شایعه گران!

دوران روی کارآمدن «محمدرضا پهلوی» یکی از تلخ‌ترین روزگار این سرزمین است. روزگاری که بیگانگان در این کشور جولان می‌دهند و هیچ کس را یارای مقاومت نیست و کاری از دست شاه بی‌عرضه و دست‌نشانده پهلوی نیز بر نمی‌آید! در همین دوران در آستانه یکی از بحرانی‌ترین مقاطع تاریخ معاصر ایران، یک سند محرمانه، از سازوکار شومی پرده برمی‌دارد که بر آشفتگی‌های اجتماعی دامن می‌زند. «مجید تفرشی» در کتاب «گزارش‌های محرمانه شهربانی (۱۳۲۶‌ـ۱۳۲۲)» روایتگر واقعه‌ای است که در هجدهم شهریور ۱۳۲۵ رخ داده و نمونه‌ای بارز از نقش شخصیت‌های بانفوذ در ایجاد بحران‌های مصنوعی است. بر اساس این سند، «سرلشکر ارفع»، یکی از چهره‌های ذی‌نفوذ دربار پهلوی در یکی از ییلاقات شمیران، در جمع ریش‌سفیدان و اهالی حاضر می‌شود. او به حاضران توصیه می‌کند نه تنها از فروش گندم، جو و حبوبات خودداری کنند، بلکه اگر بتوانند، اقدام به خرید این محصولات کنند. دلیل این توصیه غیرعادی، ادعای شگفت‌انگیز اوست: «اطلاع موثق دارد که تا چند ماه دیگر خواربار ده برابر نرخ فعلی ترقی می‌کند و اوضاع ایران از همه جا مغشوش‌تر می‌شود.» تفرشی در کتاب آورده است: «چند روز قبل سرلشکر ارفع در یکی از ییلاقات شمیران به حاضرین که تقریباً ریش سفیدان و اهالی محل بوده‌اند، توصیه کرده که تا می‌توانند، از فروش گندم و جو و حبوبات خودداری کنند و اگر هم بتوانند خریداری نمایند. مشارالیه در پاسخ پرسش آنها اظهار نموده است: اطلاع موثق دارد که تا چند ماه دیگر اساساً خواربار ده برابر نرخ فعلی ترقی می‌کند و اوضاع ایران از همه جا مغشوش‌تر می‌شود و در آن صورت قیمت گندم و سایر حبوبات ترقی فوق‌العاده‌ای می‌کند و اطمینان داده است که حرف او هم بدون مأخذ و اطلاع خارجی نیست؛ بنابراین نگرانی فوق‌العاده‌ای در بین مردمی که از این اظهار سرلشکر ارفع مطلع شده‌اند پیدا شده و، چون فکر می‌کنند که سرلشکر ارفع با آن همه سوابق و روابط داخلی و خارجی بی‌مأخذ و دلیل اظهاری نمی‌کنند، به فکر جمع‌آوری آذوقه برآمده و از فروش محصول خودداری می‌نمایند. این خبر در شهر هم منتشر و در چند نقطه عواقب و آثار این اضطراب که تدریجاً دارد عمومی می‌شود مشاهده شده و بلکه شهرت‌یافته که کمبود نان و اعتصاب نانوا‌های آزادپز و ... مقدمه همین سختی‌هاست که تدریجاً مهم‌تر خواهد شد و برای اشخاص روشنفکر هم نگرانی‌هایی حاصل شده و انتظار دارند که دولت شوروی به واسطه کمبود محصول امال قصد خرید و جمع‌آوری و خروج آذوقه ایران را داشته باشد و باز زحماتی تولید گردد.»