هم‌‌آوایی روسیه و چین با ایران در موضوع افغانستان

۲۴ فروردین ماه سالجاری شهر سمرقند ازبکستان میزبان چهارمین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان (ایران، چین، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان و ترکمنستان) به اضافه روسیه بود. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در رأس هیأتی در این نشست شرکت و به تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص وضعیت افغانستان پرداخت. پیش از این برگزاری این نشست، دومین نشست وزرای خارجه ایران، روسیه، چین و پاکستان به میزبانی چین در شهر سمرقند برگزار و در پایان بیانیه‌ای صادر شد. امیرعبداللهیان به همراه «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، «چین گانگ» وزیر خارجه چین و «حنا ربانی» وزیر مشاور در امور خارجی پاکستان در دومین نشست چهارجانبه درباره افغانستان در سمرقند، آمریکا را مسؤول وضعیت کنونی افغانستان خوانده و بر تشکیل حکومت فراگیر در این کشور تأکید کردند. مقامات ایران، روسیه، چین و پاکستان همچنین تصمیم گرفتند هماهنگی در سطوح مختلف در مورد افغانستان را تقویت کنند. 

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران هم در این نشست، الگوی همکاری‌های مشترک منطقه‌ای بین چهار کشور را مهم خواند و همسایگان افغانستان را بیش از هر کنشگر و بازیگر دیگری نگران آینده افغانستان دانست و افزود: افغانستان بیش از اینکه امروز نیازمند مداخله غرب، آمریکا و کنشگرانی که بیش از دو دهه این کشور مهم منطقه را به فقر و بی ثباتی کشانده‌اند باشد، نیازمند همکاری‌ها و راه‌حل‌های منطقه‌ای است.

نخستین نشست چهارجانبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۰ در حاشیه اجلاس سران شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شده بود.در آن نشست وزرای امور خارجه چهار کشور از تشکیل دولتی فراگیر و با مشارکت همه اقوام در افغانستان حمایت کرده بودند. افغانستان عاری از تروریسم، عاری از مواد مخدر و عاری از تهدید علیه همسایگان از دیگر محورهای مباحث نخستین نشست چهارجانبه بود.

به گزارش فارس، نخستین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان هم به صورت مجازی و به ابتکار پاکستان و به ریاست این کشور با حضور وزرای خارجه ایران، پاکستان، چین، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان برگزار و مقرر شد دومین نشست در تهران به صورت حضوری برگزار شود و به پیشنهاد ایران، فدراسیون روسیه نیز به این جمع پیوست. پنجم آبان ۱۴۰۰ تهران میزبان این نشست به صورت حضوری بود و البته وزرای خارجه روسیه و چین به صورت مجازی در این نشست شرکت کردند. ۱۱ فروردین ۱۴۰۱ نیز شهر تونشی چین میزبان سومین نشست کشورهای همسایه افغانستان و روسیه بود که در این نشست و همچنین در نشست سمرقند «امیرخان متقی» سرپرست وزارت خارجه هیأت حاکمه سرپرستی موقت افغانستان نیز از سوی میزبان نشست به محل برگزاری نشست‌های مذکور دعوت شده بود.

در چهارمین نشست کشورهای همسایه افغانستان به اضافه روسیه در سمرقند، حسین امیرعبداللهیان ۶ توصیه را مطرح کرد، از جمله اینکه «ما اعتقاد داریم که مشکلات متراکم منطقه‌ای و به ویژه افغانستان، با یک الگو و مدل همکاری‌های منطقه‌ای که باید توسط سازمان ملل و سازمان‌های بین‌المللی حمایت شوند، قابل حل و مدیریت هستند. افغانستان بایستی به جغرافیای تعامل و همکاری برای کشورهای منطقه تبدیل شود. لازمه این امر پرهیز از رقابت ناسالم و کمک به یکدیگر برای پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و بشردوستانه در این کشور است. تعریف حوزه‌های همکاری و تدوین نقشه راه همکاری منطقه‌ای از طریق نشست‌های تخصصی با حضور مسؤولان هیأت حاکمه موقت که ان‌شاءالله هر چه زودتر شاهد دولت فراگیر باشیم، برای مشخص سازی پروژه‌های مورد نیاز این کشور، سهم همسایگان در آن و سازوکارهای مالی و اجرایی آنها، بهترین راه حل عملی برای حرکت دادن افغانستان به سمت ثبات و آرامش و پایان بخشیدن به چند دهه رنج مردم این کشور است.»

