▼ گزارش روز
دولت با شورای رقابت چه کند؟
شورای رقابت با انگیزه تقویت بخش خصوصی، توسعه بازارهای کشور و رفع انحصار در اقتصاد و در جهت اجرای سیاستهای كلی اصل 44 قانون اساسی در سال 1388 تشکیل شد. برخی از اعضای شورا از سوی نهادهای سه قوه معرفی و منصوب میشوند و تعدادی نیز از بخش خصوص و متخصصین حضور دارند.
گزاره خبری: رئیسجمهور در جلسه 25 تیرماه در خصوص قیمت خودروهای مونتاژی به شدت انتقاد کرد و ضمن تأکید بر شعار سال، معاون اول خود و وزرای اقتصاد و صمت را مأمور بررسی این موضوع نمود. مسئله اختلافات متعدد شورای رقابت، دولت، وزارت صمت و صنعت خودرو به کرات به وجود آمده و حتی در ابتدای فروردین نیز آقای مخبر به این مسئله ورود داشته است.
گزاره تحلیلی: شورای رقابت با حجم زیادی از اختیاراتی، و با سازوکار خاص نظارتی، تبدیل به یک نهاد فراقوهای با استقلال فراوان شده است. در باب نظارت بر مصوبات شورا، صرفا قوه مقننه از حیث تقنینی، هیئت تجدیدنظر در خود شورا، و دیوان عدالت اداری میتوانند ورود کنند. از این جهت ورود مسئولان دولتی خارج از ملاحظات و چارچوب قانونی، صرفا منجر به ایجاد تنش بیشتر در بازار میشود.
از سال 1391 تاکنون شورای رقابت به دفعات از سازوکار قیمتگذاری خارج یا وارد گردیده است. آخرین بار پاییز 1400 با مصوبه شورای هماهنگی سران قوا از صنعت خودرو، کنار و در زمستان 1401 با دستور سازمان بازرسی و درخواست نمایندگان مجلس، مجددا به صنعت خودروسازی کشور بازگشت. نبود پایداری در سیاستها نمودی از خلاء سیاستگذاری بلندمدت در بخش خودرو است. البته شورا از حیث قانونی و حقوقی صلاحیت قیمتگذاری را ندارد و فقط میتواند دستورالعمل تنظیم قیمت را تهیه کند که البته تمکین به آن الزامی است.
وجود نهادی تخصصی که بتواند منافع تولیدکننده و مصرفکننده را توأمان لحاظ کند و موجب تقویت بخش خصوصی باشد ضروری و لازم است، اما این نهاد باید ذیل فلسفه نظارت، کنترل و هدایت دولت قرار گیرد. در واقع دخالت دستوری دولت باید توسط یک نهاد محدود شود و همزمان نهاد مربوطه نتواند همه چیز را به مکانیزم بازار واگذار کند و نقش دولت را به رسمیت بشناسد. از این حیث به نظر میرسد شاهد نقص و عیب در ساختار قانونی و سازمانی شورا هستیم.
موضوع اختلافی در برهه فعلی از آنجا شروع شد که در اواسط اردیبهشتماه شورای رقابت، قیمتهای 17 محصول مونتاژی خودرو را اعلام کرد. اما این نرخها مورد انتقاد شدید مونتاژکاران قرار گرفت و هیچ خودرویی براساس قیمتهای مصوب عرضه نشد. دلیل آنها این بود که شورا صورتهای مالی شش ماهه اول 1401 را در فرمول خود مدنظر قرار داده درصورتی که در شش ماهه دوم نرخ ارز تغییر کرده و به تبع آن صورتهای مالی تغییر کرده است. شورا اعتراض بخش مونتاژکار را پذیرفت و در 17 تیرماه قیمتهای مصوب جدید را اعلام کرد که براساس آن قیمت برخی خودروها افزایش یافت و متقاضیان ملزم به واریز وجه بیشتر شدند. در خصوص اختلافات فعلی، نکته اساسی این است که دستورالعمل شورا برای نرخگذاری به گونهای است که قیمت خودروی مونتاژی در داخل از قیمت واردات همان خودرو بیشتر است و به نوعی منطق مونتاژی در کشور فلسفه خود را از دست داده است.
