگلستان امروزه به عنوان مالیات ارضی از کشاورزان اخذ می‎کند گاه قریب به کل اجاره اقتصادی است. این مالیات موجب فلج شدن کشاورزان و جلوگیری از پس‌انداز و همین‎طور نگه‎داشتن زارعین در یک وضعیت فقر و بدهکاری شده است.» وی استدلال می‎کند، انتقال مازاد اقتصادی از هند به انگلستان، گسترش روند صنعت‌زدایی، هجوم سیل‎آسای محصولات انگلستان به جامعه هند و فقیر کردن روستاییان، به توسعه‎نیافتگی هند از یک طرف و انباشت سرمایه برای انگلستان از طرف دیگر منجر شد. 

انگلیسی‎ها ضمن متلاشی کردن صنایع نساجی هندوستان و چپاول ثروت‌های بیکران آن، صنایع نساجی خود را توسعه دادند و زمینه‌های انقلاب صنعتی در انگلستان را فراهم کردند. با وجود آنکه انگلیسی‎ها از یک‌صد سال قبل در نقاط گوناگون هندوستان حضور داشتند؛ ولی جنگی که در سال ۱۷۵۷، در پلاسی اتفاق افتاد و به شکست نوّاب بنگال منجر شد، نه تنها سرنوشت بنگال را یکسره کرد و موجب تسخیر کامل هندوستان به دست انگلیسی‎ها شد؛ بلکه ثروت‌های بیکران این منطقه را، که یکی از ثروتمندترین ایالات آسیا بود نیز بدون دفاع در اختیار غارتگران انگلیسی گذاشت؛ به گونه ای که یک نفر به نام «مک کلی» که در کلکته تجارت خانه داشت، می‎نویسد: «کالا [ها]همچون موج‌های رودخانه به ­طرف انگلستان روان هستند.» 

کارمندان حریص انگلیسی، بدون احساس مسئولیت تا جایی که توان داشتند، غارت کردند. هر کارمندی که به هندوستان می‎آمد، یک فکر در سر داشت و آن، به دست آوردن ثروت و بازگشت به انگلستان و تشکیل یک زندگی اشرافی در آنجا بود. تنها پس از شکست نواب بنگال در پلاسی و عقد قرارداد ۱۷۵۷، شرکت انگلیسی هند شرقی و کارگزارانش چهار میلیون لیره استرلینگ (به قیمت آن زمان) اشیاء قیمتی به یغما بردند. بین سال‌های ۱۷۵۷ تا ۱۸۱۵ خراج و اشیاء گرانبهای خارج شده از بنگال، بالغ بر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیون پوند شد. حتّی در‌ها و پنجره‌های منبت‌کاری شده را نیز ربودند و از کشور خارج کردند.