علیپور: ترکیه سیر روابط خود با شرق و غرب را بر چه اساسی تنظیم می‌کند؟

یکی از موضوعاتی که همواره روی ارتباطات ترکیه و روسیه اثرگذار بوده است، عضویت دولت ترکیه در ناتو است. این موضوع به ویژه در بحران جنگ اوکراین قطعاً روسیه را از جهات مختلف نسبت به مسئله حساس می‌کند. موافقت ترکیه برای به عضویت درآمدن برخی کشور‌های اروپایی در ناتو باز هم به ایجاد چالش بین روسیه و ترکیه منتهی شده است. آنچه در این موضوع حائز اهمیت است، تغییر رویکرد ترکیه نسبت به عضویت دو کشور فنلاند و سوئد در ناتوست؛ چراکه تا پیش از این نظر مساعدی نسبت به این موضوع نداشت. تغییر رویکرد ترکیه نسبت به مخالفت با پیوستن فنلاند و سوئد در مقابل چشم‌پوشی این دو کشور از حمایت از حزب کارگر کردستان و نیز یگان‌های مدافع خلق در سوریه نقش تعیین‌کننده‌ای در گسترش ناتو و تنگ‌تر کردن محاصره روسیه از شمال داشته است؛ به همین دلیل این شائبه ایجاد شده که ممکن است روابط ترکیه و روسیه نسبت به قبل تیره شود. بصیرت در گفت‌وگو با کارشناس ترکیه عملکرد رئیس‌جمهور این کشور را در موضوع مطرح‌شده مورد تحلیل قرار داده است.

«رسول علیپور» کارشناس و تحلیلگر سیاست خارجی و مسائل ترکیه در گفت‌وگو با بصیرت در زمینه عملکرد ترکیه در قبال شرق و غرب با توجه به وضعیت کنونی و بحران اوکراین گفت: «اردوغان از دو دهه گذشته تا کنون که زمامدار دولت ترکیه بوده است، سیاست‌های سینوسی را اتخاذ کرده است، یعنی می‌توان گفت وی همواره حول یک محور حرکت کرده و اینگونه نبوده که سیاست‌های آقای اردوغان غیرمنتظره باشد.»

وی خاطرنشان کرد: «البته به صورت ظاهری در برخی مواقع شاهد چرخش در سیاست‌های دولت ترکیه در قبال منطقه و عرصه بین‌الملل بوده‌ایم؛ اما در مجموع همه سیاست‌ها در چارچوب مشخصی اتخاذ شده است.»

رسول علیپور خاطرنشان کرد: « با توجه به اینکه ترکیه عضو ناتو است و بر اساس این موضوع باید متعهد به چارچوب‌های مورد نظر ناتو و عضویت در ناتو باشد، به نظر می‌رسد با وجود این موضوع آقای اردوغان سعی کرده از فاکتور شرق ارتباط با روسیه برای تنظیم روابط خود با غرب بهره‌برداری کند؛ البته روسیه و غربی‌ها به این رویکرد و موضع ترکیه به خوبی واقف هستند.»

کارشناس سیاست خارجی تصریح کرد: «دیدار رئیس‌جمهور ترکیه با رئیس‌جمهور اوکراین و این احتمال که آقای پوتین دیدار حضوری با رئیس‌جمهور ترکیه خواهد داشت، ما را به این موضوع می‌رساند که ترکیه بنا دارد منافع خود را این وسط در رابطه با غرب و شرق حفظ کند؛ چراکه در نهایت اگر قرار باشد بین روسیه و اوکراین مذاکرات صلحی اتفاق بیفتد، احتمال دارد ترکیه میزبان نشست باشد و این مذاکره که برای ایجاد صلح بین روسیه و اوکراین شکل می‌گیرد، به میزبانی ترکیه باشد.»

وی بیان داشت: «با ورق زدن صفحه اتفاقات گذشته می‌توان به این نکته مهم تاکید کرد که ترکیه تلاش می‌کند نقش دیپلماسی فعالانه خود را پیش ببرد. یکی از این رویکرد‌ها در زمینه جنگ اوکراین است، به عنوان مثال در زمانی که دنیا شاهد بحران غله بود، آقای اردوغان تلاش کرد کریدوری در دریای سیاه ایجاد شود. همچنین در موضوع پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو اردوغان مخالفت‌هایی را که ابتدا با پیوستن این دو کشور به ناتو داشت، کنار گذاشت؛ به گونه‌ای که در نهایت به پیوستن این دو کشور به ناتو چراغ سبز نشان داده است و از حق وتوی خود استفاده نکرده است.»

رسول علیپور کارشناس ترکیه خاطر نشان کرد: «رئیس‌جمهور ترکیه تلاش می‌کند نقش بیشتری در مسائل بین‌المللی ایفا کند؛ به همین دلیل در موضوعاتی که با غرب و شرق مطرح می‌شود تاکید می‌کنند تا نقش محوری بیابند و از این نقش برای افزایش قدرت چانه‌زنی خود استفاده کنند تا در نهایت بیشترین امتیاز را کسب کنند.»

وی افزود: «به همین دلیل می‌توان برخی موافقت‌ها، مخالفت‌ها، اظهارنظر‌ها و رویکرد‌های دولت ترکیه را در این چارچوب ارزیابی کرد؛ چراکه ترکیه تلاش می‌کند در چارچوب دنبال کردن دیپلماسی فعال در عرصه بین‌المللی، بتواند در پیچ‌های مهم بین‌المللی با حضور پررنگ خود با چانه‌زنی در مذاکرات امتیازات مهمی کسب کند.»

رسول علیپور توضیح داد: «با اینکه رئیس‌جمهور ترکیه در جنگ اوکراین تلاش کرد تا به نوعی بی‌طرف بماند؛ اما ترکیه به اوکراین پهپاد می‌فروشد، همزمان با روسیه مذاکره می‌کند و حتی رئیس‌جمهور روسیه قبل از انتخاب مجدد آقای اردوغان بر این موضوع تأکید کرد که روابط ما با ترکیه استراتژیک‌تر از یکسری اتفافات منطقه‌ای و بین‌المللی است؛ بنابراین اتفاقات بین‌المللی نمی‌تواند بین ما زاویه ایجاد کند.»

کارشناس سیاست خارجی در پایان بحث خاطرنشان کرد: «با اینکه در مسائل مرتبط با بحران اوکراین و مسئله پیوستن این کشور یا کشور‌هایی، مثل فنلاند و سوئد به ناتو اختلافاتی ایجاد شده است، اما ترکیه و روسیه در حوزه‌های مختلفی مثل صادرات و واردات انرژی و... گسترده است به همین دلیل نمی‌توان گفت با مسائل ایجادشده روابط دو کشور به صورت جدی تحت‌تأثیر قرار بگیرد.»