نکته راهبردی؛ جایگاه شورای رقابت برای نیل به اصل 44 و ایجاد رقابت سالم، پذیرفتنی است. اما این شورا نباید خود را خارج از سیاستهای کلان اقتصادی تعریف کند و باید در چارچوب فلسفه دولت عمل کند. از این منظر حفظ این نهاد با تغییراتی در قوانین اجرایی آن ضروری به نظر میرسد.
علی محمدی
▼ اخبار
1ـ آمریکاییها و چاه ویل اوکراین
خبر اول اینکه گراسلی، نماینده جمهوریخواه مجلس سنای ایالات متحده آمریکا یک سند داخلی از افبیآی منتشر کرده که در آن ادعا شده بایدن در یک طرح غیرقانونی برای دریافت رشوه از طرفهای خارجی دخالت داشته است. در این سند آمده مدیرعامل شرکت انرژی بوریسما در اوکراین گفته که دو پرداخت 5 میلیون دلاری به بایدنها داشته اما مشخص نکرده که این وجوه را به کدام یک از اعضای خانواده بایدن پرداخت کرده است. زلوچفسکی به یک مخبر افبیآی گفت: «پرداخت به یک بایدن 5 میلیون و به بایدن دیگر 5 میلیون دلار خرج داشت». این مسئله زمانی جالب میشود که هنگام دیدار این مخبر با زلوچفسکی، «هانتر بایدن»، پسر رئیسجمهور فعلی آمریکا عضو هیئتمدیره شرکت برویسما بود و ماهانه 50 هزار دلار درآمد داشت. جو بایدن هم در آن زمان معاون رئیسجمهور بود. خبر دوم اینکه وزارت دفاع آمریکا گفته برخی از تسلیحات و تجهیزات غربی تأمین شده برای اوکراین توسط قاچاقچیان سلاح، جنایتکاران و نیروهای داوطلب در بازه زمانی فوریه تا سپتامبر 2022 به سرقت رفتهاند و نیروهای ارتش آمریکا نتوانستند رصد این مسئله را انجام دهند. ظاهرا اوکراین چاه ویلی شده است که باید هر روز خبرهای عجیب و غریبی از آن بشنویم.
2ـ خسارت بیبی به ارتش صهیونیستها
آلون بن داوید گزارشگر نظامی کانال 13 رژیم صهیونیستی در معاریو نوشت: «دیدن ویرانی آخرین معبد دولت رژیم صهیونیستی، تنها وجه مشترکی که هنوز برای اکثریت جامعه صهیونیست باقی مانده است، قلب را میشکند تصادفی نیست که نتانیاهو خود را با افرادی محاصره کرده است که اکثراً مذهبی هستند و تجربه نظامی آنها محدود است و تصادفی نیست که اعضای نیروی هوایی با فرهنگ سازمانی که بر اساس آن حقیقت بیش از همه است، در نوک نیزه علیه او ایستادهاند. دولت نتانیاهو با شرکای افراطی ارتدوکساش در شرف تصویب قانونی اساسی هستند که به طور معجزه آسایی فرار را غیرقانونی میکند و ثابت میکند که مطالعه تورات برتر از خدمت سربازی است. همچنین پاداش برای کسانی که خود را در خیمه تورات میکشند بیشتر از کسانی است که واقعاً جان خود را برای دفاع از کشور فدا میکنند. و اینها از کسانی گلایه دارند که نمی خواهند با این شرایط به خدمت ادامه دهند.»
3ـ هدر رفتی به اندازه شرب یک ملت
رئیس سازمان ملی بهرهوری گفت: «سالانه بین 80 تا 90 درصد آب کشور ظاهراً در حوزه کشاورزی صرف میشود. البته خیلی از آن در مسیر شبکه توزیع کانالهای کشاورزی ما تبخیر میشود. در سال حدود 125 میلیون تن محصول کشاورزی تولید میکنیم، 25 تا 30 درصد آن در طول زنجیره یعنی روی زمین، حین انتقال و بستهبندی، در سردخانهها و در میادین میوه و ترهبار تلف میشود. برای این میزان محصول 9 میلیارد مترمکعب آب مصرف میکنیم درحالیکه آب شرب کشورمان چیزی حدود 10 میلیارد مترمکعب است.»
