توهم باهوشی و دوراندیشی

«گری ‌سیک» از کارمندان فعال کاخ سفید و شاغل در بخش امنیت ملی آمریکا در دوران کارتر و کسی است که پیش و پس از آن هم در سیاست خارجی آمریکا فعالیت می‌کرده است. وی که دوران سخت از دست دادن ایران را برای آمریکا در کاخ سفید بوده است، خاطرات خود را درباره موضع آمریکا در ارتباط با انقلاب اسلامی و شکل‌گیری آن نوشته است. این اثر با عنوان «همه چیز فرو می‌ریزد» حقایق بسیاری از روابط ایران و آمریکا را در آن مقطع آشکار می‌کند. بدون شک، کتاب گری‌سیک یکی از اصلی‌ترین منابع تاریخ انقلاب اسلامی در میان تمامی آثاری است که در خارج از کشور نوشته شده است. این اثر روایتی است دست اول از سهم دولت آمریکا به منزله قدرت حاکم بر ایران که دست کم از 28 مرداد 1332 تا سال 1357 حرف اول را در ایران می‌زده است. این کتاب را «علی‌ بختیاری‌زاده» ترجمه کرده و در سال 1384 مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را به چاپ رسانده است.
در بخشی از این کتاب در باب ناآشنایی آمریکایی‌ها با ملت ایران می‌نویسد: «باید گفت، آمریکایی‌ها یک چیز را فراموش کرده بودند و ‌آن، مخالفت عمیق و ریشه‌ای مردم ایران با سلطه ارزش‌های غربی بود... آنها نمی‌دانستند که دستگیری، زندانی شدن و تبعید چهارده ساله آیت‌الله، نتیجه مستقیم مخالفت وی با غربی شدن جامعه ایران و به ویژه اعطای امتیازات ویژه به آمریکایی‌ها‌ (کاپیتولاسیون) است.»
نویسنده در بخشی از اثر شخص شاه را تحلیل می‌کند و می‌نویسد: «اصولاً شاه ایران دوست داشت به عنوان یک شخصیت منحصر به فرد، باهوش، و دوراندیش شناخته شود. کسی که اندیشه‌های بلندش برای نیل به ایران قوی، ثروتمند و مدرن در فراسوی دید تمامی مشاوران و مردمش قرار دارد.»
گری سیک در بخشی دیگر درباره خطاهای سیاست‌های پایانی رژیم پهلوی برای مهار ناآرامی‌ها می‌نویسد: «در زمانی که شاه این امتیازات را به مخالفان می‌داد، تصور من بر این بود که تلقی مخالفان از امتیازات این است که شاه چون ضعیف شده است، دست به این اقدام زده و این سبب جری شدن بیشتر آنان خواهد شد که چنین هم شد. در واقع، دلیلش آن بود که پیش از این دموکراسی در ایران تجربه نشده بود و اعطای این امتیازات دموکرات‌مآبانه به معنای ضعیف شدن شاه بود.»