پایگاه خبری «مدرن دیپلماسی» در گزارشی با اشاره به پایان یافتن دوره حدوداً دو دههای ریاست «ریچارد هاس» بر اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا به عنوان یکی از مهمترین اندیشکدههای فعال در حوزه سیاست خارجی آمریکا، به موضعگیری اخیر ریچارد هاس اشاره دارد که پس از سالها فعالیت در عرصه سیاست خارجی آمریکا، در نهایت در پاسخ به این سؤال که اصلیترین تهدید برای جهان و آمریکا چیست؟ به صراحت تأکید میکند که خود ایالات متحده آمریکا!
پایگاه خبری مدرن دیپلماسی در گزارش خود مینویسد:
«به تازگی نیویورک تایمز گزارشی افشاگرانه را به قلمِ «ریچارد هاس» تحلیلگر سیاسی شناختهشده آمریکایی منتشر کرد؛ کسی که در مقاله خود یک نتیجهگیری بسیار ناراحتکننده را برای آمریکاییها ارائه کرد. وی در اغلب نشستهایی که ظاهر شده و میشود، با یک سؤال عمده و محوری رو به رو بوده است: «چه چیزی خواب شب را از چشمان او میگیرد و برای وی ایجاد هراس میکند؟(در حوزه سیاست خارجی آمریکا) وی در پاسخ به این سؤال، گزینههای متنوعی داشته است: روسیه، چین، ایران، کره شمالی، تغییرات اقلیمی، تروریسم بینالمللی، ناامنی غذایی و پاندومی جهانی.
با این همه، همزمان با کنار رفتن او از سمت ریاست بر یکی از اندیشکدههای مهم و شناختهشده خصوصی در آمریکا که بر مسائل بینالمللی متمرکز است، ریچارد هاس نتیجهگیری غمانگیزی برای آمریکاییها ارائه میکند.
وی در این رابطه میگوید: «جدیترین تهدید علیه جهان کنونی چیست؟ خود ایالات متحده آمریکا.»
جالب است، زیرا این نتیجهگیری نیست که این استراتژیست جهانی تا همین اواخر اگر از وی در این رابطه با آن سؤال میشد، به آن اشاره میکرد. در واقع، نکته قابل تأمل این است که در ذهن وی، تهدیدات داخلی(با محوریت آمریکا) از تهدیدات خارجی پیشی گرفته است.
ریچارد هاس معتقد است که ایالات متحده آمریکا به جای اینکه یک لنگر قابل اتکا در جهان سیال و مملو از تغییر کنونی باشد، عملاً خود به اصلیترین منبع تولید بیثباتی در جهان تبدیل شده و تا حد زیادی با رویهها و رویکردهای خود، اصل و اساس این استدلال را که بنیانهای دموکراسی در این کشور قدرتمند هستند، زیر سؤال برده است.
وی در مصاحبهای تنها یک روز قبل از آنکه از سمت ریاست بر اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا کنارهگیری کند، گفت: «وضعیت سیاسی داخلی آمریکا به حالتی درآمده که دیگر کسی مایل به تقلید از آن نیست. با این حال، آمریکای کنونی درجه قابل ملاحظهای از عدم اطمینان و عدم پیشبینیپذیری را در قالب رفتارها و رویههای بینالمللی خود نشان میدهد که این مسئله واقعاً موضوعی ناامیدکننده برای واشنگتن است. این موضوع چالشی بزرگ را برای آمریکا نوید میدهد؛ زیرا اساساً این کشور نمیتواند دستور کارهای خود در عرصه بینالمللی را بدون اینکه شرکای جهانی آن به این کشور اعتمادی داشته باشند، پیش برد.»
چالشهای عدیده داخلی در آمریکای کنونی، ریچارد هاس را به عنوان مردی که عمرِ خود را در حوزه سیاست خارجی آمریکا و تحلیل و بررسیاش صرف کرده واداشته تا به جای توجه به فضای بیرون از آمریکا، توجه ویژهای به داخل این کشور معطوف کند. وی به تازگی کتابی را با عنوان «لایحه الزامات؛ 10 عادت شهروندان خوب» را منتشر کرد؛ کتابی که معطوف به این مسئله بوده تا راههایی را نشان دهد که آمریکاییها میتوانند جامعه خود را بهبود بخشند و به آن کمک کنند.
جالب است که ریچارد هاس در جمعبندی دو دهه فعالیت خود به عنوان رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا گفته است که مسیر خود او نیز تغییر کرده است. او میگوید: «کتابی که اخیراً نوشتهام(پیشتر به آن در متن اشاره شد) نیز کتابی نبود که من 5 یا 10 سال قبل، پیشبینی نگارش آن را داشتم. من فکر میکنم که آمریکای کنونی به ویژه در ابعاد داخلی با چالشهایی جدی روبهرو است که آنها میتوانند تا حد زیادی امنیت ملی این کشور را به چالش بکشند.»
ریچارد هاس از جمله چهرههای شناختهشده در داخل ساختار سیاسی آمریکا نیز به شمار میرود؛ فردی که از زمان حضور ترامپ در قدرت، نارضایتی و انتقادات زیادی را از ساختار سیاسی کشورش مطرح کرده و به چهرهای ناراضی تبدیل شده است. جالب است که این فرد حمایتهای گستردهای را هم از سوی دموکراتها و هم جمهوریخواهان دریافت میکرد و به نحوی جدی از سیاست خارجی آمریکا و موقعیت جهانی آن در عصر پساجنگ جهانی دوم، حمایت و طرفداری میکرد.
جالبتر اینکه این فرد در یک دولت دموکرات و سه دولت جمهوریخواه آمریکا نیز حضور داشته است. در تمامی سالهای اخیر، او در رسانههای معتبر آمریکایی نیز حضوری فعال داشته است. طی قرن گذشته، آمریکا دورههای مختلفی از شکاف و اختلاف را در قالب پروندههای گوناگون تجربه کرده است. با این حال، ریچارد هاس در شرایط کنونی معتقد است که هیچ کدام از آنچه در طی سالها و دهههای اخیر بر آمریکا گذشته، تهدیدی علیه سیستم سیاسی این کشور نبودهاند. این در حالی است که آمریکا اکنون با چالشها و تهدیدات جدی داخلی روبهرو است و این چالشها عملاً نظام سیاسی آمریکا را در موقعیت به شدت خطرناکی قرار دادهاند.
در پایان باید گفت که ریچارد هاس پس از بررسی طیف متنوعی از کشورها و کنشهای آنها در عرصه بینالمللی در طول سالهای گذشته، اکنون باید ریشه تمامی مشکلاتی را که کشورش با آن روبهرو است، در خودِ آن جستوجو کند. جالب است که وی اکنون میگوید که میخواهد مطالعات خود را بر شعارهای متعالی در چارچوب اعلامیه استقلال آمریکا و دیگر متون حقوقی و حکمرانی این کشور متمرکز کند تا شاید بتواند پیشنهاددهنده روندهای مثبت و اصلاحی در آینده باشد.»