چرا بانک مرکزی افزایش نقدینگی را عامل اصلی تورم نمی‌داند؟

محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی در سی و هشتمین همایش پولی و ارزی که چند روز گذشته برگزار شد، مکانیزمی را که به‌واسطۀ آن التهابات ارزی به‌صورت "درون‌زا" و "چرخۀ خودتشدیدکننده" سبب ایجاد تورم و افزایش نرخ ارز می‌شود، رونمایی کرد، در واقع به‌نظر می‌رسد چرخش و تغییر ریل بانک مرکزی از سیاست‌های تعدیلی به‌سوی سیاست‌های تثبیتی مبتنی بر همین مکانیزم است.

رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به نمودار زیر سعی کرد مکانیزم تأثیر افزایش نرخ ارز بر تورم را توضیح دهد.

طبق ادعای رئیس‌کل بانک مرکزی، شوک‌هایی نظیر تحریم و نااطمینانی‌هایی که معمولاً از فضای سیاسی به اقتصاد تحمیل می‌شوند با ایجاد درخواست برای فرار از سرمایه (به‌مفهوم تبدیل دارایی‌های ریالی به ارزی) موجب افزایش نرخ ارز خواهند شد.

مشخصاً افزایش نرخ ارز نیز سبب خواهد شد ارزش اسمی دارایی‌ها افزایش پیدا کند و به‌دنبال همین افزایش، طبیعتاً تقاضای پول نیز با رشد مواجه شود، بانک‌ها نیز برای پاسخ به افزایش تقاضای پول به افزایش عرضۀ پول با استفاده از اضافه‌برداشت از بانک مرکزی روی می‌آورند و در نتیجه تورم افزایش پیدا خواهد کرد.

لازم به ذکر است که افزایش تورم نیز، خود عاملی برای ایجاد ترس و هراس در بازارهای مختلف محسوب می‌شود و همین امر نیز مجدداً سبب خواهد شد شاهد تبدیل ریال به دارایی‌های بادوامی همچون طلا و ارز باشیم، بنابراین این‌طور می‌توان ادعا کرد که افزایش نرخ ارز، به‌صورت چرخه‌ای تشدیدکننده هم باعث افزایش تورم می‌شود و رشد تورم مجدداً سبب افزایش نرخ ارز خواهد شد (و این چرخه به‌صورت خودتشدیدکننده، دائماً در حال تکرار است).

حذف ارز ترجیحی مصداق بازر درستی ادعای رئیس‌کل بانک مرکزی

تجربۀ حذف ارز 4200تومانی، در سال گذشته دقیقاً یکی از مصداق‌هایی است که درستی ادعای رئیس‌کل بانک مرکزی، مبنی بر علّیت نوسانات نرخ ارز بر افزایش تورم را اثبات می‌کند. بررسی تحولات سال گذشته به‌خوبی نشان می‌دهد که حذف ارز ترجیحی یا به‌عبارتی تغییر نرخ ارز از 4200 تومان به نرخ نیما که حدود 25 هزار تومان بود، دقیقاً منجر به افزایش تقاضای پول بنگاه‌های تولیدی شد و عطش نقدینه‌خواهی این بنگاه‌ها، طبیعتاً افزایش عرضۀ پول را چه به‌روش مستقیم (بانکی) و چه به‌روش غیرمستقیم (افزایش نرخ بهره پول در بازار آزاد) افزایش داد و همین امر سبب شد شاهد تغییر نسبت پول به نقدینگی و ایجاد موج‌های تبدیل شبه‌پول به پول باشیم.

چرا فرزین نقدینگی را عامل اصلی تورم نمی‌داند؟

گفتنی است فرزین در همایشی که اخیراً برگزار شد عامل اصلی جهش‌های تورمی را نوسانات نرخ ارز معرفی کرد و گفت: کشوری که تورم 45درصدی دارد و رشد نقدینگی آن حدود 30 درصد است، یعنی در واقع real money (پول حقیقی) آن منفی است، بنابراین رشد real money در کشور ما منفی است، متأسفانه دائماً برخی می‌گویند که "نقدینگی اضافه‌برداشت بانک‌ها در حال افزایش است"، و بلافاصله نتیجه می‌گیرند که "تورم لجام‌گسیخته در انتظار کشور است."، این درحالی است که نرخ پول حقیقی کاهش پیدا کرده است و مشخصاً دلیل تورم این نبوده بلکه انتظارات تورمی علت تورم بوده است.

بنابراین تثبیت سطح عمومی قیمت‌ها و به‌تبع آن برقراری تثبیت نسبی در اقتصاد مستلزم آن است که چرخه مذکور با اقدامات و سیاست‌های مقتضی به‌نحو مناسبی که غالباً معطوف به نوسانات نامطلوب نرخ ارز رسمی است، مدیریت گردد.

همچنین در شرایط بی‌ثباتی اقتصاد کلان، ریسک و نااطمینانی فعالیت‌های اقتصادی افزایش می‌یابد که این امر به‌صورت یک چرخه معیوب موجب تضعیف سمت عرضه اقتصاد و تشدید بی‌ثباتی می‌شود و ازاین‌رو ایجاد محیطی باثبات و پیش‌بینی‌پذیر، یکی از مهم‌ترین محورهای تقویت سمت عرضه اقتصاد کشور در شرایط کنونی محسوب می‌شود.

منبع: تسنیم