از گفت‌وگو غفلت نشود

در شماره‌های پیشین بیشتر سعی ما در تبیین الزامات جهاد تبیین بود که تا حد مجال و وسع علمی درباره آن مطالبی تقدیم شد؛ اما از مؤلفه‌های مهم در جهاد تبیین اتخاذ بهترین و مناسب‌ترین راهکار و روش از جهات گوناگون، مانند شرایط مخاطب، شرایط زمان و مکان است. رهبر معظم انقلاب در بیانات خود عامل سوم در ارکان تبلیغ را استفاده از روش مناسب دانستند و در این باره فرمودند: «عامل سوم، عبارت از روش است. روش‌ها خیلی مهم است. در همین آیه مبارکه «ادع الی سبیل ربّک بالحکمة»، در واقع، درصدد معرفی و بیان روش مناسب دعوت به سوی خدای متعال است که همان موعظه و دعوت حکیمانه است. سخن حکمت‌آمیز، یعنی سخن محکم، سخن غیرمشتبه، سخن غیرموهون و غیر ضعیف. حکمت، همه اینها را با هم دارد. سخن حکیم است، یعنی هم حکمت‌آمیز است، هم مستحکم است، هم در مقابل متشابه است؛ «بالحکمة والموعظة الحسنة و جادلهم بالّتی هی احسن» گفت‌وگو، مذاکره، با ذهن‌ها مواجه شدن، مخاطب قرار دادن دل‌ها و ذهن‌ها، با لسان مبین و با روش برادرانه حرف زدن، بسیار مهم است. این موضوع در دنیای حاکمیت فضای مجازی مهم‌تر می‌کند و باید گشودن باب تعامل و گفت‌وگو را مغتنم دانست.»
در استفاده از روش‌ها در وضعیت حاضر یکی از غفلت‌ها و کم توجهی‌ها نسبت به تبیین در دنیای واقعی همین گفت‌وگوست. اهتمام به مخاطب واقعی یکی از روش‌ها به منظور تأثیر بهتر برای جهاد تبیین است. با توجه به اثرات مثبت و همچنین قابلیت‌های زیاد فضای مجازی برخی افراد را از فضای حقیقی دور کرده است؛ در صورتی که هیچ اقدامی جایگزین مناسب برای گفت‌وگویی رو در رو و چهره به چهره نیست. رهبر معظم انقلاب در دیدار با جمعی از دانشجویان در تاریخ 1396/3/17 به این امر مهم اشاره کردند و فرمودند: «اهتمام به تخاطب واقعی. فضای مجازی چیز خوبی است، فرصتی است؛ امّا کافی نیست. بعضی‌ها چسبیده‌اند به فضای مجازی- توئیتر و مانند اینها- برای اینکه پیام‌های‌شان را برسانند، این فایده ندارد؛ تخاطب واقعی لازم است، میزگرد لازم است، سخنرانی لازم است، نشریه لازم است، بحث‌های دونفره و سه‌نفره لازم است، جلسات تحلیل لازم است؛ این‌جور با مخاطبینتان بنشینید؛ و مانند این کارها.»
در تبیین حقیقی مبتنی بر گفت‌وگوی رو در رو، بهتر می‌توان از پرسش‌ها و فهم و ادراک مخاطب مطلع شد و هم اینکه معمولاً شناخت بهتری نسبت به مخاطب حاصل می‌شود. افزون بر اینها، دغدغه‌های معرفتی که درباره پرسش‌ها وجود دارد، با گفت‌وگو و تعامل صمیمانه و دلسوزانه بهتر خودش را نشان می‌دهد و از این طریق می‌توان بر علل غیرمعرفتی که به صورت ناخودآگاه در اذهان تأثیر می‌گذارد، وقوف پیدا کرد و با کمک کردن به افراد در جهت پاسخ‌دهی به این علل، مشکلات معرفتی آنها را هم برطرف کرد.