نمایش مشت محکم سپاه در دفاع از جزایر ایرانی با «رزمایش شهید دارا»

رزمایش اقتدار نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای دفاع مستحکم از جزایر ایرانی در خلیج فارس، با حضور سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه، سردار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه و جمعی از فرماندهان نیروهای مسلح از بامداد روز چهارشنبه 11 مرداد، در جزیره بوموسی آغاز شده است.

این رزمایش با نام «سردار شهید اسحاق دارا» و با هدف «نمایش اقتدار و آمادگی‌های دفاعی رزمی نیروی دریایی سپاه در صیانت از امنیت خلیج فارس و جزایر ایرانی» و اجرای تمرینات و وضعیت های متنوع توسط یگان‌های رزمی عملیاتی، شناوری، موشکی، پهپادی، هوا دریا، جنگال، واکنش سریع، گردان‌های امام حسین (ع) استان هرمزگان و بسیج دریایی با پشتیبانی هوایی نیروی هوافضای سپاه به اجرا گذاشته شده است.

طبق سناریو روز اول این رزمایش، شناورهای موشک انداز با سرعت ۹۰ نات، پرنده‌ها و شناورهای بدون سرنشین مدیریت پذیر از راه دور و مجهز به هوش مصنوعی، هواپیماهای دوزیست و موشک‌های بالستیک نقطه زن دریایی به اجرای عملیات‌های هوشمند و دقیق پرداختند و همچنین انتقال یگان‌های بسیجی استان های فارس و هرمزگان از ساحل به جزیره در کمترین زمان ممکن و رژه با شکوه و مقتدر دریایی با حضور ناو شهید ناظری، ناو شهید مهدوی، ناو شهید رودکی، شناورهای کلاس تندر شهیدان دارا و رئیسی، شناورهای مردمی بسیج دریایی و موشک اندازهای کلاس ذوالفقار برگزار شد.

عملیات ترکیبی پهپاد و شهپاد به کمک هوش مصنوعی

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، یکی از سناریوهای اجرا شده در این تمرین عملیاتی نیروی دریایی سپاه، استفاده از هوش مصنوعی در پرنده ها و شناورهای بدون سرنشین بود که از جمله مهمترین مصداق های آن، "اصابت پهپادها به‌صورت همزمان به یک هدف مشخص از محل های حرکت متفاوت" است. به طور خلاصه، این سناریو به تمرین انهدام شناورها، مراکز ساحلی یا هر هدف دیگر مورد نظر نیروی دریایی سپاه اختصاص می یابد که بر اساس آن، پرنده های بدون سرنشین متعلق به این نیرو، با پرواز از پلتفرم های مختلف اعم از زمینی یا دریایی، اقدام به انهدام هدف مورد نظر از جهات مختلف جغرافیایی می کنند تا امکان شناسایی، رهگیری یا نابودی آنها به طرز محسوسی کاهش یابد.

طبیعتا چنین فرآیندی، نیازمند یک مرکز فرماندهی و کنترل (C۴I) مدرن و هوشمند دارد تا بتواند ضمن هدایت به موقع و دقیق پهپادها و شهپادهای مختلف - اعم از رزمی و شناسایی - در زمان لازم، تمامی جوانب این عملیات را تنظیم و پرنده هایی با فواصل مختلف زمانی تا هدف، سرعت های متفاوت و سلاح های غیریکسان را راهی چنین عملیاتی کند.