کمک سازمان‌های بین‌المللی و سازمان‌های بشردوستانه برای بهبود اوضاع اقتصادی در افغانستان، آمادگی ایران برای همکاری دو و یا چندجانبه به منظور مبارزه با مواد مخدر با سازمان‌های بین‌المللی و هیأت حاکمه موقت افغانستان، تحصیل دختران و زنان افغانستان و ... از جمله موارد دیگری بود که در توصیه‌های امیرعبداللهیان به آنها اشاره شد و وی همچنین گفت: تأکید داریم که همکاری‌های منطقه‌ای و الگوی منطقه‌ای حل مشکلات و بحران‌ها در قریب به ۲ سال گذشته زمینه قابل دفاع برای یک گفتمان هماهنگ و حفظ ابتکارهای منطقه‌ای در نشست آتی در دوحه است. 

وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در نشست سمرقند گفت:  یک سال و ۹ ماه از تحولات افغانستان و تغییر ساختار سیاسی این کشور می‌گذرد. در این مدت تلاش همه ما کمک به تثبیت اوضاع و آرامش مردم رنجدیده افغانستان بوده است. در این چارچوب جمهوری اسلامی ایران به نوبه خود در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی پیشتاز بوده و سهم بزرگی در کمک به افغان‌ها برای عبور از بحران ایفا کرده است.

در پایان چهارمین نشست نیز بیانیه مشترکی از سوی مقامات حاضر در نشست مذکور صادر شد و طرفین بر اهمیت هماهنگی تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور اطمینان از امنیت و ثبات در منطقه توجه کرده، بر مشارکت مثبت مجامع منطقه‌ای موجود شامل کنفرانس بین‌المللی تاشکند «افغانستان: توسعه امنیتی و اقتصادی» و رایزنی‌های فرمت مسکو در خصوص افغانستان تأکید کردند.

علاوه بر این اردیبهشت ماه نیز دوحه میزبان نشستی درباره افغانستان با حضور آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل بود و نمایندگانی از چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ایران، ژاپن، قزاقستان، قرقیزستان، نروژ، پاکستان، قطر، روسیه، عربستان سعودی، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، امارات عربی متحده، بریتانیا، آمریکا و ازبکستان و نمایندگانی از اتحادیه اروپا و سازمان همکاری‌های اسلامی در این نشست به میزبانی سازمان ملل حضور داشتند.

 جمهوری اسلامی ایران در چهار نشست کشورهای همسایه افغانستان نقشی فعال و اثرگذار داشت و همواره بر راه‌حل درون منطقه‌ای برای حل مشکلات منطقه از جمله افغانستان تأکید کرده است آنگونه که حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و سرپرست سفارت ایران در کابل در اظهاراتی راهکار اساسی حل مسائل و چالش‌های افغانستان را تعمیق همکاری‌ منطقه‌ای خواند. از سوی دیگر حضور فعال روسیه و چین در نشست‌های منطقه‌ای مرتبط با افغانستان و از جمله در نشست سمرقند و از سوی دیگر نشست چهارجانبه وزرای خارجه حاکی از آن است که دو قدرت عمده شرق یعنی روسیه و چین نیز به تأسی از ایران به دنبال راه‌حل منطقه‌ای برای حل مشکلات افغانستان هستند و ادبیات ایران با اقبال این ۲ کشور مواجه شده و آنها نیز در خصوص دستیابی به راه‌حلی از درون منطقه برای افغانستان با ایران هم صدا شده‌اند. 