4ـ قندی که تلخ شد
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در خردادماه امسال بالاترین نرخ تورم ماهانه در 20 گروه کالایی را قند و شکر با تورم 6/6 درصد به خود اختصاص داده است. در حالی متوسط تورم ماهانه در کشور در خرداد امسال 2 درصد اعلام شده که از بین 20 گروه کالایی، 11 گروه از کالاها و خدمات بیش از تورم ماهانه کشوری افزایش قیمت داشتهاند. نرخ تورم ماهانه خرداد در گروههای ارتباطات، حمل و نقل و سبزیها و حبوبات منفی، و در گروه گوشت قرمز و سفید 3/3 درصد، لبنیات و تخممرغ 4/5 درصد و مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوختها 2/6 درصد شده است.
▼ اخبار کوتاه
◄ چقدر متناقضید/ جریان برانداز و تجزیهطلب که تا مدتی قبل جامعه را از شادی کردن منع میکرد در خط مشی عجیب رسانهای خود و در مخالفت با عزاداری ایام محرم و صفر، این روزها از مخاطبانشان درخواست پوشیدن لباس رنگی کرده است. کاربری در نقد این رویکرد نوشت: «جماعتی که تا دیروز ملت رو به خاطر برگزاری یلدا و عید نوروز شماتت میکردند و مدعی عزاداری بودند حالا دم محرم یادشون افتاده ایران نیازمند شادی است. همین قدر پرتناقض.»
◄ سرمایهگذاری اژدها نیازمند پیگیری/ احسان حسینی، سردبیر خط انرژی با اشاره به نمودار میزان سرمایهگذاری چینیها در غرب آسیا نوشت: «با وجود جهش صادرات نفت ایران به چین در «تحریم» به بالای یک میلیون بشکه اما؛ طبق آمار Solutien، سهم ایران از 64 میلیارد دلار سرمایهگذاری چینیها در 10 سال اخیر در خاورمیانه کمتر از 4 درصد بوده و البته این روند همچنان ادامه دارد. قطعا تحریم عامل مؤثر ولی دلیل اصلی نیست.»
◄ امپراتور جنگها/ مبارک العاتی کارشناس سعودی در گفتوگوی رسانهای نسبت به سیاست یک بام و دو هوای آمریکاییها گفت: «زمانی به پالایشگاه ما حمله شد، هر چه از آمریکا درخواست کردیم پاسخی بدهد کاری نکرد، امروز که به دنبال صلح با ایران و کم کردن تنشها هستیم آمریکا اقدامات شک برانگیزی انجام میدهد، آمریکا امپراتوری جنگ است و بدون جنگ امکان بقا ندارد.»
◄ اعتصاب خلبانهای صهیونیست/ رسانههای صهیونیستی از اعتصاب حدود 500 خلبان نیروی هوایی ارتش رژیم صهیونیستی در اعتراض به طرح جنجالی نتانیاهو و توقف فعالیت خود خبر دادند. این رسانهها اعلام کردند اعلام توقف خدمت این تعداد بسیار زیاد خلبان به زیان ارتش است و توپ اکنون در زمین گالانت (وزیر جنگ) و نتانیاهو است.
◄ اطلاع آمریکا از شورش واگنرها/ رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا سیا گفت: «واشنگتن از احتمال شورش گروه واگنر تا حدی مطلع بوده است. فرمانده گروه واگنر ضعفهای قابل توجهی را در سیستم قدرتی که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه آن را ساخته است آشکار کرد.»
◄ بمبهای خوشهای وارد بازی شد/ جان کربی هماهنگکننده ارتباطات راهبردی در شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت: اوکراین استفاده از بمبهای خوشهای در جنگ با روسیه را آغاز کرده است.
◄ پیوند داعش با آمریکاییها/ کایل کولینسکی فعال رسانهای آمریکایی گفت: «ژنرال سليمانی برجستهترین فرمانده مبارزه با داعش بود با ترور او ثابت کردیم عملا با داعش همپیمان هستیم!»