زیردریایی بدون سرنشین و بزرگ سپاه که در سال ۱۳۹۹ رونمایی شد

پهپاد رزمی صاعقه که در عملیات سال ۹۷ و تست موفق هوش مصنوعی استفاده شده بود

باید توجه داشت این اولین بار نیست که سپاه پاسداران، با پرنده های بدون سرنشین خود چنین تاکتیک پیچیده و مدرنی برای نابودی یک هدف واحد، از مناطق مختلف را تمرین می کند چراکه مهرماه سال ۱۳۹۷، سپاه پاسداران طی دو عملیات متوالی و با موشک و پهپاد، به مقر سرکردگان گروهک های تروریستی که در جنایت روز ۳۱ شهریور همان سال در تهران نقش داشتند، حمله کرده بود. در آن عملیات، یگان پهپادی نیروی هوافضای سپاه، از ۷ فروند هواپیمای بدون سرنشین در بمباران اهداف مورد نظر خود در منطقه البوکمال در سوریه (شرق فرات) استفاده کرده بود. در سال گذشته نیز رزمایش دی ماه 1401 نیروی دریایی سپاه که مزیّن به نام سردار شهید نصرالله شفیعی (از همرزمان شهید نادر مهدوی و از جمله پیش قراولان مقابله با تجاوزگری آمریکا در خلیج فارس طی دوران دفاع مقدس) بود، سناریویی مشابه را در دستور کار داشت که این بار، نقش شناورهای بدون سرنشین برچسته تر شده است.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که «مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» موسوم به IISS، در گزارش سال ۱۳۹۶ خود، نیروهای مسلح ایران را در آستانه دست‌یابی به فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند هوش مصنوعی و «یورش فوجی» پهپادها توصیف کرده بود که طبیعتا با گذشت چند سال از آن زمان و مشخص شدن بخش دیگری از توانمندی های پهپادی کشورمان در سالهای اخیر، تحقق این پیش بینی، کاملا منطقی است.

شناور زرد رنگ بدون سرنشین سپاه در گوشه تصویر با فلش قرمز مشخص است (رونمایی در اسفند سال 1400)

همچنین "سامانه‌های هوشمند بدون سرنشین بویژه زیرسطحی" از جمله جدیدترین تجهیزات وارد شده به ارتش های مدرن جهان در سالهای اخیر محسوب می شود. باید توجه داشت که فناوری شناورهای زیر سطحی بدون سرنشین از جمله مباحث خاص در بخش رزم دریایی به حساب می آید و این فناوری به صورت آزمایشی و یا نمونه های عملیاتی محدود از چند دهه پیش نیز وجود داشته ولی در قرن جدید میلادی و با اوج گیری بهره گرفتن از سیستم های بدون سرنشین، توسعه این محصولات بر پایه فناوری های جدید اوج گرفت. امروزه در ارتش های مهمی چون آمریکا، نیروهای مسلح اروپای غربی، چین و روسیه سیستم های مختلفی در این کلاس توسعه پیدا کرده یا در حال توسعه هستند.

لانچرهای ساحلی جدید برای انهدام شناورها در عمق بیشتر

آنطور که سپاه پاسداران اعلام کرده، در این رزمایش برای اولین بار، سامانه موشکی کروز قدیر و موشک بالستیک فتح ۳۶۰ (با برد مرسوم 120 کیلومتر) مجهز به هوش مصنوعی رونمایی و به نیروی دریایی سپاه الحاق شده اند. تصاویر منتشره از اولین روز رزمایش نشان می داد تعدادی از راکت ها و موشکهای موجود در نیروی دریایی سپاه، آماده اجرای عملیات هستند که شامل موشک‌های فتح 360، لانچرهای راکت فجر 3 و 5، هویتزرهای کششی و انواع لانچرهای موشک‌های کروز ضدکشتی بود.

بخشی از تصویر منتشره از رزمایش اخیر ندسا با حضور لانچرهای مختلف موشکی و راکت انداز

پس از انتشار این تصاویر، نگاه ها روی اولین لانچر جلب شد چراکه این بار، راکت اندازهای چندگانه که سالهاست راکتهای فجر را به سمت اهداف شلیک می کنند، این بار به دو فروند موشک فتح مجهز شده اند و به نظر می رسد این اولین بار است که موشک فتح 360، روی این راکت اندازها دیده می شود. با انطباق و نصب موشک فتح 360 روی لانچر راکت اندازهای فجر، می توان گفت پرتابگر مذکور، تبدیل به یک سامانه "مولتی کالیبر" شده که توانایی حمل و پرتاب راکت 240 میلی متری فجر 3، راکت یا راکتهای هدایت شونده 333 میلی متری فجر 5 و اکنون موشک فتح را دارد.