* صدرالحسینی: کلیدواژه‌ای که ایران مطرح کرد

در همین خصوص «سیدرضا صدرالحسینی» تحلیلگر مسائل منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، عنوان کرد: برای همه تحلیلگران و ناظران سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی روشن است که جایگاه ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک افغانستان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. سرزمین افغانستان تاکنون سه ابرقدرت را بر زمین زده است. در اواخر قرن ۱۹ انگلیس، در قرن ۲۰ اتحاد جماهیر شوروی و در قرن ۲۱ آمریکا را در خود مضمحل کرده است.

وی با ذکر این نکته که جایگاه جغرافیایی و منابع طبیعی این کشور (افغانستان) با توجه به همسایگی کشورهای بزرگ، قدرتمند و تاثیرگذاری چون ایران، چین و روسیه از اهمیت بسزایی در تحولات منطقه‌ای و جهانی برخوردار است، عنوان کرد: پس از فرار نیروهای متجاوز آمریکایی از افغانستان و روی کار آمدن حاکمیت طالبان، تلاش‌هایی از سوی کشورهای مختلف برای ایفای نقش بیشتر در این سرزمین صورت گرفته است و یکی از محورهای اصلی این تلاش‌ها حل مشکل حاکمیت سیاسی و مسائل و موضوعات اقتصادی، تجاری و بازرگانی افغانستان بود که توسط ایران ارائه شد.

این کارشناس مسائل منطقه در توضیح طرح ایران گفت: براساس این طرح، ملت افغانستان باید خود انتخاب کند و همه اقوام و نژادهای حاضر در جغرافیای افغانستان می‌بایست در حاکمیت مشارکت داشته باشند.

وی با ذکر این نکته که حاکمیت مشارکتی به عنوان یک کلیدواژه در ادبیات سیاسی منطقه توسط ایران در اجلاس‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح شد، یادآور شد: البته ایران با توجه به اینکه در طول ۴۰ سال گذشته میزبان بیش از چهار میلیون نفر از آوارگان افغانستانی بوده، قطعا این حق را دارد و همچنین با توجه به نفوذش در افغانستان دارای این ظرفیت هست که بتواند محور مسائل مهم حال و آینده ملت افغانستان بشمار آید.

به گزارش فارس، حسین امیرعبداللهیان روز پنجشنبه ۲۸ اردیبهشت ماه در تماس تلفنی با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل تعداد پناهجویان افغاستان در ایران را بالغ بر پنج میلیون نفر خواند و افزود: مدیریت این تعداد عظیم از مهاجران، نیازمند توجه و حمایت‌های بین‌المللی است.

صدرالحسینی در ادامه این گفت‌وگو اضافه کرد: براین اساس پس از نزدیک به ۲۰ ماه از حاکمیت طالبان در سرزمین افغانستان، کشورهای صاحب قدرت و نفوذ در حوزه بین‌المللی مثل روسیه و چین هم این ادبیات جمهوری اسلامی ایران و کلیدواژه مصطلح شده از سوی ایران را پذیرفته و در کنفرانس‌های منطقه‌ای و بین‌المللی درباره حاکمیت مشارکتی افغانستان با ایران هم‌آوا شده‌اند.

وی گفت: به نظر می‌سد علی‌رغم اینکه آمریکا بعد از ۲۰ سال تجاوز نظامی و غیرعقلانی و غیرانسانی در افغانستان تلاش وافری می‌کند که بتواند به عنوان کلید حل مشکلات افغانستان باشد، ولی در کنفرانس اخیر دوحه متوجه شدیم که آمریکایی‌ها از حل مشکلات افغانستان ناتوان هستند و کلیدواژه‌ها و درخواست‌ها و طرح‌های منطقه‌ای بر طرح آمریکایی (غربی) چیره شده است و در نهایت به نظر می‌رسد با حضور موثر روسیه و چین در طرح کامل و جامع جمهوری اسلامی ایران، این طرح بتواند به نتیجه مطلوب نائل آید.

منبع: فارس