رزمایش اقتدار پیامبر اعظم (ص) ۱۹، چند روزی است که آغاز شده و به دلیل گستردگی نیروهای شرکتکننده و تنوع تسلیحات بهکار گرفته شده، یکی از بیسابقهترین رزمایشهای نظامی ایران شناخته میشود. در عین حال، پیچیدگی تحولات رخ داده در طول یک سال اخیر در منطقه و همچنین وضعیت بسیار حساس و سرنوشتساز به وجود آمده سبب میشود رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۹ بیش از یک رزمایش معمولی حاوی پیامها و نکاتی باشد. در این رزمایش که شبیهسازی یک جنگ بزرگ و تمامعیار است، اهداف و نکات تحلیلی متعددی وجود دارد که در این مطلب آنها را بررسی خواهیم کرد.
نمایش توانمندیها و بازدارندگی استراتژیک
این رزمایش با هدف نشان دادن تواناییها و ابتکارات نیروهای مسلح ایران به دشمنان منطقهای و فرامنطقهای برگزار میشود. پیام روشن این رزمایش، بازداشتن دشمنان از هرگونه تصمیمات نابخردانه و اقدامات تحریکآمیز است. در حالی که تنشها در منطقه افزایش یافته، این نمایش قدرت میتواند نقش مهمی در جلوگیری از وقوع درگیریهای ناخواسته ایفا کند. رزمایشهای نظامی نه تنها ابزاری برای تمرین و آمادگی نیروهای مسلح هستند، بلکه به مثابه یکی از ابزارهای استراتژیک دیپلماتیک نیز عمل میکنند. نمایش توانمندیهای نظامی در سطح بینالمللی، پیام روشنی به دشمنان و تهدیدهای خارجی ارسال میکند: ایران آماده و توانمند است و هرگونه تعرض با پاسخ قاطع و کوبنده مواجه خواهد شد. در واقع، این قدرت بازدارندگی به معنای ایجاد شرایطی است که دشمن حتی به فکر تهاجم یا تهدید علیه ایران نیفتد. تجربه تاریخی ایران پس از پایان دوران دفاع مقدس نشان داده که این راهبرد موفق بوده است.
به بیان دیگر، با وجود تهدیدهای مکرر و تلاش برای تحمیل جنگی دیگر، هیچگاه این تهدیدها به واقعیت تبدیل نشدهاند. اما چرا؟ پاسخ در راهبرد قوی بودن و ارتقای مداوم آمادگیهای دفاعی نهفته است. این راهبرد که همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفته است، در طول چهار دهه پس از انقلاب اسلامی از سوی نیروهای مسلح کشور با جدیت دنبال شده است. اجرای صدها رزمایش در نقاط گوناگون کشور گواهی بر این تلاش مداوم است. رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر اهمیت افزایش قدرت بازدارندگی تأکید کردهاند. ایشان فرمودهاند: «در راه افزایش قدرت بازدارندگی پیش خواهیم رفت و آن را به کار خواهیم گرفت، برای اینکه دشمن به فکر تعرّض نیفتد و بداند که چنانچه تعرّض کرد، ضربه محکمی خواهد خورد و واکنش سختی خواهد دید. من مدتها قبل گفتم دوران «بزن و دررو» به جمهوری اسلامی دیگر گذشته است.»
این رزمایشها که در اقصی نقاط ایران برگزار میشوند، افزون بر تمرین تاکتیکها و تکنیکهای نظامی، پیام واضحی به دشمنان ارسال میکنند با این مضمون که ایران آماده است و هیچ تهدیدی را بدون پاسخ نخواهد گذاشت. بنابراین، به صورت کلی رزمایشهای نظامی ایران نه تنها بخشی از برنامه دفاعی کشور هستند، بلکه به مثابه ابزاری دیپلماتیک برای جلوگیری از تهدیدها و تغییر محاسبات اشتباه دشمنان عمل میکنند.
نگاه واقعبینانه به شرایط منطقهای
وضعیت خطیر منطقه سبب شده است نیازمند آمادگی در برابر هر سناریویی در منطقه از سوی بازیگران منطقهای و بینالمللی باشیم. ناامنی گسترده در سوریه، ادامه جنگ در غزه، شرایط پیچیده در عراق و یمن، و آتشبس شکننده در لبنان سبب شده است که منطقه هر آن به سمت ساعت صفر آتش گسترده نزدیک باشد. با توجه به آتشبس ۶۰ روزه میان رژیم صهیونیستی و لبنان، احتمال ادامه تجاوزات رژیم صهیونی و شعلهور شدن مجدد جنگ بسیار بالاست. استقرار دولت جدید ترامپ نیز ممکن است آزادی عمل بیشتری به نتانیاهو برای پیگیری اهدافش بدهد. از این رو، ارتش و سپاه جمهوری اسلامی باید برای هرگونه سناریوی احتمالی آماده باشند. این آتشبس که به دنبال درگیریهای شدید و خسارات انسانی و اقتصادی فراوان به دست آمده، هنوز شکننده به نظر میرسد و عواملی وجود دارند که میتوانند هر لحظه آن را تهدید کنند. یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده این آتشبس، اقدامات رژیم صهیونیستی است. تاریخ نشان داده است، رژیم صهیونیستی همواره به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه بوده و تجاوزات نظامی یکی از ابزارهای اصلی این رژیم برای تحقق اهدافش است. با وجود توافقات صورتگرفته، احتمال ادامه تجاوزات رژیم صهیونی به خاک لبنان همچنان بالاست. این تجاوزات میتواند به شکل حملات هوایی، عملیات زمینی یا حتی تحریک گروههای نیابتی در منطقه صورت گیرد.
همچنین، تغییرات سیاسی در سطح جهانی نیز میتواند بر اوضاع تأثیرگذار باشد. استقرار دولت جدید در آمریکا و سیاستهای احتمالی آن، ممکن است آزادی عمل بیشتری به «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی، برای پیشبرد اهدافش بدهد. تجربه نشان داده است، تغییرات در سیاست خارجی آمریکا میتواند به طور مستقیم بر تنشهای غرب آسیا تأثیر بگذارد.
با توجه به این وضعیت، جمهوری اسلامی ایران که همواره حامی مقاومت در برابر تجاوزات صهیونی بوده، باید برای هرگونه سناریوی احتمالی آماده باشد. ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به منزله دو بازوی اصلی دفاعی کشور، باید ضمن رصد دقیق تحولات منطقه، آمادگی خود را برای مقابله با هرگونه تهدید افزایش دهند.
این آمادگیها میتواند شامل تقویت توان نظامی، ارتقای تجهیزات دفاعی، هماهنگی با نیروهای مقاومت در لبنان و عراق و یمن و سوریه و همچنین افزایش آمادگی اطلاعاتی و امنیتی باشد. علاوه بر این، دیپلماسی فعال نیز باید در دستور کار قرار گیرد تا از طریق همکاری با کشورهای منطقه و سازمانهای بینالمللی، فشار بیشتری بر رژیم صهیونی اعمال شود. در نهایت، منطقه خاورمیانه همچنان یکی از پیچیدهترین و پرتنشترین مناطق جهان باقی مانده است. حفظ ثبات و امنیت در این منطقه نیازمند هوشیاری و آمادگی دائمی است.
بنابراین، برگزاری رزمایشهایی از این قبیل به پایداری صلح و ثبات منجر شده و کشورها و دولتهای منطقهای و بینالمللی را مجاب میکند تا در برخورد با ایران عاقلانه و مبتنی بر سیاست حسن همجواری و دوستی رفتار کنند.