الگوی نفوذ هویت‌ساز

هویت بر مجموعه‌ای از ویژگی‌های روحی، شخصیتی و ارزشی دلالت دارد که متمایزکننده یک شخص یا یک ملت است. به بیان ساده، هویت پاسخ به چه کسی بودن است. هویت مفهومی کلی و گسترده است که هویت فردی، دینی، جمعی، گروهی، ملی، قومی و فراملی را در برمی‌گیرد. بحث هویت در دو سطح فردی و ملی قابل بررسی است. هویت فردی، آن ویژگی‌های شخصیتی و ارزشی است که یک فرد را از سایرین متمایز می‌کند. هویت ملی به معنای احساس تعلق و وفاداری به عناصر، ارزش‌ها و نمادهای مشترک یک جامعه است که آن را با سایر جوامع متفاوت می‌کند. هویت ملی هر جامعه‌ای عناصر سازنده خودش را دارد. عناصر سازنده هویت ملی ایران، «مجموعه‌ای از ارزش‌های متداخل ایرانی، اسلامی و انقلابی است که شخصیت ملی ایرانی را تشکیل می‌دهد. منظور از هویت ایرانی، زندگی در سرزمینی مشترک به نام ایران، داشتن آداب و رسوم و رفتارهای خاص است که به آنها نام فرهنگ ایرانی داده می‌شود.»(خسروانیان، 1387، 9) تعلق خاطر و پایبندی فرد به ارزش‌های ملی، اسطوره‌های ملی، نهادها و هنجارهای ملی، میراث فرهنگی، ارزش‌های مذهبی‌ـ دینی و موقعیت خاص جغرافیایی ایران، ملاک دارا بودن هویت ایرانی است.(رزازی فر، 1384: 132) اما هویت دینی یعنی داشتن اهتمام دینی به نحوی که نگرش، گرایش و کنش‌های فرد را متأثر سازد.(شجاعی‌زند، 1384: 36) ازجمله شاخصه‌ها و مؤلفه‌های مهم هویت انقلابی؛ دشمن‌ستیزی و استکبارستیزی، حساسیت به جریان‌های سیاسی و اجتماعی، تعهد به حفظ انقلاب و نظام اسلامی، نواندیشی و پویایی فکری و اجتماعی، تأثیرگذاری بر همگرایی اسلامی و منطقه‌ای، حمایت از مستضعفان، اعتقاد و التزام به اندیشه‌های امام خمینی(ره) و اعتقاد به اصل ولایت فقیه است.(میرحیدری، 1393: 183)
با این همه، اساس الگوی نفوذ هویت‌ساز، تحول در شخصیت فکری و روحی افراد است و نقطه عزیمت آن ساختار و شاکله کنشگر است. علامه طباطبایی شاکله را به معناى خوى و اخلاق تعریف کرده است. از نظر او، نام‌گذاری آن به شاکله به این دلیل است که انسان را وادار مى‏سازد تا به مقتضا و طبق آن رفتار کند.(طباطبایی، 1374، ج 13: 190) مؤلفه‌هایی که در تکوین شخصیت افراد نقش دارد، در شکل‌دهی شاکله نیز مؤثر هستند. از نسبت شاکله و شخصت می‌توان نتیجه گرفت که شاکله، شخصیت انسان است که به «هویت» تعبیر می‌شود و رفتار انسان در ایجاد این شاکله نقش اساسی دارد. بازیگران نفوذ بر مبنای این الگو، با نفوذ در شاکله و شخصیت انسان، هویت جدیدی را برای فرد تعریف می‌کنند. حضرت علی(ع) می‌فرماید: «اکبر الاعداء اخفاهم مکیده»؛ بزرگ‌ترین دشمنان کسانی‌اند که حیله خود را بیشتر پنهان می‌دارند.(‌کاشف‌الغطاء، 1370: 157)