شلیک موشک فتح به سمت هدف دریایی در رزمایش پیامبر اعظم(ص) 14 سپاه

ضمن آنکه قابلیت واکنش سریع و شلیک غافلگیرانه به گونه ای که پیش از هدف قرار دادن شناورهای دشمن و چه پس از شلیک، تحت شناسایی قرار نگیرد، برای پرتابگرهای انواع راکت ها و موشکهای نیروی دریایی سپاه، بیش از گذشته فراهم می شود. با توجه به این موضوع که این راکت اندازها در اختیار نیروی دریایی سپاه قرار دارند و برای حمله به اهداف متحرک دریایی، مورد استفاده قرار می گیرند طبیعتا محصولات مورد استفاده روی این لانچرها، از نسخه های هدایت شونده راکتهای خانواده فجر به شمار می روند و اگرچه تاکنون خبر رسمی از ارتقاء موشک فتح در نقش ضد کشتی منعکس نشده، اما چون علی القاعده انجام عملیات علیه شناورها نیازمند هدایت و دقت ارتقاء یافته ای نسبت به نمونه های زمینی است، لذا می توان متصور بود که این موشک های تحویل داده شده به ندسا، ضریب اطمینان بیشتری در انهدام اهداف دریایی نسبت به مدلهای زمینی موشک فتح 360 دارند که دریادار تنگسیری نیز این نکته مهم را در گفتگو با رسانه ملی در حاشیه این رزمایش تایید کرد.

ضمن آنکه رسانه ملی به نقل از خود، اعلام کرد برد موشک کروز قدیر به ۴۰۰ کیلومتر و برد موشک بالستیک فتح به ۳۰۰ کیلومتر افزایش پیدا کرده است.

حفاظت از جزایر ایرانی با یگان ویژه شهید حججی

یکی از مهمترین مواردی که در این رزمایش، مورد توجه رسانه های و کارشناسان خارجی قرار گرفته، محل این رزمایش است که ارتباط مستقیمی با برخی اقدامات و شیطنت های کشورهای فرامنطقه ای و تعدادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد. اما نیروی دریایی سپاه ضمن حمایت عملی و جدی از این منطقه با تست عملیاتی انواع سامانه ها، خبر مهمی را نیز خطاب به دوست و دشمن اعلام کرد و آنهم استفاده از شناورهای "یگان ویژه شهید حججی" مجهز به موشک هایی با برد ۶۰۰ کیلومتر برای حراست از حریم جزایر ایرانی بود.

بخشی از شناورهای حاضر در رزمایش شهید اسحاق دارا

تاکنون به صورت رسمی، دو موضوع مهم استفاده عملیاتی شناورهای سپاه از موشک هایی مجهز به موشک های 600 کیلومتری و تشکیل یگان ویژه شهید حججی برای دفاع از حریم جزایر ایرانی در رسانه ها و مصاحبه های مسئولان نیروی دریایی سپاه ملموس نبوده است و به نظر می رسد برخی اقدامات و رفتارهای ماه های گذشته، در انتشار رسمی این موضوع موثر بوده است. اگرچه مستقیما، خبری از نوع موشک های مذکور برده نشده اما حداقل می توان با توجه به اینکه سکوی پرتاب، شناورهای تندرو هستند، بیان کرد موشکهای مذکور از نوع کروز هستند.

اردیبهشت امسال بود که سردار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه، از تجهیز شناورهای این نیرو به موشک‌های کروز با برد ۲ هزار کیلومتر خبر داد و گفت: "این موشک‌ها با نام «قدر ۴۷۴» روی شناورهای کلاس شهید مهدوی و شهید سلیمانی استفاده می‌شود. " با توجه به حضور ناوهای شهید ناظری، شهید مهدوی و شهید رودکی در این رزمایش، ممکن است تست موشکهای مذکور با برد 600 کیلومتر، بخشی از سناریو عملیاتی کردن موشک "قدر 474" و رسیدن به بردهای بالاتر باشد . ضمن آنکه نیروی دریایی سپاه، خبر از تولید موشک کروز با برد 750 کیلومتر برای شناورهای نسل جدید کاتاماران خود داده بود.

همانطور که فرماندهان نیروهای مسلح اعلام کرده اند، با نمایش بخشی از آمادگی‌ همه‌جانبه نیروی دریایی سپاه در رزمایش اخیر آب‌های خلیج فارس، بار دیگر مشخص شد هیچ گزندی متوجه امنیت پایدار جاری در این منطقه نخواهد بود و قدرت‌های فرامنطقه‌ای نیز به خوبی از آمادگی‌های رزمندگان ما برای مقابله قاطع با هرگونه تهدید و ماجراجویی بویژه در خصوص جزایر بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک به‌عنوان یک حقیقت انکارناپذیر، آگاه تر شده اند؛ انشاء الله.